IMF'den vergide yolsuzluğu önleme reçetesi

ANKARA (ANKA) – Uluslar arası Para Fonu (IMF) uzmanlarının hazırladığı bir Çalışma Raporu'nda, Orta Doğu ülkelerindeki yolsuzlukların azaltılması için basının önemine dikkat çekilirken, "Yolsuzluk saydamlıkla azaltılabilir. Burada medya yardımcı olabilir. Eğer basın bir yolsuzluğu haber yaparsa yetkili kişiler rüşvet talebi için daha az dürtü duyacaklardır, çünkü yakalanmanın maliyeti ve olasılığı daha yüksek olacaktır" denildi. Raporda, kurumsal yolsuzlukla mücadelenin tek bir kritik faktöre bağlı bulunduğu, bunun da "Ülkenin en büyük siyasi otoritesinin bununla mücadele edeceğini taahhüt etmesi" olduğu belirtildi.

-IMF PETROL ZENGİNİ ÜLKELERDE YOLSUZLUĞU ARAŞTIRDI-
IMF uzmanlarından Patrick A.Imam ve Davina F. Jacobs "Orta Doğu'daki Vergi Gelirleri Üzerinde Yolsuzluğun Etkileri" başlıklı bir çalışma raporu hazırladı. Raporda, IMF'nin çalışmalarında Avrupa çerçevesinde ele aldığı Türkiye'den söz edilmedi. Şu anda birçok Orta Doğu ülkesinde vergi ve gümrük reformları gerçekleştirildiği bildirilen raporda, gelecek onyıllarda petrol kazançlarının düşmesiyle daha ileri reformların gerekebileceği belirtildi. Orta Doğu ülkelerinde reformlar planlanırken vergi gelirleri üzerindeki yolsuzluk etkisini asgariye indirmek için birçok seçenek bulunduğu kaydedildi, bunlardan birinin "istismara daha az açık vergi sistemine geçmek" diğerinin ise "yolsuzlukla doğrudan mücadele etmek" olabileceği belirtildi.

Hükümetlerin özellikle petrol gelirlerinin bir süre sonra azalacağı tahmin edilen ülkelerde, hem doğrudan hem de dolaylı vergileri artırabilecekleri, bunun orta vadede daha fazla vergi geliri anlamına geleceği bildirildi. Dolaylı ve dolaysız vergilerin karmaşık bir sistem istediği, vergiler yükselirken vergi yönetiminin de iyileştirilmesi gerektiği kaydedilen çalışmada, "Doğrudan vergilerin önemli ölçüde artırılmasında karşılaşılan kısıtlılık, bunun çıkar gruplarının baskıları dolayısıyla politik olarak kolay olmamasıdır. Dolaylı vergilerde bu kısıtlılık daha azdır, ancak bu da herkese etki etmesinden dolayı karmaşık bir vergi yönetimi gerektirir, toplu bir hareket burada daha zor olacaktır ve dolaylı vergilerin artırılmasına karşı çıkış daha zayıf kalacaktır. Söz konusu ülkelerden bir çoğunun KDV ve GST gibi vergileri getirmiş ya da getirecek olmalarının nedeni böyle açıklanabilir" denildi.

Orta Doğu ülkelerindeki vergi sisteminde yozlaşmayı inceleyen çalışma raporunda şu saptamalar yapıldı:
-Sonuçlar yolsuzluk ve rüşvet düşerse, vergilendirmeden kaynaklanan hükümet kazançlarının artacağını göstermiştir. Bu nedenle gümrük yönetimlerinin geliştirilmesi yüksek önceliğe sahiptir. Yolsuzluklar azalırken özel tüketim vergisi gelirleri yükselecektir, bu da vergi otoritelerinin özel tüketim vergilerinin nasıl toplandığını yakından denetlemeleri gerektiği anlamına gelir.

-KURUMSAL YOLSUZLUKLA MÜCADELE EN BÜYÜK SİYASİ OTORİTENİN TAAHHÜDÜNE BAĞLI–
-Kurumsal yolsuzlukla mücadele tek bir kritik faktöre bağlıdır: Ülkenin en büyük siyasi otoritesinin bununla mücadele edeceğini taahhüt etmesine.
-Yolsuzluğu azaltmada etkin bir önlem, profesyonel kadro görevlendirmek, eğitimde bulunmak ve dahili kontrol sistemlerini güçlendirmek yoluyla dürtülerde değişim sağlamaktır.
-Bir organizasyon yolsuzluğa hoşgörülüyse, çalışanları eninde sonunda ona alışır ve bunun iyi olduğuna inanır. Yolsuzluğun azaltılması, profesyonel kadronun yolsuzlukla ilgili konularda, eğitim, uyum programları, toplantılar, seminerler aracılığıyla bilgilendirilmesi ve her şeyden öte en büyük otorite konumundakilerin ortaya koydukları örneklerle başarılabilir. Aynı zamanda çalışanlara sunulan teşvikler, zamanla yolsuzluğun azalmasına katkıda bulunabilir. Örneğin bir teşvik profesyonellere insanca yaşayabilecekleri bir ücret vermektir. Bu değişik yolsuzluk türlerine göre düzenlenmiş etkin bir yaptırım sistemiyle birlikte uygulanmalıdır. Yaptırım sistemi yolsuzluk girişiminde bulunanları da kapsamalıdır."

-BELGELERİ BİLGİSAYAR HAZIRLASIN-

Vergi yönetiminin modernizasyonunun yolsuzluğu azaltmada daha etkin bir sistem sağlayacağı ve vergi gelirlerini yükselteceği belirtilen çalışmada, "Karşılıklı görüşme yerine yazılı ve telefonla iletişim norm kabul edilmelidir. Yolsuzluk riskinin yüksek olduğu alanlarda kontrol sistemleri iyileştirilmelidir. Mümkün olan yerlerde bilgisayarlı sistemler kullanılmalı ve programlar ya da dosyalarda sahtecilik girişimlerinin farkına varılması için bilgisayarlı sistemleri denetleyen bir sistem de uygulanmalıdır. Örneğin eğer kanun tarafından bir muvafakat sertifikası isteniyorsa bu bilgisayar sistemi tarafından otomatik olarak hazırlanmalıdır" denildi. Rapor şöyle tamamlandı:

-IMF: BASIN BİR YOLSUZLUĞU HABER YAPARSA RÜŞVET DÜRTÜSÜ AZALIR–
"Son olarak yolsuzluk saydamlıkla azaltılabilir. Burada medya yardımcı olabilir. Eğer basın bir yolsuzluğu haber yaparsa yetkili kişiler rüşvet talebi için daha az dürtü duyacaklardır, çünkü yakalanmanın maliyeti ve olasılığı daha yüksek olacaktır. Saydamlığı iyileştirmenin diğer yolları hidrokarbon (petrol) sektöründe bulunan şirketler tarafından bildirilen gelirlerin kamu tarafından temin edilebilir hale getirilmesidir… Vergi gelirlerini yükseltmeye ya da yolsuzluğu azaltmaya yönelik reformlar kolayca yapılabilecek şeyler değildir. Orta Doğu son dönemlerde birçoğu başarı kazanan ancak başarısızlıkları da görülen ekonomik bir reform sürecinden geçmektedir. Vergi yönetiminde yolsuzluk belki tamamıyla ortadan kaldırılmasa bile azalmış olmalıdır. Bu, yüksek düzeyli profesyonel kadroyla birlikte, güçlü bir gelir yönetimini taahhüt etmiş bir hükümet gerektirir."