İngiltere'de hassas 'telefon dinleme' tartışması

Çünkü İngiliz hükümeti, istihbarat örgütlerinin faaliyetlerine bakanlıkların dışında bir denetim mekanizması daha getirmek istiyor. Verilere göre Türkiye'de, İngiltere'ye kıyasla yaklaşık 100 kat fazla telefon dinlemesi yapılıyor.

Halihazırdaki yasaya göre; MI5, MI6 ve GCHQ gibi istihbarat toplayan birimlerin dinleme yapabilmesi bakanların iznine tabi. Örneğin geçen yıl 2 bin 700 izin talebi içişleri, dışişleri ve Kuzey İrlanda bakanları tarafından imzalandı.

İçişleri Bakanı Theresa May tarafından sunulan ve alt komitelerde incelenip gelecek yıl son halini alması beklenen yeni yasa tasarısına göre ise, her yıl yapılan binlerce dinleme başvurusu hakkındaki karar, özel eğitimli yargıçların tasarrufunda olacak.

YENİ YASANIN ÖNGÖRDÜĞÜ KURALLAR

Times gazetesinde ayrıntıları yer alan yeni yasaya göre, örneğin, MI5, terör eylemine karıştığından şüphelenilen bir radikalin telefon görüşmelerini ya da mesajlarını takip etmek için izin başvurusunda bulunacak.

İçişleri bakanı, başvuruyu inceleyip imzalayacak. Hukukçulardan oluşan komite de içişleri bakanının kararını değerlendirecek ve talebi ya 'uygun' bulup onaylayacak ya da "orantısız" veya "gereksiz" deyip reddedecek. Bakanlar başta dinleme izinlerinin yargıçlara bırakılmasına karşı çıktı. Çünkü bu sistemin, parlamentoya karşı sorumluluk mekanizmasının altını oyacağını düşünüyorlar. Hükümet ise istihbarat faaliyetlerinin incelenmesine yargının dâhil edilmesinin, yasaya yönelik siyasi itirazları etkisiz hale getireceğini umuyor.

ELEŞTİREN DE VAR SAVUNAN DA

Eski Dışişleri Bakanı Sir Malcolm Rifkind’ın itirazı, bakan ve yargıçlarının içinde bulunacağı iki aşamalı sürecin bürokrasiyi artıracağı ve gecikmeye neden olacağı yönünde. Yeni tasarı konusunda ikna olmadığını ifade eden Rifkind, “Yargıçlar yalnızca bir başvurunun yasal olup olmadığına karar verebilir. Fakat bir başvuru, pekâlâ, hukuki olabilir fakat yapılması çok akla yatmayabilir ve siyasi bir muhakeme gerekebilir. Mesela bana Angela Merkel’in (Almanya Başbakanı) telefonunu dinlemek için bir başvuru gelse, düpedüz budalaca deyip reddederim” dedi.

Eski bir yargıç olan Barrington Black ise yargıçların kişi haklarıyla güvenlik meseleleri arasındaki dengeyi kuracak en donanımlı insanlar olduğunu düşünüyor.

TEKNOLOJİ DEVLERİNİN DE İŞİNE GELEBİLİR

Yargının dahli, güvenlik meseleleriyle ilgilenen Avrupa mahkemelerini önceki yasayı hükümsüz kılıp Britanya’nın yeni hukukunu kabul etmeye ikna için kilit rol oynayabilir. Yeni yasa, ABD’li teknoloji devlerinin de istedikleri prosedürü sağlayabilir. Bu şirketlere polis ya da istihbarat servislerinden soruşturmalar için iletişim bilgileri istendiğinde sıkı yasal korumalar devreye giriyor.

TÜRKİYE'DE İKİ YILDA 500 BİNİ AŞKIN DİNLEME YAPILDI

Türkiye'de de Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı'nda (TİB) yürütülen soruşturma çerçevesinde, 2012 yılında 257 bin 454, 2013'te 252 bin 62 olmak üzere toplam 509 bin 516 kişinin dinlendiği tespit edilmişti.