İngiltere’de koalisyon devri

Parlamentoda hiçbir parti 326 sandalyelik salt çoğunluğa sahip olmayacak. 1974’ten beri ilk kez oluşan “asılı parlamento”, bir koalisyonu veya azınlık hükümetini zorunlu kılıyor. Siyasi kriz kapıda.

BBC: İngiltere’de sandık şaşırtmadı

Yaklaşık 400 bölgeden gelen seçim sonuçlarının ardından Muhafazakarlar’ın Avam Kamarası’nda çoğunluğu elde edecekleri neredeyse kesinleşti ancak partinin salt çoğunluğa ulaşabilmesi beklenmiyor. Parti lideri David Cameron, “İşçi Partisi hükümetinin yönetme kapasitesini kaybettiğinin ortada olduğunu” söyledi.

TSİ 07:30 itibariyle oy ve sandalye dağılımı şöyle oldu: Muhafazakarlar, oyların yüzde 36’sını aldı ve 241 sandalye elde etti (değişim +70), İşçi Partisi oyların yüzde 28’ini aldı ve 189 sandalye elde etti (değişim -64), Liberal Demokratlar ise oyların yüzde 22.6’ini aldı ve 38 sandalye elde etti (değişim -5).

Gidişat bu yönde olursa İşçi Partisi’nin yaklaşık 90 milletvekili kaybetmesi bekleniyor ancak Başkan Gordon Brown her şeye rağmen İngiltere’nin “güçlü, istikrarlı ve ilkeli bir hükümete kavuşmasında” rol oynamak istediğini söyledi. Başbakanlıktan yapılan açıklamada Brown’un bir koalisyon hükümeti kurma çabasında olduğu ifade edildi.

Ancak gölge dışişleri bakanı William Hague, Brown’un, Liberal Demokratlarla bir anlaşma yapma çabasının “utanmaz bir siyasi hareket” olacağını söyledi.

Öte yandan meclis matematiği an itibariyle böyle bir koalisyon için iki partinin yeterli sandalyeye sahip olamayacağını gösteriyor.

Seçime katılım yüzde 70

İngiliz Parlamentosu’nun alt kanadı olan Avam Kamarası’nda yer alacak 650 milletvekilini belirlemek için İngiltere, Kuzey İrlanda, İskoçya ve Galler’de seçmen dün sandık başına gitti. Seçmenler ayrıca 164 yerel yönetim için de oy kullandılar. Seçime katılım yüzde 70 oldu.

Hiçbir partinin çoğunlukta olmadığı “asılı parlamento” nedeniyle 1974’ten bu yana ilk kez koalisyon seçenekleri gündeme gelecek. Muhafazakarlar, küçük partilerin desteğini alarak İşçi Partisi’nin 13 yıllık iktidarını sonlandırmayı deneyecekler. İşçi Partisi ise kendisi gibi sola yakın duran Liberal Demokratların güç birliği yapacağını umuyor.

Brown bırakacak mı

Liberal taban sola yakın olduğundan ve olası bir sol koalisyona dışarıdan da yeterli destek bulunabileceğinden, analistler bu olasılığı güçlü buluyor. Tek sorun, Liberal Demokrat lider Clegg’in, Başbakan Brown ile çalışmayacağını açıklamış olması. Yâni en “mâkul” koalisyon seçeneğinin gerçekleşebilmesi için ya Clegg geri adım atacak ya da Brown’ın başbakanlıktan ve parti liderliğinden istifa etmesi gerekecek. Aksi halde ufukta yeni bir genel seçim var.

Sistem sorgulanıyor

Liberal Demokratlarla koalisyon sinyali veren İçişleri Bakanı Alan Johnson, “İki parti biraraya gelip seçim sisteminde reform yapmalı” dedi. İngiliz seçim sistemi dar bölge ve çoğunluk esasına göre düzenlendiği için, yâni her seçim bölgesinde en çok oyu alanın doğrudan milletvekili seçilmesi dolayısıyla, herhangi bir siyasi partinin aldığı yüzdelik oyla, sahip olduğu sandalye sayısı doğru oranda olmayabiliyor.

İşte zor senaryolar

2005 seçimlerine göre Muhafazakarlar 95 sandalye kazanırken, İşçi Partisi 94, Liberal Demokratlar ise 1 milletvekili kaybetti. Kraliçe 2. Elizabeth’in yeni hükümeti kurma görevini mevcut başbakan Gordon Brown’a vermesi bekleniyor. Ancak hiçbir liderin bu görevi başarması kolay değil. Birçok analiste göre İngiltere’yi, ekonomik krizden çıkışı zorlaştıracak çetin bir siyasi belirsizlik dönemi bekliyor. Olasılıklar şöyle:
1) İşçi Partisi, Liberallerle koalisyon kurarak iktidarı koruma amacında. Fakat bu iki partinin toplam sandalye sayısı 316. Yâni meclis çoğunluğu için küçük partilerden en az 10 milletvekilinin daha desteği gerekiyor. Bunu başarırlarsa, 25 Mayıs’tan hemen sonra güven oylaması yapılacak.
2) Müthiş çıkışlarına rağmen Muhafazakarlar, meclis çoğunluğu için gerekenden 21 sandalye az kazandılar. Üç büyük parti dışındaki küçük partiler ise 29 sandalye aldı. Muhafazakarlar, özellikle Kuzey İrlanda partilerini saflarına çekerek koalisyon kurmaya çalışacak. Ancak Muhafazakarlara destek verecek gibi görünen küçük parti vekillerinin sayısı
ancak 12-13 kadar.