İpekböceği üretimi, Beypazarı ve Nallıhan’da yeniden hayat buluyor

Tarihi İpek Yolu üzerinde bulunan Beypazarı ve Nallıhan’da 15–20 yıl önce tüm çiftçiler tarafından yoğun bir şekilde üretilen ipekböceği tekstilde hazır giyime yenik düştü. 2010 yılında ipekböceği üretiminin son 20 yılın en düşük seviyede gerçekleşmesi sonucunda bazı tedbirler alındı. Koza Üreticileri Birliği ile yapılan desteklemelerle ipekböceği yetiştiriciliği bölgede yeniden yaygınlaşıyor.
Dünyada ilk olarak Çin’de üretilen daha sonra tarihi ipek yolu güzergâhı ile Asya ve Avrupa’ya ulaşan ipekböceği, Türkiye'de hayata tutunmaya çalışıyor. Bir zamanlar çiftçilerin en gözde işlerinden biri olan saf ipeğin elde edildiği ipekböceği yetiştiriciliği, tekstilde hazır giyime yenik düştü. İpekböceği yetiştiriciliği sivil toplum örgütleri ve devletin işbirliği ile yeniden canlandırılıyor. 20–30 sene önce tarihi ipek yolu güzergâhındaki tüm köylerde yetiştiricisi bulunan ipekböceği pazarlama sıkıntısı nedeniyle son yıllarda çok az çiftçi tarafından üretiliyordu. Çiftçinin ayağına kadar gelip ürününü alan birlikler ve devlet tarafından yapılan destek sayesinde ipekböceği yetiştiriciliği yeniden hayat bulacak.
Genellikle bayan çiftçilerin ilgi gösterdiği ipekböceği kısa sürede yetiştiği için üreticiler tarafından tercih ediliyor. İpekböceği koza halini alınca, köylüler kozanın etrafındaki pislikleri imece usulü bir araya gelerek temizliyor. Koza temizliğinde bir araya gelen köylüler çeşitli şiir ve mani okuyup iş yaparken hoşça vakit geçiriyor.
Ankara’nın Beypazarı ilçesine bağlı Sekli köyünde ipekböceği üreticisi Fatma Özcan, “Mayıs ayının ikinci haftası böceği yumurta şeklinde aldık. İpekböceği sıcak ortamı sever. Nemden hoşlanmaz. Kum şeklindeki ipekböceğine ilk zamanlar dut yaprağını doğrayarak veriyoruz. İpekböceği koza oluncaya kadar 5 sefer uykuya yatıyor. Üçüncü uykudan sonra dut yaprağını böceklere bütün olarak ağaçları ile birlikte veriyoruz. En son uykudan kalkınca koza sarmaya başlıyor. 15–20 sene önce köyde bulunan tüm vatandaşlar ipekböceği yetiştirir, kozaları Nallıhan ve Beypazarı’nda kurulan pazarlarda satardı. Son yıllarda alıcı olmadığı için yetiştirmekten vazgeçtik. İki yıldır devletimiz ipekböceğine teşvik verip ürettiğimiz kozayı evimizden aldığı için tekrar yetiştirmeye başladık.” dedi.

İPEKBÖCEĞİNİN 35 GÜNLÜK HAYAT SERÜVENİ
Sadece dut yaprağı ile beslenen İpekböceğinin 35 günlük hayat serüveni mayıs aynını ikinci haftası yumurta şeklinde başlıyor. Kuluçka süresi bitince yumurtalardan tırtıllar çıkıyor. Tırtıllar büyüme süresinde ağırlığınca dut yaprağı yiyerek dört kez kabuk değiştiriyor. Sonuncu kabuk değişiminden sonra, böcekler, gövdelerinde bulunan iki bez aracılığıyla ağızlarından yapışkan bir sıvı salgılamaya başlıyor. Bu salgı, ipek denilen ince iplikleri oluşturuyor. İpek böcekleri, bu salgıların çevresinde dönerek koza örmeye başlıyor. Durmadan, dinlenmeden süren bu iplik sarma işlemi, kozanın her yanı kapanıncaya kadar devam ediyor. Sonunda da böcek kozanın içinde kapalı kalıyor. Koza, kendi haline bırakılması halinde böcek, 10–15 günlük zaman diliminde kozayı içeriden delip kelebeğe dönüşüyor. Koza Üreticisi Birlikleri topladıkları kozaların bir bölümünü kelebeğe bırakarak yumurta elde ediyor. Diğer kozalar ise büyük kazanlarda ki sıcak suya bırakılarak ipeğin ipliği elde ediliyor.