İrade yaşamımızı nasıl etkiliyor?

Ailede, eğitimde, günlük yaşamınızda ve bir de çocuğunuz var ise irade kelimesinin yalnızca kelime anlamını bilmeniz yetmez. Yaşamınızda iradenin yeri, oranı ne kadar? İradeli bir kişi olmanın yolu yordamı nedir? Bunların cevabını da bilmeniz gerekir.

Özellikleriniz, irade gerektiren konularda nasıl davrandığınızı da gösterir. İradenin, kişiliğinizdeki izlerini davranışlarınızdan tutun da alışkanlıklarınıza kadar her şeyde etkili olduğunu göreceksiniz. Olayın yalnızca bilmekle ilgili değil, özellikle irade sorunu olduğunu da fark edeceksiniz. Bilip de yapmadığımız nice hayırlar, doğrular yok mu? Fark ettiniz mi? Hatalar da böyledir, çoğu bazen irade zayıflığındandır. İradenin izlerini başka bir yerde de görürüz; evlatlarımızda. Çoğumuz doğru ve yanlış konusunda, yapmamız veya yapmamamız gerekenlerde, bilgilendirme verebilecek kadar bilgiliyiz. Ama kendinizden de bilirsiniz ki bu bilgileri yaşamın her haline geçirmede oran nasıldır? Bunun yüzdesi nedir?

Bizim çok bilgili çocuklara mı, irade sahibi şahsiyetli bir nesle mi ihtiyacımız var?

Cevap: Bildiğini uygulayabilecek, irade sahibi nesillere değil mi? Bir bakın tarihe, bilgisi kadar iradesiyle de yaptıklarının altına imza atanlar arasında nice atalarımız var. Onların sayesinde eşsiz örnekler verme imkânımız oluyor. Dünya tarihine baktığımızda da tarihe adını zaferlerle başarılarla yazdırmış kişilerin tek zekası ve kabiliyetleri ile değil, irade konusunda gösterdikleri sebatla, çalışma da var. İrade konusunda önce kendimizden başlayarak iradeli minikler, iradeli ergenler görürüz çevremizde...

İşte size Amerika da uygulanmış meşhur marsmellow deneyi. Mini mini minikler, tek tek, boş bir odada bir adet (Amerikan şekeri) marsmellow ile baş başa bırakılmadan önce öğretmenleri şöyle bir komut veriyor. Kendisi gelene kadar bu şekeri yememelerini, eğer böyle yaparlarsa döndüğünde iki tane şekere sahip olabileceğini belirtiyor. Videoyu izlerken çocuklar ile şekerin birlikteliğinden komik anlar oluşmuş. Koklayanlar, uyuma taklidi yapıp zamanın çabuk geçmesini bekleyenler, dayanamayıp tırtıklayanlar… Tabii öğretmenleri geldiğinde iradesine sahip olanlar iki şekere birden kavuşuyorlar. “Neden yapılmış bu eziyet çocuklara?” diye düşündüğümüzde, hayatta böyle değil midir sorusunu sormak gerekir?

İşin sırrı: Sabır ve irade kelimelerinin yaşamdaki yerini bilmekte geçiyor.

Tabi, bu çalışma burada bırakılmamış, boylamsal olarak da devam edilmiş. Şeker testinde olan miniklerin belli bir yaşa geldiklerinde nerede, neler yaptıkları bulunmuş. İrade gösterip yemeyen çocukların gerek aile gerek iş alanında başarılı oldukları saptanmış. Şeker deyip geçmemek lazımmış demek ki! Çocuğun tek şehveti olan yemek konusunda irade göstermesi öğretildiğinde, yetişkin olduğunda tüm nefsine hakim olacaktır dememiş miydi İmam – ı Gazali? Şimdi ABD’nin uğraştığı ve yavaş yavaş bize de sirayet eden, Helikopter Sendromu’ndan da bahsetmek gerekir.

Çocuğunun her dediğini yapmış aileler gün geçtikçe artıyormuş Amerika’da. Bu aileler için destekleyici programlar oluşturuluyor. Nedir bu Helikopter Sendromu? Anne, babalar helikopter misali çocuklarının başında pır pır döndüğü için bu isim verilmiş. Hatta bununla ilgili televizyon programları hazırlanmış. Programda, bir aile ve bir ergen genç kız vardı. Bebekliğinden itibaren her dediğine evet denilmiş, hayır kelimesini neredeyse hiç duymamış bir genç kız ve arkası gelmeyen istekleri… Her ne pahasına olursa olsun bu istekleri yerine getirmekten mağdur olmuş bir İngiliz anne, baba ve ergen kızları için yardımcı olacak bir realite şov.
Ailelerin etkisi, çevrenin etkisinden daha etkilidir. Çevre, ancak zayıf karakterli kişiler üzerinde etkili olabilir. “Ben çocuğuma değil çevreye güvenmiyorum” gibi klişe cümleleri kurmadan önce çevre faktörünü bir nevi ekarte edebilecek kişi sizsiniz! Anahtar: İradeli, güçlü, kişilikli bireyler yetiştirmek.