Irak muhalefeti, kendi içinde 'muhalif'

Siyasi gözlemciler, Washington'un, Saddam Hüseyin'e karşı olan Irak muhalefetiyle politika yapmaya çalıştığını hatırlatarak, ancak bu grupların, demokratik bir Irak istemelerine rağmen, derin görüş ayrılığı içinde bulunduğuna dikkat çekiyor. Bir grubun demokratik monarşi, diğerinin parlamenter demokrasi (askeri yönetimi de kabullenmeye hazır), öbürünün İran benzeri İslam devleti taraftarı olduğunu, bir diğerinin de aşiret geleneğinin sürdürülmesi yönünde tavır koyduğunu vurgulayan gözlemciler, bu gruplardan çoğunun ülke içinde desteğe sahip bulunmadığını kaydediyor.

Irak'ta kendi başına faaliyet gösteren tek grubun, güneydeki Şiilerin
sözcülüğüne soyunan ve 8 bin savaşçısı olduğu öne sürülen İran desteğindeki İslami Devrim Konseyi olduğunu bildiren siyasi gözlemciler, kuzeydeki Kürt grupların da halk arasında destek bulmasının sebebini ise 'Kürtlerin aşiret yapısını koruyor olmalarına' bağladı. Bağdat rejimine muhalif grupların başlıcaları şunlar:

Şİİ GRUPLAR
EL DAVA (İSLAMİ DAVA PARTİSİ) 1958 Darbesi'nden sonra Necef kentinde Cemiyet-ül Ulema-üd-Din (Din Alimleri Cemiyeti) öncülüğünde kuruldu. Öncelikli amacı bir İslam Cumhuriyeti kurmak. Dava'nın ilk güç denemesi, 1974 yılında Hazreti Hüseyin'i anma törenlerinin öfkeli protestolara dönüşmesiyle gerçekleşti ve 1977 yılında da örgüt, Necef - Kerbela arasında yürüyüşler düzenledi.

İran Devrimi'yle birlikte daha da radikalleşen El Dava, 1982 yılında İran'a taşınmak zorunda kaldı ve Bahreyn, Kuveyt, Lübnan, Irak gibi ülkelerdeki bir çok sabotaj ve şiddet eylemine karıştı. 1984 yılından itibaren İran'dan uzaklaşarak İngiltere ile Suriye - Suudi Arabistan eksenine kaydı.

İSLAMİ DEVRİM YÜKSEK KONSEYİ 1982 yılında birçok örgütün birleşmesi ile ortaya çıktı. Liderliğini El Hakim ailesinin yürütmekte olduğu örgüt, tamamen İran'ın siyaset anlayışını benimsiyor. Bugün Irak'ta Şii hareketini yürüten İslam Devrim Yüksek Konseyi ve El Dava Hareketi hala etkili olmakla beraber, aralarında ihtilaflar da mevcut. Her iki örgüt de Irak'ın güneyinde rejime karşı faaliyetlerde bulunuyor. Şiiler, ABD tarafından sunulan projelere sıcak bakmıyor ve Irak'taki dikta rejimin değişmesinin, bizzat Irak halkı tarafından yapılmasından yana olduklarını her fırsatta tekrarlıyorlar.

KÜRT GRUPLAR VE TÜRKMENLER
KÜRDİSTAN DEMOKRAT PARTİSİ (KDP) Süleymaniye merkezli Kürt milliyetçi subay ve aydınlar tarafından Molla Mustafa Barzani'nin teşvikiyle kurulan KDP, 1958 Darbesi sonrası, Irak'ta yasal kimliğe büründü. 1961'de Irak'tan özerklik talebi reddedilmesi üzerine, peşmerge (ölüm öncüsü) kuvvetlerine dayanan ayaklanma başladı ve kısa sürede Kuzey Irak'a KDP güçleri hakim oldu.

1970 Martı'nda özerklik de dahil çoğu Kürt talebini kabul eden Bağdat, Barzani ile barış antlaşması imzaladı. KDP, Irak Komünist Partisi ve Irak Kürdistan Sosyalist Partisi ile birlikte 1980 Kasım ayından bu yana Demokratik Cephe Üyesi olarak Irak Meclisi'nde temsil ediliyor.

KÜRDİSTAN YURTSEVERLER BİRLİĞİ (KYB) Önceleri KDP içinde yer alan Celal Talabani'nin, Barzani'nin hareketinin 1975'te çökmesi sonrası farklı grupları bir araya getirerek oluşturduğu siyasi örgütlenme olan KYB, 1976 yılında Şam'da kuruldu. KYB daha çok batılı güçlere ve hususan ABD'ye dayanma eğilimi içinde olan, bölge ülkelerinden de İran ve Suriye'ye yaklaşım sergileyen bir örgüt görünümünde.

TÜRKMENLER
Musul ve Kerkük bölgesinde ise, Irak nüfusunun yüzde 18'ini oluşturan 3.5 milyon Türkmen yaşıyor. Türkmenler her ne kadar, birkaç ay önceki Londra buluşmasında olduğu gibi, ABD gözetiminde düzenlenen muhalefet zirvelerine temsilci gönderiyorlarsa da, Irak muhalefetinin en büyük çatı kuruluşu olan Irak Ulusal Kongresi'ni bir Kürt-Şii ittifakı olarak görüyor, özellikle Kuzey Iraklı Kürtleriin devletleşme girişimlerine sıcak bakmıyorlar.