Irak'ın demokrasi sınavı
BAĞDAT (İHA) - Irak'ta halk, yeni anayasayı hazırlayacak meclisi belirlemek için 30 Ocak'ta sandık başına gidecek. Şii kökenli partilerin güçlü olduğu seçime, ülke dışında yaşayan 1 milyon Iraklı da katılacak.
İHA muhabirinin derlediği bilgilere göre, Iraklılar 30 Ocak Pazar günü, 275 üyeli Geçici Ulusal Meclis için oy kullanacak. Siyasi partiler aday listelerini teslim etmiş durumda. Her üç adaydan biri kadın. Adaylık yaşı en az 30 olmak durumunda. Meclisteki sandalyeler nisbi temsile göre dağıtılacak. Yani partilerin, aldıkları oy oranında parlamentoda sandalyeleri olacak.
Meclis hükümeti seçecek ve yasa çıkaracak. Önce meclis üyeleri arasından bir cumhurbaşkanı, iki de yardımcısı seçilecek. Bunlar da başbakanı seçecek. Başbakanın da meclis üyesi olması gerekiyor. Gerçek güç başbakanda olacak.
Meclisin diğer bir görevi de, 15 Ağustos 2005'e kadar bir anayasa taslağı hazırlamak ve bunu 15 Ekim 2005'te halkoylamasına sunmak olacak. Eğer anayasa onaylanırsa, 15 Aralık 2005'te seçim yapılacak ve tümüyle anayasal bir hükümet 31 Aralık 2005'te iş başına geçecek. Eğer anayasa reddedilirse, 15 Aralık 2005'te yeni meclis seçimleri yapılacak ve aynı süreç bir yıl daha işletilecek. 1 Ağustos 2005'e kadar yeterli ilerleme kaydedilememişse altı aylık bir erteleme de gündeme gelebilir.
SEÇİMLERİN FAVORİSİ ŞİİLER Nüfusun yüzde 60'ı Şii olduğu için, bu kesimi temsil eden partilerin en çok sandalyeyi alması muhtemel. Bu partiler, 'Birleşik Irak İttifakı' adında ortak listeyle seçime giriyor. Diğer taraftan, nüfusun yüzde 20'sini oluşturan Sünniler ya seçimi boykot ediyor veya şiddet sebebiyle oy vermede zorlanacaklar. Şu anki Başbakan Allavi'nin kendi listesi var, kuzeydeki Kürtler de birleşik cephe oluşturdu. Eğer Sünniler yüksek oranda oy vermez veya veremezse, bu kesimin anayasa görüşmelerinde temsili bir sorun haline gelmeye aday.
Yurtdışındaki Iraklılar da bu seçimde oy kullanabilecek. Uluslararası Göçmen Bürosu, çok sayıda Iraklının yaşadığı 14 ülkede sandık kuracak. Oy kullanmak isteyenlerin Irak vatandaşı olduklarını ispatlayabilmesi ve 31 Aralık 1986'dan önce doğmuş olmaları gerekiyor. Bu kişiler 28 ila 30 Ocak 2005 boyunca oy kullanabilecek. Bir milyon kişinin bu yolla oy kullanacağı düşünülüyor.
Aynı dönem boyunca özel izni olmayan araçların trafiğe çıkması yasaklanacak ve şu anki sokağa çıkma yasakları daha da yaygınlaştırılacak. Söz konusu üç gün tatil ilan edilecek, bu süre boyunca tüm işyerleri ve dükkanlar kapalı olacak. Tabii, tüm bu tedbirlerin, ülkenin seçmenlerin kayıt bile yaptıramayacağı kadar güvensiz olan bazı bölgelerin de ne işe yarayacağını tahmin etmek zor.
ŞİDDET, OY KULLANMAYA ENGEL Irak'ın geçici Başbakanı İyad Allavi ise, şiddetin bazı bölgelerde oy kullanılmasını önleyeceğini kabul etti. Bu durum, seçimin geçerli sayılıp sayılmaması üzerinde etkisi olabilir, özellikle de, söz konusu bölgeler geniş olursa. Amerikalı bir general, güvenlik yetersizliğinin, ülkenin 18 bölgesinden dördünde, seçmeni oy vermekten alıkoyabileceğini söyledi, ki bu toplam nüfusun yaklaşık yüzde yirmi beşine denk düşüyor. Bu bölgelerde Irak'ın en kalabalık üç şehrinden ikisi olan Bağdat ve Musul'un yanısıra, Felluce ve Tıkrit de var. x
Bu arada Amerikan ordusu, asker sayısını 135 binden 150 bine çıkardı. Ancak çoğu yerde güvenlik, Irak güçlerinin sorumluluğu olacak, ki bunların yetkinliği hakkında şüpheler yaygın. Yetkililer, seçim zamanında üç gün boyunca Irak sınırlarını her türlü giriş-çıkışa kapatacaklarını açıkladı. Bu kararın amacı, isyancı sızmalarını önlemek.
Diğer taraftan, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 1546 sayılı kararına göre, anayasal hükümetin görevi devralmasıyla birlikte yabancı askerlerin Irak'taki misyonu sona erecek. Ancak yeni hükümet, bu askerlerin görev süresinin uzatılmasını isteyebilir. Bundan önce ise, 2005 Haziran'ında yabancı birliklerin durumu gözden geçirilecek ve uygun görülürse bu askerler daha önce Irak'tan ayrılabilecek.
