Irak'ın mozaik yapısı
BAĞDAT (İHA) - Irak'ta yeni anayasa çalışmaları devam ederken taraflar arasındaki görüş ayrılıkları henüz giderilmiş değil Farklı milletlerden ve mezheplerden oluşan bir mozaiğe ve zengin kültürel mirasa sahip Irak halkı, başlıca şu gruplardan oluşuyor.
- ŞİİLER - Özellikle devrik Irak diktatörü Saddam zamanında ve onlarca yıl ondan önceki dönemlerde baskılara maruz kalan Şiiler, ülke nüfusunun yüzde 60'ını oluşturuyor. Başkent Bağdat ve ülkenin güneyinde nüfusun çoğunluğunu yine Şiiler oluşturuyor.
Şiilerin dini liderleri özellikle büyük Ayetullah Ali El-Sistani, Irak'ın kaderinin tayininde önemli rol oynamaları için Şii halkı teşvik etmeye devam ediyor.
Irak'a gizlice girerek Saddam yanlılarıyla işbirliği yapan yabancılar, ülkede iç savaş çıkarmak için nüfusun çoğunluğunu oluşturan Şiilere yönelik saldırılar düzenliyorlar. İç savaş çıkarmak peşinde olanların saldırılarında büyük dini liderlerden büyük Ayetullah Muhammed Bakır El- Hekim'in de aralarında olduğu 83 kişi 2003 Ağustos'unda Necef'te öldürüldü.
Aşura merasimlerinin yapıldığı 2 Mart 2003'te Kerbela ve Bağdat'ta yapılan saldırılarda da 170'ten fazla kişi hayatını kaybetti.
Yine 19 Aralık 2004'te kutsal kentler Necef ve Kerbela'da yapılan saldırılarda 66 kişi hayatını kaybetti.
Irak'ın modern tarihinde 1950'li yıllarda Baas Partsi ve Komünist Partiler, Saddam'ın 1970'lerde ortaya çıkmasından önce, Şiileri saf dışı bıraktılar. Aşura başta olmak üzere dini törenler yasaklandı. Şii dini liderlere karşı kanlı saldırılar düzenlendi. Çok sayıda dini lider hapsedildi, sürgüne gönderildi ve öldürüldü. Büyük dini liderlerden Ayetullah Muhammed Bakır El- Sadr 1980'de idam edildi.
Irak'ın işgal ettiği Kuveyt'ten çıkarılmasından sonra Saddam rejimine karşı başkaldıran Şiileri etkisiz kılmak için acımasızca güç kullanıldı. 1991'deki olaylarda binlerce Şii, Saddam rejimi tarafından öldürüldü.
- SÜNNİLER - Irak'ta azınlık konumunda olan Sünniler, ülke nüfusunun yüzde 20 ila 25'ini oluşturuyor. Saddam döneminde ülke yönetiminin üst ve önemli kademelerinin yanı sıra ordu ve polis teşkilatında yer aldılar. Irak'ın işgal edilmesi ve Saddam'ın devrilmesiyle konumlarında ve etkinliklerinde azalma oldu. Ocak ayındaki seçimleri boykot ettiler.
Irak'ın işgaliyle 1 Mayıs 2003'te büyük operasyonun bittiğini açıklayan ABD, o tarihten itibaren Sünnilerin yaşadığı bölgelerde operasyonlar düzenledi.
- KÜRTLER - Kürtler, Ocak ayında yapılan seçimlerde 111 sandalyeli kendi parlamentoları için de sandık başına gittiler. Kürtler böylece Kuzey Irak'ta otonomiye giden yolda önemli bir adım atmış oldular. 4-5 milyon olduğu tahmin edilen Kürtler, Irak nüfusunun yaklaşık yüzde 15 ila 20'sini oluşturuyor.
1970'lerden itibaren Araplaştırma politikası çerçevesinde Kürtler baskılara maruz kaldı ve çok sayıda Kürt, petrol zengini Kerkük'ten sürüldü. Irak'ın Kuveyt'ten çıkarılmasından sonra 1991'de Saddam rejimine başkaldıran Kürtler de Şiilerin akıbetine uğradı. Binlerce Kürd'e Türkiye ve İran kucak açtı. Kürtler, batılı güçlerin himayesinde Barzani ve Talabani liderliğindeki partilerle tarihlerinde ilk kez seçime gittiler. Ancak 1994'te Kürt gruplar arasındaki çatışmaların patlak vermesiyle en az 3 bin kişi hayatını kaybetti. Irak'ın ABD liderliğindeki güçlerce işgalinde ülkenin kuzeyinde onlarla birlikte hareket eden Kürtler, birbirlerine karşı mücadelelerinde kılıçları şimdilik kınlarına koymuş durumdalar. Kerkük üzerinde tarihi hak iddia eden Kürtler, Nisan 2003'te Kerkük'e girdiler. Kürtler, Federal Irak için ısrarlarını sürdürüyor.
- TÜRKMENLER - 11. asırda Orta Asya'dan gelerek Mezopotamya bölgesine yerleşen Türkmenler, Irak nüfusunun yüzde 1 ila 2'sini oluşturuyor. Türkmenlerin çoğu ülkenin kuzeyinde yaşıyor.
Osmanlı'nın yıkılmasından sonra 1918'de Irak'ı işgal eden İngilizler, buradaki Türkmenleri asimle etmek için büyük bir kampanya başlattı. İngilizler, Türkmen nüfusu Arap ve Kürtler arasında eritme politikası yürüttü. Türkmenler, 1924-1959 arasında bir çok kez katliama tabi tutuldu, kılıçlardan geçirildi. 1970'lerden itibaren Kerkük'ün Araplaştırılması için Türkmenler de Kürtler gibi yurtlarından zorla çıkarıldı. Saddam rejiminin devrilmesinden sonra Türkmenler ve Kürtler arasındaki çoğunluk mücadelesi ve zaman zaman da çatışmalar devam ediyor. Her iki taraf da 1970'lerde Kerkük'ten çıkarılmadan önce kendilerinin çoğunlukta olduklarını savunuyor. Bölgedeki gerginliklerin ardından Türkiye, Türkmenlerin menfaat ve haklarını koruma konusunda kararlı tutumunu sürdürüyor.
- HIRİSTİYANLAR - 1987'deki sayımlara göre 1.4 milyon olan Hıristiyan nüfusun ambargolar ve savaşlar nedeniyle 700 bine düştüğü tahmin ediliyor.
Ağustos 2004'ten itibaren Bağdat ve Musul'da Hıristiyanlara yönelik saldırılarda 10 kişi hayatını kaybetti, 50 kişi yaralandı. Bu olaylar on binlerce Hıristiyan'ın sürgüne gitmesine neden oldu.
Hıristiyanların sahip oldukları alkollü içecek dükkanları yakıldı. Irak'ın zenginleri olan Hıristiyanlar, kaçırılma ve haraç tehdidiyle karşı karşıya kaldılar.
Hıristiyan nüfusun 600 bin gibi büyük çoğunluğunu oluşturan Kaldeniler Katolik mezhebine mensuplar.
Irak'ta ayrıca, Katolik ve Ortodoks Süryaniler, Katolik ve Ortodoks Ermeniler, ve Asurlu Hıristiyanlar yaşıyor.
