İran'da hava kirliliğinin bitmesi de ABD yaptırımlarının kalkmasına bağlı

MUHAMMET KURŞUN - İran Meclisi milletvekilleri, başkent Tahran başta olmak üzere büyük şehirlerde yaşanan hava kirliliğini sona erdirecek plan ve programların uygulanabilmesi için ABD yaptırımlarının kalkması ve ülkenin ekonomik durumunun iyileşmesi gerektiğini ifade ediyor.

İran Meclisindeki çevre ve yerel yönetimlerle ilgili komisyonlarda görev alan milletvekilleri, kış aylarında ülkenin temel meselesi haline gelen ve yaşamı adeta felç eden hava kirliliğinin yol açtığı sorunları ve bunların çözüm yollarını AA muhabirine anlattı.

İran Meclisi Çevre Koruma Grup Başkanı Muhammed Rıza Tabeş, çevre ve diğer alanlarda uzman kişilerin ortaya koyduğu çözüm önerileri doğrultusunda hava kirliliğinin önlenmesi için yasa çıkardıklarını belirterek, "Meclisten temiz havayla ilgili kanun çıkardık ancak bunların uygulanması sürekli erteleniyor. Yaptırımların kalkmasıyla hibrit arabalar üretebilecek ve ithalatını yapabileceğiz. Yaptırımlardan sonraki aşamada hava kirliliğiyle ilgili planı hayata geçirebileceğimizi düşünüyorum." diye konuştu.

Meclisin çıkardığı kanunun uygulanması durumunda mevcut sorunlardan birçoğunun ortadan kalkacağını ancak ülkenin ekonomik altyapısı ve halkın ekonomik gücünün buna imkan tanımadığını dile getiren Tabeş, şunları anlattı:

"Araçlarımız ve yakıtımız standartlara göre değil, 30-40 yıl içinde yaşanan gelişmeler bugünkü sorunları meydana getirdi ve bugün kentte okulları tatil etmek zorunda kalıyoruz. Motosikletler elektrikli olmalıdır, kirlilik üreten fabrikaları şehir dışına çıkarmalıyız, eski araçları hurdaya kaldırmalıyız, metro hatlarının sayısını artırmalıyız. Fakat halkın ekonomik durumu iyi olmadığı için üst sınıf ve yeni araçları alamıyorlar. O yüzden bu süreci hassas bir şekilde yürütmek zorundayız. Hem halkın ekonomik durumu iyi olmadığı için hem de hükümetin bütçesi yetmediği için bu yöndeki programları hayata geçiremiyoruz."

-"Tahran kapasitesinden fazla nüfusu barındırıyor"

Tahran'ın 3 milyon nüfusu kaldırma kapasitesine sahip olduğunu ancak gündüzleri 12, geceleri ise 10 milyon insanı barındırdığını aktaran Tabeş, "Tahran kapasitesinden fazla nüfusu barındırıyor. Hatalı imar sonucu hava sirkülasyonunun sağlandığı kanallar engelledik. Rüzgarın estiği taraflara yapılan binalar nedeniyle sirkülasyon sağlanmıyor ve kirli hava olduğu gibi şehrin içinde kalıyor." bilgilerini paylaştı.

-"Yeşil bölge ve park olması gereken yere binalar dikildi" Reformist Tahran Milletvekili Mahmud Sadıki de Tahran'ın coğrafik açıdan dağlarla çevrili olduğunu, otomobiller ile fabrikaların ürettiği kirliliği uzaklaştıracak bir hava sirkülasyonunun bulunmadığını kaydederek, "Yanlış ve uygunsuz kentsel gelişim planlamaları bunun temel faktörlerindendir. Yeşil bölge ve park olması gereken yere binalar dikildi. Meclis gerekli kanunları çıkardı fakat belediyeler ve hükümet bunu uygulama konusunda ihmalkar davranıyor. Hem hava kirliliği hem de Tahran'da oluşan kötü kokuyla ilgili olarak da yetkilileri Meclise çağırıp kanunların uygulanıp uygulanmadığını takip etmeliyiz." değerlendirmesinde bulundu.

- "Üretilen otomobiller, dünya standartlarının altında"

İsfahan Milletvekili ve İçişleri ile İl Meclisleri Komisyonu Üyesi Asgar Selimi de ülkede büyük şehirlerden sonra küçük yerlerde de hava kirliliğinin ortaya çıkmaya başladığına işaret ederek, senelerdir devam eden bu sorunla ilgili Meclisin plan hazırladığını ancak bunun uygulanamadığını söyledi.

İran'da toplu taşımanın arzu edildiği gibi olmadığını, metrolardan yeterince istifade edilemediğini ve yolcu taşımacılığında kullanılan otobüslerin çok eski olması nedeniyle kirlilik yaydığını ve havayı bozduğunu aktaran Selimi, şunları kaydetti:

"Hava kirliliğine yol açan temel problemlerden bir tanesi araçlardır. İran'da üretilen otomobiller, dünya standartlarının altında ve kalitesi düşük. Elektrikle çalışan ve hibrit araçların ithal edilmesiyle ilgili Meclisten bir kanun çıkardık. bu şekilde kendi üreticilerimiz de otomobillerin kalitesini artırabilir."

Şehir içinde ve etrafında yer alan fabrikaların da mevcut sorunları katladığını ve bunların uzak yerlere taşınması için de yasa çıkardıklarını hatırlatan Selimi, yapılaşmayla ilgili olarak da şu eleştiriyi dile getirdi:

"Yapılaşmamız standartlara göre değil. Yüksek binalar ve rezidanslar için zamanında izin alınmış, şimdi bunların yıkamayız. Çünkü Tahran'da ayrıca konut sıkıntısı da var, halkın yerleşim sorununu da halletmeye çalışıyoruz bir yandan. Tahran'da ciddi bir mesken problemi var."

Trafiğe çıkan araçların içinde tek kişinin olduğunu ve belirli caddelerde uygulanan tek ve çift plana düzenlemesinin de ihtiyaçlara cevap vermediğini ifade eden Selimi, bu yöndeki uygulamaların genişletilerek yeni kararlar alınması gerektiğini belirtti.

-"Türkiye ile yapılacak iş birliği İran'daki hava kirliliği sorununu çözülebilir"

Merkezi Eyaleti Milletvekili Muhammed Rıza Mansuri ise enerjisi olan İran ile sanayi alanında büyük atılımlar kaydeden Türkiye'nin otomobil üretimi başta olmak üzere birçok alanda iş birliği yapabileceğini ifade ederek, "Türkiye ile İran'ın iş birliğiyle ortaya çıkacak sinerji ile iyi ilerlemeler yakalanabilir. Her bir ülke ayrı alanlarda üretim yaparak birbirlerini tamamlayabilirler. Türkiye ile yapılacak iş birliği ve teknolojik kazanımlar sayesinde İran'daki hava kirliliği sorunu çözülebilir." görüşlerini paylaştı.

Ülkede herkesin otomobil sahibi olmak istediğini ancak İran'daki araçların kalitesiz olması nedeniyle bunun çevreye ciddi zararlar verdiğini anlatan Mansuri, başkentin girişlerine yapılan inşaatları da eleştirdi. Mansuri, "Tahran'ın kuzeyinde ve güneyinde dağlar olduğu için hava sirkülasyonunun sağlandığı doğu ve batı yakalarına yüksek binalara izin verilmemelidir. Tahran'ın batısında inşa edilen yüksek binalar, hava akımını ciddi anlamda etkiledi." diye konuştu.

Planlama ve Bütçe Komisyonu Üyesi Muhammed Hüseyni de kirliliği önlemek için yasa çıkardıklarını ancak bu konuda başarılı olamadıklarını söyledi.

Hüseyni, hava kirliliğine sadece eski otomobillerin etkisinin bulunmadığını, araç kullanma kültürünün de burada önemli bir faktör olduğuna dikkati çekerek, "Arak gibi şehirlerde içerideki fabrikalar hava kirliliğinin temel nedenlerinden bir tanesi. Bunun için bütçe oluşturulmalı ve büyük şehirlerde metro ve diğer toplu taşımaya hız verilmeli." dedi.