"İran'da yıl sonunda yüzde 50-55 bandında enflasyon öngörülüyor"

İran Araştırmaları Merkezi (İRAM) Ekonomi Koordinatörü Prof. Dr. Murat Aslan, "İran'da yıl sonu itibarıyla yüzde 50-55 bandında enflasyon öngörülüyor. Ülkede genel işsizlik oranı yüzde 14’lere yaklaştı. Genç işsizliğin ise yüzde 60’lara çıktığı söyleniyor." dedi.

İRAM Konferans Salonu'nda akademisyen ve öğrencilerin katılımıyla "1398 Yılına Girerken İran" başlıklı panel düzenlendi.

Moderatörlüğünü İRAM Başkan Vekili Dr. Hakkı Uygur'un yaptığı panele, İRAM Ekonomi Koordinatörü Prof. Dr. Murat Aslan, İRAM İç Politika Koordinatörü Mehmet Koç ve İRAM Dış Politika Koordinatörü Sabir Askeroğlu konuşmacı olarak katıldı.

ABD'nin nükleer anlaşmadan tek taraflı çekilerek yaptırımları geri getirmesinin geçen yıl İran'da yaşanan en önemli gelişme olduğunu vurgulayan Aslan, ABD'nin anlaşmadan çekilme sürecinin “Öncü, Geçiş ve Tam Etki” şeklinde üç aşamada değerlendirilmesi gerektiğini belirtti.

Öncü dönemde “çekilme” sinyalleri alındığını kaydeden Aslan, 8 Mayıs’ta Trump’ın kararının dünyaya duyurulmasıyla geçiş dönemine geçildiğini ifade etti.

Aslan, bu dönemde yaptırımların birinci ayağının 7 Ağustos’ta geldiğini dile getirerek, 5 Kasım’da duyurulan yaptırımların ikinci ayağı ile de sürecin tam etki dönemine evrildiğini söyledi.

ABD'nin yaptırımları uygulamasının da etkisiyle İran ekonomisindeki kırılganlığın daha da derinleştiğini aktaran Aslan, şöyle konuştu:

“Geçen yıl 21 Mart’ta 4 bin 200 İran tümeni olan dolar eylülde 17-18 bine kadar çıkıyor. Yüzde 400’lük bir artış söz konusu. Ekonomideki yüksek dalgalanmalar nedeniyle yatırımcılar da kaçıyor. Ne üretici üretim ne yatırımcı yatırım ne de tüketici cebindeki parayı harcamak istiyor. Yıl sonu itibarıyla yüzde 50-55 bandında enflasyon öngörülüyor. Ülkede genel işsizlik oranı yüzde 14’lere yaklaştı. Genç işsizliğin ise yüzde 60’lara çıktığı söyleniyor. Bunların çoğu da üniversite mezunları."

- "ABD yaptırımları nedeniyle Ankara-Tahran ekonomik ilişkileri negatif etkilendi"

Aslan, bu yıl ülke ekonomisinde yüzde 4-5 daralma öngörüldüğünü belirterek, ekonomik sorunlar nedeniyle de ülkede zaman zaman protestolar yaşandığını anımsattı.

Ankara-Tahran arasındaki ekonomik ilişkilerin de yaptırımlardan olumsuz etkilendiğini dile getiren Aslan, "ABD, Tahran’ı cezalandırmak istiyor ama biz sesini Ankara’dan duyuyoruz. Yaptırımlar sonrasında Tahran-Ankara arasındaki ekonomik ilişkiler negatif etkilendi. ABD de İran içini takip ediyor. ABD’liler sabırlı insanlardır, beklerler, sokaktaki gidişatı da yakından izliyorlar. Tabii olaylar nereye evrilir bilemeyiz ancak İran da iç güvenlik açısından en aşağı 40 yılı doldurmuş bir ülke." değerlendirmesinde bulundu.

- "Aylardır maaş alamayan kamu ve özel sektör çalışanları iç tehdit"

İRAM İç Politika Koordinatörü Mehmet Koç da İran’ın gündemini meşgul eden konulardan birinin “iki başlılık” olduğunu belirterek, “Devrim Rehberi (Ayetullah Ali) Hamaney’in mevcut koşullarda sistem değişikliğine gitmesi beklenmiyor.” dedi.

Değişimin Hamaney açısından iç ve dış baskılara boyun eğmek anlamına geleceğini söyleyen Koç, sistem değişikliği yerine sistem içi aktörlerin muhafazakar kanadın lehine değiştirilmesinin öncelendiğini belirtti.

Koç, “Yargı Başkanı, Düzenin Yararını Teşhis Konseyi Başkanı, Cuma İmamları, Devrim Rehberi Temsilcileri ve askeri üst düzey komutanlar bu doğrultuda değiştirilmiştir.“ ifadesini kullandı.

İran’a karşı mevcut ambargoların ekonomiyi daha da kötüleştirdiğini kaydeden Koç, ekonomik protestoların ülkenin iç güvenlik başlıklarından biri olduğunu ifade ederek, şöyle devam etti:

“Riyal, dolar karşısında yüzde 300-400 arasında değer kaybı yaşadı. Bunun fiyatlara yansıması hem dar hem de orta gelirlileri sıkıntıya soktu. Maaş zamları da enflasyona denk olmadı. Aylardır maaş alamayan kamu ve özel sektör çalışanları, emekliler ve bankazedelerin protestoları ülkenin iç güvenliğini tehdit ediyor."

- “ABD yaptırım ve yalnızlaştırma politikaları uyguluyor"

İran’ın dış politikasına ilişkin değerlendirmelerde bulunan İRAM Dış Politika Koordinatörü Sabir Askeroğlu ise ABD politikalarının İran’ın dış politikasını etkileyen en önemli faktör olduğunu söyledi.

Askeroğlu, nükleer anlaşmadan çekilen Trump’ın sadece İran’ın değil, uluslararası aktörlerin de İran’a yönelik politikalarını etkilediğini dile getirdi.

Avrupa, Çin ve Hindistan ile süregelen enerji iş birliklerinden İran’ın dışlanması ve oluşacak boşluğun ABD müttefiklerince doldurulmasının planlandığını belirten Askeroğlu, şunları kaydetti:

“ABD, yaptırım ve yalnızlaştırma politikaları uyguluyor. İsrail ve Mısır gibi ülkelerle güvenlik oluşumları kuran ABD, Arap NATO’su adı verilen güvenlik sistemini dillendirmiş, Suudi Arabistan'ı silahlandırmıştır. Avrupa ise İran ile ilişkilerinde ABD ile paralellik göstermediğini belirtse de İran'a yönelik sorumluluklarını yerine getirmedi."

Suriye konusunda ise İsrail ile Rusya arasında Mart 2016'da gizli bir anlaşma imzalandığını ileri süren Askeroğlu, bu anlaşmanın İsrail’in Suriye’de İran güçlerine karşı düzenlediği saldırılarda Rusya’nın tarafsız kalması sonucunu doğurduğunu söyledi.

Konuşmaların ardından davetlilere resepsiyon verildi.