Norveç, İsveç ve Finlandiya’nın kuzeyi (Laponya) ile Rusya’nın Kola Yarımadası’nda yaşayan Samiler, Avrupa’nın en kuzey ve İskandinavya’nın tek yerli halkı olarak kabul ediliyor. Kuzey Kutup bölgesinde tarihöncesi zamanlardan beri yaşadığı bilinen Samiler, geleneksel balıkçılık, avcılık ve rengeyiği yetiştiriciliğiyle geçiniyorlardı. Bugün hâlâ eski geleneklerini sürdürmeye çalışan Samiler, Yerli halklar yasası kapsamında korunmalarına rağmen uzun yıllardır kültürlerini muhafaza etmek için büyük çaba sarf ediyor. Samiler, İskandinav halkların bölgeye gelişi ve ülkeler arası sınırların kapanmasıyla içinde kaldıkları devletlerin kurallarına uymak durumunda kalıyor. Hangi ülkede kalmış olduklarına göre koşulları değişmekle birlikte hemen hepsi, hâkim ana kültür tarafından yoğun ve sert baskı gördü; hem toprakları elinden alındı hem de geleneksel inançları zorla bastırıldı.
Geçtiğimiz ay İsveç’ten Sami haklarının tanınması anlamında güzel bir haber geldi. İsveç’in kuzeyinde kutup dairesinde bulunan Girjas Sami Köyü sakinleri 2009 yılında İsveç hükümetine av ve balıkçılık iznini elinde tuttuğu için dava açmıştı. Samiler, Gallivare Dağları’nda kimlerin avlanabileceği, kimlerin balık tutabileceği ve yanı sıra rengeyiklerinin otlak alanları gibi konularda sadece kendilerinin karar vermesi gerektiğini savunmuşlardı. Bölgenin yerel halkı olmalarının ve İsveçliler'den çok önce bu topraklarda yaşamalarının kendilerine bu hakkı verdiğini söylemişlerdi.
Tarihte ilk defa bir bölge mahkemesi, Samiler'in en az bin yıldır yaşadığı bölgede özel haklara sahip olduğunu kabul ederek halkın lehine karar verdi. Bundan sonra Girjas bölgesinde avcılık ve balıkçılık faaliyetlerine, hükümete sormaksızın Girjas Sami birliği karar verebilecek.
Karar onaylanırsa bunun bir başlangıç olacağından, İsveç’teki yaklaşık otuz Sami otlak alanına sahip köyün de benzer hakları talep edeceğinden korkan İsveçli avcılar endişeli.
