İskorbüt hastalığı nedir? İskorbüt hastalığı belirtileri nelerdir ve nasıl tedavi edilir?

Sağlıklı beslenme vücudun direncini artırır, hastalıklardan korunmasını sağlar. Ancak düzensiz beslenme alışkanlığı geliştiğinde ya da beslenmeye önem verilmediğinde gerekli vitaminler vücuda alınamayabilir. Bu durumda ortaya çıkan hastalıklardan biri de iskorbüttür. C vitamini eksikliği sonucu vücutta çeşitli dokularda bozulmalar meydana gelir. Belirtileri fark etmek ve erken süreçte tedavi etmek kolaydır.

İskorbüt Nedir ve Neden Oluşur?

İskorbüt nedir sorusunun cevabı şöyle verilebilir: İskorbüt, C vitamini eksikliğine bağlı olarak oluşan bir hastalık türüdür. Hareket kısıtlılığı, anemi, kollarda ve bacaklarda ağrı, vücutta şişlik, diş eti hastalıkları, cilt problemleri gibi hastalıkları da beraberinde getirir. Genellikle kıtlık ya da savaş dönemlerinde bu hastalığa sıkça rastlanır. Böyle dönemlerde taze besin bulmak çok zor olabilir; ancak günümüzde taze yiyeceklere ulaşmak kolaydır. Bu sebeple iskorbüt hastalığının görülme sıklığı azalmıştır fakat tamamen bitmemiştir. Yetersiz miktarda C vitamini alan kişilerde halen görülür. C vitamini vücutta kolajen üretiminde rol alır. Kolajen de bağ dokular için önemli bir bileşendir. Bağ dokular vücutta bedenin yapı taşı olan kan damarları dahil önemli dokulara destek sağlar. C vitamininin eksikliği durumunda bağışıklık sistemi olumsuz etkilenir, demir emilimi azalır, kolesterol mekanizması olumsuz etkilenir. C vitamini antioksidan özelliği yüksek bir vitamindir. Bu sebeple vücudu zararlı maddelerden de korur. Enfeksiyonlardan vücudun korunmasını sağlar. C vitamini vücut tarafından üretilmez. Dışarıdan alınması gereklidir. Özellikle portakal, limon gibi narenciye meyvelerinde bol miktarda bulunur. Bunun yanında çilek, brokoli, patates gibi meyve ve sebzelerde de bulunur. Beslenme düzeninde bu yiyeceklere yer verilmemesi C vitamini eksikliğine sebebiyet verebilir. İskorbüt nedenleri ve C vitamini eksikliği yaşayabilecek kişi grupları şöyle listelenebilir:

• Karbonhidrata beslenme düzeninde daha fazla ağırlık veren kişiler
• Fazla alkol tüketen kişiler
• Beslenme yetersizliğine sahip olup yeterince beslenemeyen kişiler
• C vitamini emilimini olumsuz etkileyen rahatsızlıklara sahip kişiler
• Kanser hastaları
• Böbrek yetmezliği olan kişiler

İskorbüt Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

İskorbüt hastalığı hangi vitamin eksikliğinden oluşur sorusunun cevabını yazının başında vermiştik. C vitamini eksikliği sonucunda birkaç hafta veya ay içerisinde hastalığın belirtileri ortaya çıkar. Başlangıç aşamasında hafif belirtiler görülürken ilerleyen dönemlerde daha ciddi belirtiler ortaya çıkar. Belirtiler şu şekilde sıralanabilir:

• Ağrılar (özellikle kemik ağrıları)
• Ödem ve şişkinlik
• Diş eti hastalıkları ve diş kayıpları
• Yaraların geç iyileşmesi
• Nefes darlığı
• Ruhsal çöküntü ve depresyon
• İştah kaybı
• Saç dökülmesi
• Gözlerde kuruma ve hassasiyet

Bu belirtilerin tamamı ilk başta ortaya çıkmayabilir. Önce spesifik olmayan ağrılar, sonraki süreçte de daha ciddi sayılabilen belirtiler yoğun bir şekilde görülebilir. Belirtiler ortaya çıktıktan sonra ve hafif sayılabilecek durum geçip de normal günlük yaşamı etkileyen belirtiler görüldükten sonra hala tedavi sağlanmazsa ani gelişen kanamalar, ateş, kasılma gibi ciddi boyutlu semptomlar yaşanabilir.

Bu noktada herkesin aklına iskorbüt öldürür mü sorusu gelir. Ne yazık ki iskorbüt hastalığı ölümle sonuçlanabilir. İskorbüt hastalarında alyuvar hasarı oluşabilir. Bu durum da istenmeyen sonuçlara yol açar. Bebeklerde görülmesi durumunda endişe ve huzursuzluk olur. Çocuklarda da görülebilir. Çocuklarda görülen yaygın belirtiler ise kol ve bacakların dışarı kıvrılmış ve eğimli durmasıdır. Kanama ve büyüme ile gelişme geriliği meydana gelebilir. Bununla birlikte çalışmalar göstermiştir ki hamile kadınlarda C vitamini eksikliği durumunda bebeklerin beyin gelişimlerinde problemler oluşur.

İskorbüt Hastalığı Teşhisi Nasıl Konulur?

Hastalıkla ilgili belirtileri kendinde hisseden ve sağlık kurumuna başvuran kişilerin öncelikle tıbbi öyküsü dinlenir. Kullandığı ilaçlar, geçirdiği hastalıklar, sahip olduğu kronik hastalıklar veya akut hastalıklar sorgulanır. Sonrasında beslenme düzeni incelenir. Hekim sorgulamasını yaptıktan sonra beslenme alışkanlıklarının değiştirilmesi adına hasta diyetisyene yönlendirilir. Diyetisyen eşliğinde bir beslenme alışkanlıkları çizelgesi tutulur. Böylece hastanın günde ne kadar C vitamini aldığı araştırılır. Ayrıca kan testleriyle birlikte C vitamini düzeyi de ölçülür. Ardından hastanın beslenme alışkanlıkları yeniden düzenlenerek C vitamini ihtiyacının karşılanması sağlanır.

İskorbüt Hastalığı Tedavisi Nasıl Yapılır?

Doktorlar tarafından araştırılıp tespit edilen C vitamini eksikliği ile ilgili besin takviyeleri tavsiye edilebilir. Öncelikle beslenme düzeni değiştirilmeli ve hastanın buna uyum sağlayıp sağlamadığı takip edilmelidir. C vitamini açısından zengin besinlerin tüketilmesi oldukça önemlidir. Beslenme alışkanlıkları değiştirildiği halde hastalığın ilerlemesi durumunda doktor kontrolünde yüksek dozda C vitamini verilebilir. Dişlerde kayıp meydana gelmesi gibi geri döndürülemez semptomlar haricinde belirtiler yaklaşık 3 ay içerisinde tedaviyle tamamen iyileşir.

İskorbüt Hastalığını Önlemek İçin Neler Yapabilirsiniz?

Bu hastalığı önlemenin temel yolu vücudunuza dışarıdan C vitamini almaktır. Bu anlamda dışarıdan günlük 75-90 mg arası C vitamini alınmalıdır. Sigara kullanımı gibi riskli grupta bulunan kişiler biraz daha fazla takviye almalıdır. Özellikle greyfurt, patates, brokoli, portakal, limon, kivi gibi meyve ve sebzeler tüketilmelidir. C vitamini emilimi suda gerçekleşir. Bu sebeple günlük su tüketimi de oldukça önemlidir. Sağlıklı bir insanın günde 2,5 - 3 litre su içmesi gereklidir. Sağlığınız için beslenme alışkanlıklarınızı ve su içme düzeninizi mutlaka düzenleyin!