İso’Nun İkinci 500 Büyük Kuruluşu Belirlendi

– İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) Türkiye'nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2016 araştırmasının sonuçlarını açıkladı. Araştırmada ilk sırayı Modavizyon Tekstil, ikinci sırayı Marshall Boya alırken Dardanel Önentaş üçüncü sırada yer aldı.
İSO, “Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması”nın 2016 yılı sonuçlarına göre sıralaya 100 yeni firma girdi. Bunlardan 77’si geçen yılki 1000 büyük kuruluşun dışından geldi. 23 kuruluş ise 2015 yılında İSO 500 içinde yer alıp, bu yıl İSO İkinci 500’e gerileyen şirketlerden oluştu. Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2016 araştırmasının, temel bazı verileri bir buçuk ay önce açıklanan İSO 500 ile önemli ölçüde örtüşüyor. Özellikle, finansman giderlerinin İSO 500’de olduğu gibi İSO İkinci 500’de de sanayi kuruluşlarının karlılıklarında temel belirleyici olmayı sürdürdüğü görülüyor.
İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun 2015 yılında 75.6 milyar lira olan üretimden net satışları, 2016 yılında yüzde 8.6 artarak 82.2 milyar liraya yükseldi. 2015 yılında reel olarak gerileyen üretimden net satışlar, 2016 yılında hemen hemen hiç değişmedi.
2016 yılında satışların maliyetindeki artışların nispeten yavaşlamasının da katkısıyla, İkinci 500’ün faaliyet karlılığında iyileşme yaşandı. 2015 yılında 7.4 milyar lira olan toplam faaliyet karı, 2016’da yüzde 17.5 artarak 8.7 milyar lira olarak gerçekleşti. Faaliyet karının net satışlara oranı da aynı dönemde yüzde 8.5’ten yüzde 9.4’e yükseldi.
Araştırmanın sonuçları, sanayi kuruluşlarının 2015 yılında 3.8 milyar lira olan finansman giderlerinin 2016 yılında yüzde 16.3 artarak 4.4 milyar liraya ulaştığını ortaya koyuyor. Finansman giderlerinin net satışlara oranı ise 0.4 puan artarak yüzde 4.7 oldu.
Finansman giderleri, sanayi kuruluşlarının karlılıklarında temel belirleyicilerden biri olmayı 2016 yılında da sürdürdü. İkinci 500’de finansman giderlerinin faaliyet karına oranı 2016’da yüzde 51.1’den yüzde 50.6’ya geriledi. Bu iyileşmeye rağmen sanayi kuruluşları 2016 yılında da elde ettikleri karın yarısını finansman giderlerine ayırmak zorunda kaldı. Bu gelişmeler faiz ve kur dalgalanmalarının, sanayi sektöründe karlılığı ve sermaye birikimini etkilemeye devam ettiğini ortaya koyuyor.
Finansal göstergeler içinde borçlanma ile özkaynakların dağılımını yansıtan kaynak yapısı, kuruluşların finansal yapılarını ortaya koyan en önemli göstergelerin başında geliyor.
Oranlara bakıldığında İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun kaynak yapısında toplam borçların payı 2013 yılında yüzde 61.2 iken 2016 yılında yüzde 60.5 olarak gerçekleşti. Aynı dönemde özkaynakların payı ise yüzde 38.8’den yüzde 39.5’e yükseldi.
Son yıllarda özkaynaklar aleyhine bir eğilim söz konusu olsa da İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun kaynak yapısında son dört yıldır borç/özkaynak dağılımının hemen hemen aynı kaldığı ve dengenin yaklaşık olarak yüzde 60/40 civarında korunduğu görülüyor.
Araştırma sonuçları, İSO İkinci 500’de borç yükünün arttığını ortaya koyuyor. Özellikle mali borçlardaki artışın toplam borçlardaki artışa göre daha hızlı seyretmesi dikkat çekiyor. 2015’te 30.7 milyar lira olan toplam mali borçlar 2016’da yüzde 17.5 artarak 36.1 milyar liraya ulaştı. Böylece mali borçların toplam borçlar içindeki payı 2015 yılında yüzde 57.6 iken, 2016’da yüzde 58.1’e ulaştı.
Mali borçların vade dağılımına baktığımızda, son yıllarda uzun vadeli mali borçlar lehine nispi bir iyileşme görülüyor. 2015 yılında kısa vadeli mali borçların toplam mali borçlar içindeki payı 50 iken, 2016 yılında yüzde 48.4’e geriledi. Bu gelişme, sanayi kuruluşlarının orta-uzun vadeli mali borçlanma olanaklarının nispeten arttığını göstermesi açısından önemli.
Bununla birlikte İSO İkinci 500’ün kısa vadeli mali borçlarının toplam mali borçlar içindeki payının, İSO 500’e göre 11 puan daha yüksek oldu.
Sanayinin önemli göstergelerden biri olan duran varlıklar ile dönen varlıklar arasındaki döngünün İkinci 500’deki görünümüne bakıldığında; 2016 yılında duran varlıkların toplam varlıklar içindeki payı yüzde 39.6 iken, dönen varlıkların payı da yüzde 60.4 olarak gerçekleşti. Duran varlıklar lehine ufak bir iyileşme söz konusu olsa da yüzde 39.6 olan duran varlıklar yüzde 66 olan dünya ortalamalarının oldukça olduğu biliniyor.
2016 yılında İSO İkinci 500’de kar eden kuruluş sayısı 384’e gerilerken, zarar eden kuruluş sayısı ise 116 oldu. Böylece 2016 yılında zarar eden kuruluş sayısı son 10 yıl içinde beşinci kez 100’ün üzerinde gerçekleşti. Faiz amortisman ve vergi öncesi kar açısından bakıldığında ise kar eden kuruluş sayısı 2016 yılında 482 olarak gerçekleşti. Zarar eden kuruluş sayısı ise 18 oldu.
İkinci 500’ün teknoloji yoğunluklarına göre yarattıkları katma değer verilerine bakıldığında 2016 yılında yaratılan katma değer itibarıyla en yüksek payı yüzde 44.2 ile düşük teknoloji yoğunluklu sanayilerin aldığı görülüyor. Orta-düşük teknoloji yoğunluklu sanayilerin payı ise 2016 yılında 3.4 puan artarak yüzde 30.3 oldu. Orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı ise 2015 yılında yüzde 24.1 iken 2016 yılında yüzde 21.1’e geriledi. Yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı ise 2015 yılında yüzde 6.6 iken 2016 yılında yüzde 4.3 oldu.
Çalışan ve ücretler
Sanayi sektörü istihdam ve nitelikli insan kaynağı açısından önemli alanların başında gelmeye devam ediyor. Bu çerçevede İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nda çalışan sayısındaki gelişmeler ile çalışanlara ödenen maaş ve ücretlerdeki artışlar önemli bir gösterge.
2016 yılında yaşanan sıkıntılara rağmen İSO İkinci 500’ün istihdamı yüzde 1.4 arttı. Yine ödenen maaş ve ücretler de 2016 yılında yüzde 18.2 gibi oldukça yüksek bir oranda artış gösterdi. Bu artışta asgari ücret düzenlemesi etkili olmakla birlikte, maaş ve ücretlerin reel olarak yüzde 10 civarında artış göstermiş olması dikkat çekiyor.
2016 yılında İSO İkinci 500 içinde yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısı 2 adet azalarak 65’e indi.
İhracat
İSO İkinci 500’ün ihracatında üç yıldır üst üste gerileme söz konusu. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun ihracatı 2014’te yüzde 5.4, 2015’te yüzde 17’lik düşüşlerin ardından 2016 yılında da yüzde 2.8 geriledi ve 7.6 milyar dolara indi.
2016 yılında en çok ihracat gerçekleştiren kuruluş 138 milyon dolar ile Pirelli Otomobil Lastikleri oldu. İkincilik 74 milyon dolarlık ihracatı ile Kardem Tekstil’in olurken, üçüncü sırada ise 73 milyon dolarlık ihracatıyla Greif FPS Turkey Ambalaj yer aldı.

(Tablolar ve grafik)