İsrail'in füze kalkanı: Stratejik dengeler değişiyor mu?

Jonathan Marcus

BBC Diplomasi Muhabiri

Gazze'deki son çatışma pek çok İsrailli'de korkuyla coşkunun karışımı duygular yarattı.

Korktular, çünkü ilk defa Hamas ve diğer Filistinli grupların uzun menzilli füzeleri Tel Aviv ve Kudüs'ün civarına ulaştı. Coşkunun sebebiyse İsrail'in 'Iron Dome' (Demir Kubbe) savunma sisteminin başarısıydı.

Uzmanlar, sistemin yerleşim bölgelerine yönelen füzeleri etkisiz hale getirmede yüzde 85 başarı sağladığını iddia ediyor.

Savaşın ardından bazı İsrailli uzmanlar, 'Iron Dome' ile faal durumda veya geliştirilmekte olan benzer sistemlerin, bölgedeki stratejik oyun kurallarını değiştirdiğini öne sürüyor.

İsrailli strateji analisti Ofer Shelah şöyle diyor: "1982'deki Lübnan Savaşı'ndaki hava muharebelerinde İsrail hiç kayıp vermezken 82 hava aracı düşürülen ve hava savunma sistemi yok edilen Suriye'nin uğradığı yenilgi sonrasında, Arap güçleri İsrail'in hava üstünlüğünü dengelemek için muazzam miktarda roket ve füze cephaneliği yığma yoluna gitti."

Suriye'nin Lübnan'daki müttefiği Hizbullah ve Gazze Şeridi'ndeki müttefiği Hamas ile diğer Filistinli gruplar, İsrail'in ezici askeri üstünlüğüne karşılık olarak, roket ve füzeleri karşı hamlede bulunma yolu olarak görüyor.

Tahminlere göre, İsrail sadece Hizbullah'tan gelebilecek 60 bin roket tehdidiyle karşı karşıya ve Hizbullah sözcüsü gelecekteki bir savaş halide İsrail'in büyük kentlerine roket yağacağı tehdidinde bulundu.

'Iron Dome' zaman kazandırdı

İsrail ordusu uzun süre, vurguyu taarruz operasyonlarına yapan İsrail Savunma Kuvvetleri doktrinine ters gelen füze savunma sistemleri geliştirmeye mesafeli yaklaştı. Ancak 2006'daki İkinci Lübnan Savaşı'ndan sonra kısa ve orta menzilli roketlerden savunma için adımlar atıldı.

Ofer Shelah, 'Iron Dome'un başarısının "denklemi sertçe teknolojik üstünlük sahibi ülkelerin lehine değiştirdiği" görüşünde: "Füzelere bel bağlayan örgütlere veya ülkelere karşı zayiat savaşından kaçınabilirler. Bu ise karar mercileri için yüksek bir seçenek özgürlüğü yaratır."

Shelah, son savaşta 'Iron Dome'un İsrailli liderlere zaman kazandırdığını söylüyor. Eğer o olmasaydı, İsrail'in çok daha önceden kara harekâtına mecbur hissedeceğini öne sürüyor.

İsrail halihazırda, İran'ın Şahab füzeleri gibi uzun menzilli balistik füzelerin üstesinden gelmek için 'Arrow 2' sistemini kullanıyor. Onun ardılı olarak geliştirilmekte olan 'Arrow 3' muhtemel nişanlama alanını 4 kat genişletecek.

İleri düzeydeki Amerikan yapımı Patriot karadan havaya füzelerinin de balistik füzelere karşı koyma kapasitesi mevcut.

'Iron Dome' Gazze operasyonu sırasında 4 ila 70 km. menzilli roketlerle başa çıkarak güven sağladı. İlk denemesi geçen haftasonu yapılan 'David's Sling' (Davut'un Sapanı) adlı yeni sistemin 70-250 km. menzilli füzelerin önünü alacak.

Shelah'a göre, "birkaç yıl içinde İsrail, düşmanın başlıca tehdidini bertaraf edebilecek aktif bir savunma sistemine sahip olacak."

Yaylım ateşi tehdidi

Ancak herkes 'Iron Dome'un askeri dengeyi değiştirdiğine ikna olmuş değil.

Washington Institute for Near East Studies savunma uzmanı Jeffrey White, "Iron Dome stratejik bir değişiklik getirmedi" diyor ve bunu şöyle açıklıyor: "İsrail'e roket atışları karşısında, kayıp ve zararı azaltmak, saldırılara karşılık vermede esneklik ve düşmanın hedeflerini boşa çıkarmak gibi önemli avantajlar sağlıyor. Ama tehdidi ortadan kaldırmıyor."

Hatta, saldıran taraf için bir dizi karşılığın mümkün olduğunu ileri sürüyor.

Bir yandan, bir saldırgan taraf savunma sistemini iş göremez duruma getirerek alt etmek için büyük miktarda roket salvosu yapabilir.

Ayrıca, Hizbullah'ın sahip olduğu bazı füzelerin hassas saldırılar düzenlemeye yetecek kadar etkili olduğuna dikkat çekiyor.

İran'ın uzun menzilli balistik füzelerinin İsrail savunmasını aldatmak için yarma taarruzu yardımları sağlaması da olasılık dahilinde.

Her ne kadar İsrail'in füze savunma sistemine aktarılan paranın büyük kısmı ABD tarafından sağlanıyorsa da, bunun pahalı bir iş olduğu gerçek.

Örneğin, 'Iron Dome'un önleme füzelerinin her biri 50 bin dolara mal oluyor. Geniş çaplı bir savaşın sürdüğü günler boyunca bunların yüzlercesi kullanılabilir.

Füze savunma sistemi, oyunu baştan aşağı değiştirmiyor olabilir ancak İsrail'in düşmanlarının giderek daha fazla hesaba katması gereken bir kaygı kaynağı.

Ama bu savunma sistemleri ne kadar başarılı olsalar da, sivil nüfusa bir dokunulmazlık perdesi sağlamıyor.

Füzeler karşısında sıığınaklara ve bütün diğer sivil savunma donanımına hâlâ ihtiyaç var.

Bu savunma sistemleri, daha temel olarak da, geniş stratejik tabloya etkide bulunmaktan uzak.

Ülke içinde sivil kayıplarını azaltmaya çalışmak anlaşılır bir hedef.

Fakat İsrail'in liberal gazetesi Haaretz'in başyazısında söylendiği gibi, "Iron Dome başarısıyla övünmek" İsrail'in düşünmesi gereken politikaların yerine geçirilemez. "Mevcut diplomatik çıkmazı katlanılabilir bir bedel karşılığında sürdürme yolu bulunduğu yanılgısına kapılmamalı kimse."