BİZE ULAŞIN
Bir haftadır tartışmalara neden olan Anayasa taslağı bugün Meclis Başkanlığı’na sunuldu. Taslakta 3’ü geçici olmak üzere 29 madde yer alıyor.
AK Parti Grup Başkanvekili Bekir Bozdağ, Anayasa değişikliği teklifini TBMM Başkanı Mehmet Ali Şahin'e sundu.
Anayasa değişiklik teklifi 26 maddeden oluşuyor. Maddelerden birisi geçici 3 maddeyi kapsıyor.
Teklifte, Anayasa'nın 10, 20, 23, 41, 51, 53, 54, 69, 74, 84, 94, 125, 128, 129, 144, 145, 146, 147, 148, 149, 156, 159. ve 166. maddelerinde değişiklik öngörülüyor. Teklifle, geçici 15. madde yürürlükten kaldırılması da yer alıyor.
Anayasa değişikliği teklifinin yürürlük maddesinde, halkoyuna gidilmesi durumunda teklifin tümüyle oylanması öngörülüyor.
Taslakta Genelkurmay Başkanı, Kara, Hava ve Deniz Kuvvetleri Komutanları, Jandarma Genel Komutanı ile Meclis Başkanı'nın Yüce Divan'da yargılanmasına ilişkin hüküm getirildi.
Düzenleme yapılırken Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün "Askere sivil yargı yolu açan düzenlemeyle Genelkurmay Başkanı'nın yargı önünde zırhı kalmıyor" şeklindeki değerlendirmesinin gözönünde bulundurulduğu belirtiliyor.
Paketin ilk halinde Anayasa Mahkemesi üç daire ve Genel Kurul'dan oluşuyordu. Son halinde bu fıkra değiştirilerek "Anayasa Mahkemesi, iki bölüm ve Genel Kurul'dan oluşur" ifadesi getirildi.
Mahkemenin üye sayısı da paketin ilk halindeki 19'dan 17'ye düşürüldü. Cumhurbaşkanı'nın yükseköğretim mezunu iki sade vatandaşı Anayasa Mahkemesi'ne atama yetkisi de çıkarıldı.
Anayasa Mahkemesi'nin Hakim ve Savcılar Yüksek Kurulu'na (HSYK) üye seçmesi ve Anayasa Mahkemesi raportörlerinin HSYK'ya seçilmesini öngören düzenlemelerden vazgeçildi.
Adalet Akademisi Genel Kurulu'nun HSYK'ya üye seçmesine karar verildi. HSYK Başkanvekili de Adalet Bakanı'nca değil, HSYK tarafından seçilecek.
Anayasa değişikliği teklifinde yer alan düzenlemeler şöyle:
Madde (1): Anayasanın ''Kanun Önünde Eşitlik'' başlıklı 10. maddesinde değişiklik yapılıyor.
Maddenin, ''kadınlar ve erkekler eşik hakları sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür'' şeklindeki 2. maddesine, ''Bu maksatla alınacak tedbirler, eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz. Çocuklar, yaşlılar ve engelliler, gibi özel süratle korunması gerekenler için alınacak tedbirler, eşitlik ilkesine aykırı sayılamaz'' hükümleri ekleniyor.
Madde (2): Anayasa'nın, ''özel hayatın gizliliği'' başlıklı 20. maddesinde değişiklik öngörülüyor.
Maddeye, ''Herkes kendisi ile ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak, kişinin kendisi ile ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirme, bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar. Kişisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık rızası ile işlenebilir'' hükmü ekleniyor.
Madde (3): Anayasa'nın ''seyahat hürriyeti'' başlıklı 23. maddesinde değişiklik yapılıyor.
Buna göre, ''vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti, ancak suç soruşturması veya kovuşturması sebebiyle ve hakim kararına bağlı olarak sınırlandırabilecek.''
Madde (4): Anayasa'nın ''Ailenin Korunması'' başlıklı 41. maddesinde değişiklik yapılıyor.
Maddenin başlığı, ''Ailenin Korunması ve Çocuk Hakları'' şeklinde değiştiriliyor, maddeye, çocukların korunması konusunda hükümler ekleniyor. Maddeye eklenen hüküm şöyle:
''Her çocuk, yeterli himaye ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça ana ve babası ile kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahiptir. Devlet, her türlü istismara karşı, çocukları koruyucu tedbirleri alır.''
Madde (5): Anayasa'nın ''Sendika Kurma Hakkı'' başlıklı 51. maddesinin son fıkrası yürürlükten kaldırılıyor. Böylece, bir kişinin aynı zamanda ve aynı iş kolunda birden fazla sendikaya üye olmasının yolu açılıyor.
Madde (6): Anayasa'nın 53. maddesinde değişiklik yapılıyor. Buna göre, memurlara ve diğer kamu görevlilerine toplu sözleşme yapma hakkı tanınıyor. Toplu sözleşme yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde taraflar, Uzlaştırma Kuruluna başvurabilecek, kurul kararları kesin ve toplu sözleşme hükmünde olacak. Toplu sözleşmenin emeklilere yansıtılmasının yolu da açılıyor.
Madde (7): Anayasa'nın ''grev hakkı ve lokavt' başlıklı 54. maddesinde değişiklik yapılıyor. Grev esnasında greve katılan işçilerin ve sendikanın kasıtlı veya kusurlu hareketleri sonucu grev uygulanan iş yerinde sebep oldukları maddi zarardan sendika sorumlu tutulamayacak. Siyasi amaçlı grev ve lokavt, dayanışma grevi ve lokavtı, genel grev ve lokavt, iş yeri işgali, iş yavaşlatma, verim düşürme ve diğer direnişlere ilişkin yasaklar kaldırılıyor.
Madde (8): Anayasa'nın, ''siyasi partilerin uyacakları esaslar'' başlıklı 69. maddesi değiştiriliyor.
Buna göre, siyasi partilerin mali denetimi Sayıştay tarafından yapılacak.
Siyasi partiler hakkında kapatma davası, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı'nın talebi üzerine, TBMM'de grubu bulunan her siyasi partinin 5'er üye ile temsil edildiği ve Meclis Başkanı'nın Başkanlığında oluşturulacak komisyonun üye tam sayısının üçte 2 çoğunluğu ve gizli oyla vereceği izin üzerine açılacak dava sonucunda Anayasa Mahkemesince karara bağlanacak. Komisyonun kararları, yargı denetimi dışında olacak. İzin talebinin Meclis'e ulaşmasından itibaren 30 gün içinde komisyon oluşturulacak ve komisyon kararını izin talebinin Meclise ulaşmasından itibaren en geç 60 gün içinde verecek. Meclis'teki siyasi parti gruplarınca izin talebiyle ilgili görüşme yapılamayacak, karar alınamayacak.
Anayasa Mahkemesi, kapatma kararı veremeyecek, fiilin ağırlığına göre partinin devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmasına karar verilecek.
Madde (9): Anayasa'nın ''dilekçe hakkı'' başlıklı maddesinde değişiklik yapılıyor.
''Kamu denetçiliği'' (ombudsman) kurumu oluşturuluyor.
Kurum, TBMM Başkanlığına bağlı olarak kurulacak ve idarenin işleyişi ile ilgili şikayetleri inceleyecek. Kamu başdenetçisi, TBMM tarafından gizli oyla ve 4 yıl için seçilecek.
Madde (10): Anayasa'nın ''milletvekilliğinin düşmesi'' başlıklı 84. maddesinin son fıkrası yürürlükten kaldırılıyor.
Buna göre, kapatma davasının kaldırılmasına paralel olarak, milletvekilliğinin düşürülmesi uygulaması da kaldırılıyor.
Madde (11): Anayasa'nın, TBMM'nin Başkanlık Divanının oluşumunu düzenleyen 94. maddesinde değişiklik yapılıyor. Seçim süresinin 5 yıldan 4 yıla indirilmesi nedeniyle Başkanlık Divanının 2. dönem görev süresi konusunda düzenleme yapılıyor. Buna göre, Başkanlık Divanı 2. devre, dönemin sonuna kadar görev yapacak. Mevcut düzenlemede, Başkanlık Divanının 3 yıl için görev yapması öngörülüyor.
Madde (12): Anayasanın, ''Yargı Yolu'' başlıklı 125. maddesinde değişiklik yapılıyor.
Yüksek Askeri Şura kararlarına yargı denetimi getiriliyor.
Yargı, bu yetkiyi, idari eylem ve işlemin hukuka uygunluğunun denetimiyle sınırlı kullanacak, yerindelik denetimi yapamayacak.
