İşte Türkiye'nin seçim geçmişi

Cumhuriyetin ilanından önce yeni Türk devletinin ilk siyasi partisi "Halk Partisi" adı altında, 23 Ekim 1923'de resmen kuruldu. Başkanlığına da Mustafa Kemal Atatürk seçildi. Halk Partisi daha sonra Cumhuriyet Halk Partisi adını aldı.

1945 yılına kadar siyasi parti kurma denemeleri ne yazık ki başarılı olamadı. İkinci Dünya Savaşı'nın bitiminden sonra çok partili yaşama geçme eğilimi güç kazandı. Bu dönemin ilk siyasi partisi 18 Temmuz 1945'de "Milli Kalkınma Partisi" oldu. Daha sonra da 7 Ocak 1946'da "Demokrat Parti" kuruldu. Türkiye Cumhuriyeti tarihinde birden fazla partinin katıldığı ilk seçim ise, 21 Temmuz 1946 tarihinde yapıldı. Bu seçimle birlikte çok partili hayat kısa sürede benimsendi.

1950 yılına kadar ülkede 25 siyasi parti daha kuruldu. 14 Mayıs 1950'de yapılan seçim sonucunda, 487 milletvekilliğinin 397'sini kazanan Demokrat Parti, 24 yıl kesintisiz iktidarda kalan Cumhuriyet Halk Partisi'nin yerine iktidara geldi. Demokrat Parti iktidarı, 27 Mayıs 1960'da yapılan askeri darbe ile sona erdi.

1950'den bu yana değişik sistemlerle yapılmış olan 13 genel seçimin 7'si, tek başına bir partinin iktidar çoğunluğuyla sonuçlandı. 1950-1960 döneminde Demokrat Parti (DP) 3 kez, 1960-1980 döneminde Adalet Partisi (AP) 2 kez ve 1980 sonrasında Anavatan Partisi (ANAP) 2 kez tek başına iktidara geldi.

1982 Anayasası ile TBMM'nin yasama dönemleri 4 yıldan 5 yıla çıkarıldı. Ancak bu tarihten sonraki meclislerin hiçbiri 5 yıllık süreyi tamamlayamadı ve 1987'den itibaren "Erken seçimler dönemi" başladı.

1987'DEN SONRA ERKEN SEÇİM DÖNEMİ

Türkiye'de 1950'den bugüne kadar 6 kez erken genel seçime gidildi. 3 Kasım 2002 tarihinde gerçekleştirilmesi öngörülen seçim, 7. erken seçim olacak.

29 Kasım 1987'de seçim yasasında önemli değişiklikler yapan ANAP lideri ve Başbakan Turgut Özal, muhalefetin itirazlarına rağmen 29 Kasım 1987'de ülkeyi seçime götürdü ve oyların yüzde 36'sını alarak iktidarını korudu.

1989'da Cumhurbaşkanı seçilen Özal, ANAP genel başkanlığı ile başbakanlığı Yıldırım Akbulut'a bıraktı. ANAP kongresi 1991 Haziran ayında Mesut Yılmaz'ı liderliğe getirdi. Yılmaz'ın ilk işlerinden biri ise, diğer liderlerle anlaşarak seçimleri bir yıl öne almak oldu. 20 Ekim 1991 genel seçimlerinden DYP birinci parti olarak çıktı ve bu parti SHP ile koalisyon kurdu.

SHP'nin 18 Şubat 1995'te yeniden açılan CHP ile birleşmesi hükümetin sonunu getirdi ve seçmen üçüncü kez, bir yıl önce sandığa gitti. 24 Aralık 1995 seçimlerinin galibi Refah Partisi oldu. Bu partinin DYP ile kurduğu koalisyonun ömrü bir yıl olabildi.

Ülkenin 28 Şubat kriziyle içine düştüğü sıkıntılı durumu aşmada ilk seçenek olarak yine erken seçim görüldü. Önceki ikinci seçimde de olduğu gibi 18 Nisan 1999'da da birinci parti değişti ve DSP oldu. Fakat esas sürpriz MHP'nin ikinci sırada yer almasıydı. Bu partiler yanlarına ANAP'ı da alarak 57. Hükümeti kurdu.

ERKEN SEÇİME GİDEN MECLİSLER VE SÜRELERİ - (Yasama Dönemi - Normal Süresi - Dönem Başı- Dönem Sonu - Yasama Süresi )

10. 4 yıl 02.05.1954 27.10.1957 3 yıl 5 ay 5 gün
15. 4 yıl 14.10.1973 05.06.1977 3 yıl 7 ay 21 gün 17. 5 yıl 06.11.1983 29.11.1987 4 yıl 23 gün
18. 5 yıl 29.11.1987 20.10.1991 3 yıl 10 ay 21 gün
19. 5 yıl 20.10.1991 24.12.1995 4 yıl 2 ay 4 gün
20. 5 yıl 24.12.1995 18.04.1999 3 yıl 3 ay 24 gün
21. 5 yıl 18.04.1999 03.12.2002 3 yıl 6 ay 16 gün

TEK PARTİNİN İKTİDARIYLA SONUÇLANAN SEÇİMLER (Tarih - Parti - Oy Oranı - M.vekili Seçim Sistemi)

1950 Demokrat Parti (DP) 53.3 408 Basit Çoğunluk
1954 Demokrat Parti (DP) 56.6 490 Basit Çoğunluk
1957 Demokrat Parti (DP) 47.3 419 Basit Çoğunluk
1965 Adalet Partisi (AP) 52.9 240 Nispi Seçim (Milli Bakiye)
1969 Adalet Partisi (AP) 46.5 256 Nispi Seçim (Barajsız d'Hondt)
1983 Anavatan Partisi (ANAP) 45.1 212 Nispi Seçim (Çifte Barajlı d'Hondt)
1987 Anavatan Partisi (ANAP) 36.3 292 Nispi Seçim (Çifte Barajlı d'Hondt+Kontenjan)

Kaynak: İHA