Kişilerin belirli kriterleri yerine getirerek ve kendi primlerini kendileri ödeyerek sigortalı oldukları sigorta çeşidi, isteğe bağlı sigorta olarak tabir edilir. Bu sigorta türüne tabi olan bireyler, tıpkı diğer sigortalı çalışanlar gibi aynı imkânlara sahip olur. Özellikle sağlık hizmetlerinden ücretsiz veya indirimli bir şekilde faydalanılabilinmesi için sigortalı olmak adeta zaruridir. Bu yüzden hiçbir işte çalışmayan kişiler için isteğe bağlı sigortalı olmak oldukça önemli bir konudur.
Çalışma hayatı olmayan ya da sigortasız işlerde çalışmış olan bireyler için sigorta kapsamına girmek fazlasıyla önemlidir. Bunun için 5510 Sayılı Yasa kapsamında isteğe bağlı sigorta çeşidinden yararlanılmaktadır. İsteğe bağlı sigorta adından da anlaşılabileceği gibi sigortası olmayan kişilere sağlık kapsamında fayda sağlayan ve gelecekte emekli olma fırsatı tanıyan bir sigorta türüdür. Emeklilik yaşı gelindiğinde emekli maaşının alınabilmesi için sigortalı olunması zaruri bir durumdur. Normal sigortalı bir işte çalışmamış olan kişiler isteğe bağlı sigorta koşullarını harfiyen yerine getirerek bu sigorta türünden yararlanabilir.
Sigorta başlama süresi ise isteğe bağlı sigorta talep dilekçesinin ilgili kuruluşlara ulaşmasıyla birlikte başlamış olur. Ayrıca bu sigorta çeşidinden daha önce sigortalı olarak çalışmış fakat sigorta primleri tam olarak yatmamış kişiler de şartları yerine getirerek faydalanabilir. İsteğe bağlı sigortalı olan kişilerin emekli olabilmesi için 25 sene sigortalı olmuş olması gerekir. Bu emeklilik zamanı sigorta başlangıç tarihine göre farklılık gösterebilir. 1999 senesi öncesi isteğe bağlı sigorta olan kişilerin emeklilik süresi ile 1999 senesi sonrası isteğe bağlı sigortalı olan kişilerin emeklilik tarihinde farklılıklar gözlemlenebilir. Bu sigorta türünde ayrıca en fazla 9000 günlük prim ödenebilmektedir.
1999 senesi sonrasında isteğe bağlı sigorta primi ödeyen kişiler için yaş sınırı vardır. Bu sınır 60 yaş olarak belirlenmiştir. Ayrıca bu yaş sınırıyla beraber 20 sene sigortalılık süresi yani 7000 gün prim ödenmiş olma koşulu da mevcuttur. 8 Eylül 1999 senesi öncesi isteğe bağlı sigorta girişi olanlar ise erken yaşta emekli olma şansına sahiptir. Yani bu belirtilen sene öncesinde sigortası başlamış olan kişiler emekli yaşını beklemeden EYT’den faydalanabilir.
2008 senesi sonrası isteğe bağlı sigorta girişi olan bireylerde de yaş sınırı olmakla birlikte belirli bir gün sayısı kadar prim ödemesi yapılmış olması gerekmektedir. İsteğe bağlı sigorta kapsamına giren kişilerin düzenli olarak her ay aksatmadan sigorta prim tutarlarını ilgili kurumlara ödemesi zaruridir. Eğer uzun vadede ödeme yapılmazsa sigortaları iptal olabilir ve bu durumda tekrar isteğe bağlı sigorta talebinde bulunarak prim ödemek zorunda kalınabilir.
İsteğe bağlı sigorta yaptıran kişilerin bazı durumlarda sigorta akdi sonlanabilir. Bu durum kişilerin kendi isteğiyle olabileceği gibi başka etkenlerden kaynaklı da olabilir. Sigortadan faydalanmak için her ay düzenli olarak primlerin ödenmesine dikkat edilmesi gerekir. Aksatılan veya hiç ödenmeyen primler sonucunda sigorta hizmetinin sunduğu avantajlardan yararlanma durumu ortadan kalkar. İsteğe bağlı sigortanın bitmesine neden olan faktörler ise genel olarak şunlardır: