İsveçlilerin Bronx sevdası

Osman İkiz

Stockholm

İsveçli gençler de başlarına kep geçirmeyi çok seviyor. En rağbet edilenler, ön tarafında NY yazılı kepler.

Gençler New York'u çok seviyor. Ama daha da çok New York Yankees hayranlığı ve sevdasıyla bu kepleri giyiyorlar.

Zaten İsveç'te bayağı güçlü bir Amerikan hayranlığı var.

ABD Başkanı Barack Obama İsveç'e geldiğinde Dagens Nyheter gazetesi "Küçük Amerika'ya hoş geldin" diye manşet atmıştı.

Bu Amerika sevdası şaşırtıcı değil.

1600'lü yıllardan 1900'lerin ortasına kadar bu ülkeye göç eden İsveçlilerin sayısı 1,2 milyon.

Bunca yıldan sonra ABD'deki İsveç kökenlilerin sayısının 30 milyonu bulduğu tahmin ediliyor.

Herkesin ABD'de bir yakını yaşıyor. Akrabalık ilişkileri, New York Yankees hayranlığı iki ülke arasındaki bağları da güçlendiriyor.

"Yankees" dendi mi yüzleri gülen, yumrukları havaya kalkan gençlerin New York'ta en sevdikleri semt takımlarına ev sahipliği yapan Bronx mahallesi.

Ama şimdi gençlerin yanı sıra tüm İsveçliler'in Bronx'a ilgi duymaları için bir neden daha var.

Bronx'un kurucusu BronckYüzlerce yıl önce Amerikan yerli halkının yaşadığı Bronx'a ilk yerleşen Avrupalının Jonas Bronck adlı bir İsveçli olduğu ve mahalleye bu İsveçli'nin adının verildiği ortaya çıktı.

Aslında İrlandalı tarihçi G.V.C. Young uzun arşiv çalışmalarıyla bu gerçeği 30 yıl önce ortaya çıkarmıştı ama haber geniş kesimlerce duyulmamıştı.

İrlandalı tarihçiden sonra New York kent arşivinde çalışan İsveç kökenli Brian Andersson, yüzlerce yıl öncesinin belgelerini incelemeye başladı.

Ulaştığı belge ve bilgileri Jonas Bronck'un doğduğu ilçede yaşayan Roy Gustafsson'la paylaştı.

İkili fikir alışverişinden sonra bir şeyle yapılabileceğine kani oldu.

Brian Andersson, Amerika'da yaşayan Jonas Bronck'un akrabalarını araştırırken Roy Gustafsson küçük ilçelerinde bir Jonas Bronck merkezi kurmak için belediye yönetimiyle temasa geçti.

Nihayet Jonas Bronck'un o yıllarda New Amsterdam olarak anılan Manhattan'a ayak basışının 375. yılında bir jübile düzenlemeye karar verildi.

Sävsjö'de coşkulu kutlamaİsveç'in güneydoğusundaki Småland bölgesinin çam ormanları içinde saklanmış gibi duran 11 bin nüfuslu Sävsjö ilçesi 24 Ağustos'ta tarihlerindeki en heyecanlı günü yaşadı.

Jonas Bronck'un soyundan ABD'de yaşayan son kuşak temsilcilerin de katıldığı meydan toplantısında kürsüye çıkan Belediye başkanı "Sävsjö tarih yazıyor" diye coştu.

ABD'de bugün 30 milyon olduğu tahmin edilen İsveç kökenliler hakkında araştırmaların yapılacağı, bir salonu müzeye dönüştürülen Jonas Bronck Center ile Sävsjö biraz renk kazandı.

Küçük ilçe şimdi Bronx ile kardeş olmaya hazırlanıyor.

Kardeşlikten sonra ABD'deki İsveç kökenlilerin Sävsjö'yü ziyaret etmesiyle ekonominin canlanacağı umuluyor.

Jonas Bronck'un doğduğu, o zamanlar bir çiftlikten oluşan, arttık kimsenin yaşamadığı Komstad köyündeki evi müze haline getirildi.

Ormanlar içinde adı sanı pek duyulmayan orta halli Sävsjö, Amerika'dan gelecek turistlerin çekim merkezi olmaya hazırlanıyor.

Filolarda kaptanlık yaptı1600'de doğan Jonas Bronck, üniversite çağına gelince, o sıralar Danimarka'nın kontrol ettiği Småland'dan Kopenhag'a gitti.

Kopenhag'da denizcilik okuyup kaptan olan Bronck ticaret filolarında çalıştı.

Nedeni bilinmiyor ama 1638'de Amsterdam'a taşınıp orada Hollandalı bir kadınla evlendi ve orada da ticaret filolarında kaptan olarak çalıştı.

O sıralar Amerika'ya giden Hollandalılar bugünkü Manhattan Yarımadası'nı yerli halktan satın almış, adını New Amsterdam koymuşlardı.

Jonas Bronck, Amerika'dan söz ederken "El değmemiş ormanları, zengin toprakları, akıllı girişimcileri bekliyor" diye konuşuyordu.

Hayal kurmakla fazla vakit geçirmedi. 1639'da karısını alarak Amerika'ya gitmek üzere De Brandt von Troyen (Troya Ateşi) adlı gemiye bindi.

Gemi yolcularının dörtte biri Jonas Bronck'un yanında çalıştırmak üzere götürdüğü işçilerden oluşuyordu.

Taşımacılık şirketinin belgelerine göre Jonas Bronck bu yolculuk için bugünkü parayla 57 bin Euro ödedi.

274 hektar toprak aldıNew Amsterdam'a inen Jonas Bronck, hemen incelemelere başlayıp, yarımadanın kuzeydoğusunda Harlem Nehri'nin kıyısında yerli Lenape halkından 274 hektar toprak satın aldı.

Jonas Bronck bölgeye ayak basan ilk Avrupalıydı. İlk işi bir taş ev yapmak oldu.

Evine, İsa'nın iki havarisiyle buluştuğu Kudüs yakınlarındaki Emmaus Köyü'nün adını verdi.

Topraklarında tütün, mısır yetiştirdi bunun yanı sıra bira yapmaya başladı.

Jonas Bronck, yanında çalışanlar için de toprakları üzerinde çok sayıda ev yaptı. Evleri çalışanlara satıyor, ücretini maaşlarından kesiyordu.

Toprakları üzerindeki egemenliğini göstermek için olsa gerek üzerinde kendi çizdiği arma ile bir bayrak yaptı.

Halk bayrağı olan bu bölgeyi "Jonas Bronck's Land" diye anmaya başladı.

Jonas Bronck Amerika'da fazla yaşamadı, 1643'te öldü ama yıllar sonra idareciler New York kentinin bir mahallesi olan ‘'Jonas Bronck's Land''a, kurucusunun adını vermek istediler.

‘'Bronck's'' (Bronck'un) yerine okunuş haliyle mahalleye Bronx adını verip Jonas Bronck'u ölümsüzleştirdiler.