ITER gerçek oluyor

Marsilya-Paris (AA) - Güneş'in merkezinde olup bitenlerden yola çıkarak temiz enerji üretme yolunda büyük bir adım olan Uluslararası Termonükleer Füzyon (Iter) programı, yarın Paris'ta yapılacak imza töreniyle, hukuksal ve mali çerçevesi belirlenerek, yeni bir aşamaya giriyor.

Avrupa, ABD, Rusya, Japonya, Çin, Güney Kore ve Hindistan'ın katılımıyla yaşama geçirilecek olan Itar projesinin imza töreni, yarın Fransız Cumhurbaşkanı Jacques Chirac'ın da bir konuşma yapacağı Elysee Sarayı'nda düzenlenecek. Yarınki imza töreniyle Iter projesi, sanallıktan çıkarak gerçekleşme yoluna girecek. Kimi ülkeler, anlaşmayı 6 ay içinde ulusal meclislerinde onaylayacaklar.

İnşasının 10 yıl sürmesi ve 2018'te işletilmeye başlanması beklenen reaktörün 4,6 milyar, projenin tamamının da 10 milyar Avro'ya malolması bekleniyor.

Nükleer silahlarda ve elektrik santrallerinde kullanılan atom çekirdeğinin bölünmesiyle enerji elde edilen nükleer fisyon yöntemine alternatif olarak düşünülen nükleer füzyon (çekirdek kaynaşması), güneşin içinde olup bitenlerin meydana gelişi sırasındaki yolu izlemeyi amaçlıyor.

Uzmanlar, 1 kilo füzyon yakıtının 10 milyon litre petrole eşdeğer enerji üreteceğini belirtirlerken, en iyimser bilim adamları dahi bu alanda bir sanayi üretimi için 40 yıl gerektiğini düşünüyorlar.

Iter programını yürütecek Uluslararası Iter Kurumu'na başkanlık edecek Japon Kaname Ikeda ve 60 kadar bilim adamı, Cadarache'a yerleşmeye başlarlarken, proje yaşama geçtiğinde 1000 kadar bilim insanı görev alacak. Reaktörü inşa çalışmalarının, 2008'de başlaması öngörülüyor.

Projeye evsahipliği yapmanın prestij dışında ekonomik kazanımları da oldukça yüksek bulunuyor. Reaktörün yalnızca inşasının 10 yıl sürmesiyle, 2 binden fazla kişiye iş olanağı sağlanması bekleniyor.

Nükleer füzyonda (hafif elementlerin atom çekirdeklerinin, daha ağır bir elementin çekirdeğini oluşturmak üzere birleşmesi), birleşen çekirdeklerin, küçük atom numaralı elementlerin çekirdekleri olması durumunda önemli ölçüde enerji açığa çıkıyor. Amacı sürekli nükleer füzyon tepkimesi yaratma olan Iter projesiyle güvenli ve etkili temiz enerji kaynağı elde edilmesi hedefleniyor.

Alman asıllı fizikçi Hans A. Bethe, 1939'da Güneş ve benzeri yıldızların saldığı enerjinin, 4 hidrojen çekirdeğinin birleşerek bir helyum çekirdeği oluşturması biçimindeki bir ısıveren (eksotermik) kaynaşma tepkimesinden kaynaklandığını keşfetti.

ABD, İngiltere ve eski SSCB'de 1950'lerin başlarında, kontrollü çekirdek birleşmesinden enerji üretilmesi konusunda çalışmalar başladı. Nükleer silah ve santrallerde elektrik üretiminde kullanılan ve atom çekirdeğinin bölünmesiyle enerji elde edilen nükleer fisyon yöntemine karşılık, hidrojenin kullanıldığı çekirdek birleşmesi (füzyon) sonrasında, bölünmedeki (fisyon) gibi yüksek radyasyon açığa çıkmıyor.