Bursa Büyükşehir Belediyesinden yapılan yazılı açıklamada, son 3 yıldır Büyükşehir Belediyesi sponsorluğunda kazı çalışmalarının sürdüğü tiyatronun, Roma dönemine ait Anadolu'nun ayakta kalan en görkemli eserlerinden biri konumunda olduğu belirtildi. Düz bir alana inşa edilerek tonozlarla yükseltilmesi nedeniyle mimari açıdan Türkiye'deki tek örnek olan tiyatronun, MS 2'nci yüzyılda Roma İmparatoru Trajan tarafından Bithynia Valisi olan tarihçi ve yazar Plinius'a yaptırıldığı ifade edilen açıklamada, şunlar kaydedildi:
"Bir dönem gladyatör dövüşlerine ev sahipliği yapan tiyatro, Hristiyanlığın ardından tiyatronun yasaklanmasıyla birlikte dini alan olarak kullanıldı. 358, 362 ve 368 yıllarındaki büyük depremlerde zarar görüp onarılan tiyatro, İznik'in savunulması için feda edilirken, tiyatrodan sökülen parçalar surların güçlendirilmesinde kullanıldı. Kültür ve Turizm Bakanlığının izniyle İznik Tiyatrosu'ndaki kazı çalışmaları ilk olarak 1980 yılında o zamanlar Bursa Müzesinde uzman olarak görev yapan Bedri Yalman tarafından başlatılırken, 2006 yılına kadar devam eden çalışmalarda orkhestra, cavea, parodoslar, bazı tonozlu galeriler ve sahne binasının ön cephesi kazıldı. Bursa Büyükşehir Belediyesinin devreye girmesiyle 2016 yılından itibaren Dokuz Eylül Üniversitesi Arkeoloji Bölümünün başkanlığındaki bir ekip tarafından sürdürülen kazı çalışmalarında önemli bulgulara ulaşıldı."
Açıklamada değerlendirmelerine yer verilen Kazı Heyeti Başkanı ve Dokuz Eylül Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aygün Ekin Meriç, İznik Roma Tiyatrosu kazılarında çok önemli sonuçlara ulaştıklarını vurguladı. Meriç, "Tarihi kayıtlardan Roma Tiyatrosunun 2'nci yüzyılda yapıldığını biliyoruz. Ancak bu dönem yaptığımız kazılarda MÖ 6'ncı yüzyıla kadar inen Ion Kolonizasyonu dönemine ait seramikler bulduk. Bu çok önemli. Yani tiyatro yapılmadan önce de burada yaşamın varlığı tespit edilmiş oldu." değerlendirmesinde bulundu.
Bu kazı döneminde tespit ettikleri diğer önemli verinin ise tiyatronun kat yüksekliğiyle ilgili olduğunu anlatan Meriç, şunları aktardı: "Temel kazıları sırasında tiyatronun üçüncü katını taşıyan payeleri bulduk. Bu payelerle tiyatronun bilindiği gibi 2 değil, 3 katlı olduğu keşfedildi. Üçüncü katı taşıyan 28 adet fil ayağı temeline ulaştık. Tiyatronun önündeki sütunlu galerilerin de çok katlı olduğu tespit edildi. Tiyatro kazıları büyük çapta bitme aşamasına geldi. Önümüzdeki yıl son kazılar bitecek ve restorasyon başlayacak. Tiyatro bize İznik'in geniş çapta tarihçesini gösteriyor. Bu çok katmanlı İznik tarihini, tiyatroyu gezenler görmüş olacak." Meriç, 3 yılda tiyatro alanından yaklaşık bin metreküp (bin 600 ton) toprak tasfiye edildiğini, bir anlamda iğneyle kuyu kazarak tarihe ışık tuttuklarını ifade etti.
Büyükşehir Belediye Başkanı Alinur Aktaş da İznik'in sadece Müslümanlar için değil Hristiyan alemi için de çok önemli bir değere sahip olduğunu hatırlattı. Aktaş, Büyükşehir Belediyesi olarak İznik'te kazı çalışmaları, restorasyon ve çevre düzenleme çalışmalarını aralıksız sürdürdüklerini belirterek, şu görüşlere yer verdi: "UNESCO Dünya Mirası Aday Listesi'nde bulunan İznik'in inşallah bu çalışmalar tamamlandığında asıl listeye alınacağına inanıyorum. İznik'teki önemli eserlerden biri de Roma Tiyatrosu. Burada Büyükşehir Belediyemizin destekleriyle 3 yıldır kazılar devam ediyor. Bu yıl yapılan kazılarda milattan sonra 2'nci yüzyılda yapılan tiyatronun MÖ 6'ncı yüzyıla uzanan bir geçmişi olduğu çıktı. Yine yapının tonozlarla yükseltilmiş 3 katlı bir yapı olduğu anlaşıldı. İnşallah önümüzdeki yıl restorasyon çalışmalarına başlanacak."
