Otomatik vitesi anlatmak gerekirse; debriyaj ve vites koluna ihtiyaç duymadan vites değiştiren sistemlere otomatik vites denir. Otomatik şanzımanlar hayatımıza büyük konfor sağlarlar. Özellikle yoğun trafikte hayat kurtarırlar. Otomatik şanzıman kullanımı gün geçtikçe arttı. Artmasının sebebi ise, sürücülerin konfor beklentisinin artması. Şimdi sizlere otomatik şanzıman çeşitlerini, avantajlarını ve dezavantajlarını aktaracağız.
Bu tarz vites çeşitleri 1940’lı yıllardan günümüze kadar gelmişlerdir. En eski otomatik şanzıman olarak bilinen bu vites sistemleri, en sağlam olanlar olarak bilinir. Bu şanzımanlara Tork Konvertörlü de denebilir. Bu ismi almalarının en büyük nedenlerinden bir ise hidrolik direnç ile çalışmalarından kaynaklı olmasıdır. Standart şanzımanlardan farklı olarak geleneksel şanzımanlar Planet dişli dizilimine sahiptirler. Planet’in Türkçe karşılığı ise gezegen olarak bilinir. Güneş sistemindeki gezegenlerin dizilişine benzeyen bu dişliler, manuel şanzımanlar ile birebir benzerler.
• Hissedilmeyen ve yumuşak şanzıman geçişleri sunar
• Uzun ömürlüdürler
• Yüksek tork ile çalışmaya alışıktırlar
• Manuel şanzıman gibi kullanabilmek ihtimali vardır
• Çift kavramalı şanzımanlara göre daha yavaş vites geçişi vardır
• Daha fazla yakıt tüketirler
• BMW’nin hemen hemen tüm modelleri 8 ileri ZF şanzıman kullanır.
• Mercedes 7G-Tronic
• Volkswagen 8 ileri ZF
• Honda CR-V 9 ileri ZF
• Opel 6 ileri
Halk arasında yarı otomatik şanzıman olarak da bilinir. Ancak tam mansıyla otomatikleştirilmiş şanzıman olarak karşımıza çıkar. Aslında mantık çok basittir. Manuel şanzımanlar gibi vites değişimine izin veren otomatik vites çeşididir. Geleneksel otomatik şanzımanda kullanılan planet dişli grubu yerine manuel şanzımanlarda bulunan dizilim kullanılır. Bunun yanında tork konvertörü de bulunmamaktadır. Motor ile şanzıman arasındaki iletişimi bir bilgisayar sistemi kontrol eder. Bu tarz vites çeşidini küçük sınıf araçlar tercih eder.
• Düşük maliyetlidirler
• Manuel kullanma seçeneği bulunur
• Yavaş vites atışlarına sahiptir
• Vites geçişleri sarsıntılı olur
• Opel Easytronic şanzıman
• Fiat Dualogic şanzıman
• Renault Quickshift şanzıman
• VW ASG şanzıman
• Peugeot ETG şanzıman
• Renault (Dacia) Easy R şanzıman
Halk arasında çift kavrama şanzıman olarak da geçer. Mantık olarak çift kavramalı şanzımanlar, manuel modu olmasıyla birlikte otomatikleştirilmiş şanzımana benzerler. Ancak onlardan çok farklı bir yapıya sahiptirler. İlk olarak 2003 yılında ortaya çıkmıştır. DCT otomatik şanzımanlarda tork konvertörü sistemi yer almamaktadır. Motor ile şanzıman arasındaki bağlantıyı bir bilgisayar sistemi sağlar. Çift debriyaj sistemine sahip olan bu şanzımanda tek vitesleri büyük olan dişli, çift vitesleri küçük olan dişli kontrol eder.
• Çok daha çabuk vites değişimi sağlar
• Vites geçişleri sarsıntısızdır
• Manuel olarak da kullanılır
• Çok çabuk ısınırlar
• Bakım maliyetleri daha fazladır
Sisteminde dişli bulundurmayan tek şanzımandır. Motor hızına göre kademe seçeneği sunan bu şanzımanlar CVT olarak isimlendirilir. Bu tarz şanzımanlarda dişli yerien 2 adet metal koni sistemi bulunur. Çelik bir kayış bu koniler üzerinde sürekli hareket eder. Koninin çap değişimine göre şanzımanın oranları değişir. Sürekli akıcı bir güç sunar.
• Şehir içi sürüşlerde düşük tüketim
• Daha az sarsıntısız vites geçişleri
• Performanslı kullanımda daha fazla motor sesi
• Güç konusunda isteksizlik