İlk başta aslında kadın ve bayan ayrımını ortaya koymakta fayda vardır. 'Dişi' ve 'Erkek' kelimeleri cinsiyet belirtme de kullanılır. 'Bay' ve 'Bayan' kelimeleri ise cinsiyet belirtmeye gerek duyulmadığı durumlarda, birer hitap şekli olarak karşımıza çıkar.
Bay kelimesi Orhun Yazıtları’nda karşılaşılan Türkçe’nin en eski tarihsel dönemine kadar uzanan bir kavramdır. Günümüzden yaklaşık 1300 yıl öncesinde ortaya konulan Orhun Yazıtları’nda bay kelimesi, “zengin, varlıklı ve soylu” anlamlarını barındırıyordu.
Türkçe’de kadın sözcüğünün tarihsel izleri takip edildiğinde “katun” kelimesine dayanır. Bu sözcüğün tarihsel değişimi kadın ve hatun sözcüklerinin dilimize girmesine yardımcı olmuştur. Katun sözcüğü zamanla kadın ve hatun kelimelerine evrilmiştir. Bu değişimle birlikte günümüzde iki farklı formda kullanılmaya devam etmektedir.
Kadın ve bay kelimelerinden sonra bir de nezaket ifade ettiği düşünüldüğü için kullanılan beyefendi ve hanımefendi sözcüklerine odaklanmak gerekir. 1935 yılında yürürlüğe giren Soyadı Kanunu ile "ağa", "hacı", "hafız", "hoca", "efendi", "bey", "beyefendi", "hanım", "hanımefendi", "paşa", "hazret" gibi feodaliteye ait unvan ve lakapların kullanılması yasaklandı. Bu durum ise aslında nezaket gerektiren hitap durumlarında yeni bir sözcük bulunmasını gerekli kıldı. Bu sebeple Fransızca "madam" (madame) ve mösyö (monsieur) ve İngilizce "lady" ve "gentleman" sözcüklerinin karşılığı olacak biçimde "bay" ve bayan" sözcüklerinin kullanıma girdiğini görebiliriz. Bay sözcüğüne yukarıdaki anlamlarının dışında "hitap" anlamı yüklenirken, bayan sözcüğü de tarihselliği olan bay sözcüğüne karşılık olacak biçimde türetildi.
Türkçe’de cinsiyet belirten sözcükler erkek ve dişi olarak bilinir. İnsan, hayvan ve bitkilerin dişiyi dölleyecek cinsten olanı "erkek"; yumurta oluşturan veya yavru doğuran ve döllenecek biçimde oluşmuş olanı ise "dişi" olarak ifade ediliyor. Bir belgesel izlediğinizde erkek aslan söylemini mutlaka duymuşsunuzdur. Bu söyleme ek olarak kadın aslan ifadesine denk gelmezsiniz. Çünkü Türkçe’de cinsiyet belirten sözcük esas olarak dişidir.
Hem adam sözcüğü hem de kadın sözcüğü temelde cinsiyet değil, cinsiyette "erişkinlik", "yetişkinlik" belirtir. Kadın sözcüğü ise, bu anlamını genişleterek, toplumsal cinsiyet açısından erkek sözcüğünün karşılığı haline gelmiştir. "Adam" ise Arapça "âdem" sözcüğünden gelmektedir. Sözcük, orijinal kökeninde "insan", "insanoğlu" anlamlarını da taşıyor.
