Kan kardeşliğinden derin iş birliğine: Türkiye ve Güney Kore

NAZLI YÜZBAŞIOĞLU - Türkiye'nin Kore Savaşı'nda Güney Kore'ye verdiği destekle "kan kardeşi" olan iki halk, savaşın acı hatıralarını her geçen gün derinleşen diplomatik ve ekonomik ilişkilerle iş birliğine dönüştürdü.

AA muhabiri, 69 yıl önce 17 Eylül'de ilk Türk tugayının Kore'ye gönderilmesine ilişkin tarihi süreci ve Türkiye'nin bu adımın ikili ilişkilere ve ülkenin uluslararası sahadaki konumuna yansımalarını derledi.

- Savaşın çıkış nedeni

Japonya, 1910'da ilhak ettiği Kore Yarımadası'nı 1945'e kadar yönetti ve İkinci Dünya Savaşı'nın sona ermesiyle geri çekildi.

Yarımada'da 1945'te kurulan iki hükümet, 1948'e kadar karşılıklı olarak birbirine "katılma" çağrısı yaptı. Çağrıların sonuç vermemesi üzerine Kuzey ve Güney, ayrı ayrı kendi devletini kurdu.

Kore Savaşı, 25 Haziran 1950'de Kuzey Kore'nin Güney Kore'yi işgal etmesi üzerine başladı.

Çin ve Sovyetler Birliği Kuzey Kore'ye, ABD önderliğindeki Birleşmiş Milletler (BM) de Güney Kore'ye savaş boyunca destek verdi.

- İlk Türk Tugayı 17 Eylül 1950'de yola çıktı

BM Güvenlik Konseyinin, BM güçlerini, Kuzey Kore işgalini sonlandırmak için Kore'ye göndermeye onay vermesi üzerine Türkiye de BM tarafında savaşa katılma kararı aldı.

Tuğgeneral Tahsin Yazıcı emrindeki 1. Türk Tugayı, 17 Eylül 1950'de Hatay'ın İskenderun Limanı'ndan yola çıktı ve 12 Ekim 1950'de Pusan Limanı'na vardı. Türkiye'den Pusan Limanı'na tugayların gelebilmesi için gemiyle en az 30 gün yol alınması gerekiyordu. Pusan Limanı'na gelen Türk askerleri, hazırlıkların ardından 21 Kasım 1950'de bugün Kuzey Kore tarafında olan Kunuri'ye ulaştı.

Güney Kore kaynaklarına göre, savaşa 21 bin 212 askerle toplamda 4 tugayla katılan Türkiye, Kore Savaşı'na katılan 16 ülke arasında asker sayısı bakımından dördüncü, yaralı ve savaş esirleri dahil toplam zayiat bakımından da üçüncü sırada yer aldı.

Savaşta, Güney Kore'de 40 bin 670 BM askeri, 137 bin 899'u Kore askeri olmak üzere 178 bin 569, Kuzey Kore'de ise 508 bin 797 asker hayatını kaybetti.

ABD, 1 milyon 789 bin askerle Kore Savaşı'na en çok asker gönderen ülke oldu. İngiltere 56 bin askerle ikinci, Kanada 26 bin 791 askerle üçüncü, Türkiye ise 21 bin 212 askerle dördüncü sırada yer aldı.

Kore Savaşı'nda 36 bin 940 askerini yitiren ABD, en çok kayıp veren ülke oldu. ABD'yi bin 78 kayıp ile İngiltere izledi.

Kore Gazi Bakanlığının kayıtlarına göre, cephede hayatını kaybeden 700'ü aşkın asker ile yaralanıp cepheden ayrıldıktan sonra vefat eden ve kaybolanlar da dahil Türkiye, Kore Savaşı'nda 900'ü aşkın şehit verdi. Buna göre Türkiye, Kore Savaşı'nda en çok şehit veren üçüncü ülke oldu.

Savaşta, Güney Kore ve BM tarafında yaklaşık 5 bin kişi, Kuzey Kore ve Çin'den ise yaklaşık 70 bin kişi esir düştü. Ateşkes anlaşmasından bir ay önce, 1953'ün Haziran ayında yapılan esir değişiminde, Türk Tugayından esir düşen 244 kişinin tamamı döndü.

Kore'nin Busan kentindeki BM Kore Anıtsal Mezarlığı'nda, savaşta şehit olan 462 Türk askeri yatıyor.

Kore Savaşı'na katılan birlikler arasında Türk askeri, savaşta öksüz ve yetim kalan Koreli çocuklar için okul inşa eden tek birlik oldu. O zaman açılan Ankara Okulu'nu ve Türk askerinin fedakarlıklarını unutmayan Güney Kore halkı, Türk halkını kan kardeşi olarak nitelendiriyor.

- Savaşın acı hatıralarından doğan kardeşlik

Türkiye'nin Kore Savaşı'na asker göndermesinin, ülkenin uluslararası sahadaki konumuna da yansımaları oldu. Kore'de verilen bu askeri destek Türkiye'ye 1952'de NATO üyeliğinin yolunu açtı.

25 Haziran 1950'de başlayıp 27 Temmuz 1953'te sona eren savaşın ardından oluşan ve iki ülke arasında bağların güçlenmesini sağlayan dostluk, 1957'de diplomatik ilişkilerin kurulmasıyla devam etti.

Türkiye-Güney Kore Cumhuriyeti ilişkileri, 2012'de stratejik ortaklık seviyesine yükseldi. İlişkilerini düzenli ve karşılıklı üst düzey ziyaretlerle geliştiren iki ülke, başta Birleşmiş Milletler (BM), G20 ve Meksika-Endonezya-Güney Kore-Türkiye-Avustralya'nın bir araya gelmesiyle kurulan MIKTA olmak üzere uluslararası ve bölgesel örgütlerde de yakın iş birliği yürütüyor.

Türkiye ve Güney Kore arasında 2013'te 6,5 milyar dolar seviyesinde seyreden dış ticaret hacmi, geçen yıl yaklaşık 7,26 milyar dolara yükseldi.

Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre 2017'de Türkiye'yi 120 bin 622 Güney Koreli turist ziyaret etti. Koreli turist sayısının, geçen yıl aralık sonu itibarıyla 160 bine ulaştığı tahmin ediliyor.