Kapalı kapılar ardında sanat hazinesi

Imogen Faulkes

BBC, Cenevre

Bir Picasso eserleri hazinesi bile içeriyor ama, Cenevre'nin serbest bölge sanat deposunu ziyaret edebilen çok az.

Ekonominin zora girdiği dönemlerde yatırımcılar paralarının değerini korumak için farklı yatırımlara yöneliyor. Altın, denenmiş ve her zaman en emin yatırım olabilir ama son yıllarda güzel sanatlara yapılan yatırımlar da hızla artıyor.

Geçen yıl dünya çapında 64 milyar dolar değerinde sanat eseri alım satımı yapıldığı tahmin ediliyor.

Sanat eserleri piyasasını takip eden uzmanlar 2001 ile 2011 yılları arasında sanat eserlerindeki değer artışının tutarlı bir şekilde hisse senetlerini geride bıraktığını söylüyorlar.

Sanata yatırımdaki bu hızlı artış "serbest bölge" diye adlandırılan, buğdaydan altına ve kıymetli tablolara kadar herşeyin tüm vergi ve gümrük harçlarından muaf olarak depolanabildiği kurumlara yaramış görünüyor.

Cenevre serbest bölgesi kentin sanayi mahallesinde dışardan bakıldığında gayet gösterişsiz bir binada.

İçinde ise dünyanın dört bir yanından gelmiş en geniş sanat koleksiyonunu barındırdığı söyleniyor ama bunların tam bir listesini çıkarmak olanaksız çünkü kurumun yetkilileri olsun, Cenevre gümrük makamları olsun, bilgi vermeyi kesinlikle reddediyorlar.

Fakat Cenevreli kıymetli eser satıcısı Simon Studer bize bu konuda bazı ipuçları verdi.

Bugün serbest bölgenin içinde bir ofisi, ayrıca modern ve çağdaş eserlere odaklanan bir galerisi olan Simon Struder, bundan 25 yıl önce çalışma hayatına serbest bölgede işe girerek başlamış. İşi ise burada depolanan eserlerin envanterini çıkarmakmış.

"Tabloların depolandığı salona alındım" diye anlatıyor o günleri, "Picassoları listelemem gerekiyordu, onun için beni sabahtan kasa şeklindeki depoya indirip kapısını üzerime kilitlediler."

"Öğle üzeri beni çıkarmaları için telefon ettim. Çok tuhaftı. Etrafımda çok sayıda kıymetli eserle orada yapayalnızdım" diye sürdürüyor.

Cenevre serbest bölge deposunda sadece Picasso'nun en az 300 eserinin bulunduğu düşünülüyor. Bunların çoğu son elli yıldır varlığını sanat eserleri alım satımına yatıran Nahmad ailesine ait.

2011 yılında Zürih modern sanat müzesi Nahmad'ları bir sergi için bazı eserleri ödünç vermeye razı etmişti ama aileye ait tablolar genel olarak pek gün yüzü görmüyor.

Nahmad ailesinin bir mensubunun "Monet ve Picasso, Microsoft ve Coca Cola gibidir" sözü, sanat eserlerinin daha uzun bir süre güvenli bir yatırım aracı olmaya devam edeceğinin de işareti.

Bu görüş, özellikle de paralarının değerini korumaya çalışanlar arasında giderek yaygınlaşıyor gibi.

Cenevre'de Britanya Güzel Sanatlar Fonu'nda (British Fine Art Fund) çalışan Jean-Rene Saillard "Sanat çok iyi bir yatırım. Yatırım portföyünüzü çeşitlendirmenin eşsiz bir yolu, enflasyona karşı harika bir korunma yolu. Sanatı bir yatırım alanı olarak görmek için çok sebep var" diyor.

Britanya Güzel Sanatlar Fonu Saillard'ın verdiği bilgilere göre risk unsurunu mümkün olduğunca yaymak için 16. yüzyıldan günümüze çok geniş bir yelpazede sanat eseri topluyor. Fakat serbest bölge deposundaki eserler gibi bu fonun elindeki koleksiyon da bir sır.

En son hangi eseri aldıklarını sorduğumda Saillard bir an susuyor sonra "Bunu söyleyemem. Fakat her hafta yeni eserler topladığımızı, hatta geçen hafta çok ilginç bir modern İngiliz resmi aldığımızı söyleyebilirim" diyor.

Bu fona yatırım yapanlardan, paralarını neye yatırdığını gören çok az. Bu kıymetli eserler duvarlara da asılmıyor. Alınıp güvenli bir şekilde Cenevre'deki serbest bölge binasında depolanıyor.

"Burada olmaları daha güvenli" diyor Saillard.

Duvarlara asmak için

Sanat eserleri satıcısı Simon Studer ise kendi müşterilerinin sanat eserlerini yatırım aracı olarak değil, sergilemek için aldıklarını vurguluyor.

"Aldıkları eserlerin görünür olmasını istiyorlar. Sanat eserlerini yatırım yapmak için değil sanata olan sevgilerinden dolayı satın alıyorlar" diyor.

Cenevreli sanat koleksiyoncusu Anne Shelton da bu görüşte, hatta duvarları kıymetli eserlerle bezeli kendi evinin bunun kanıtı olduğunu söyleyebiliriz.

Ama o bile elinde aşağı yukarı 500 eser olduğunu, hepsini sergilemeye yeri olmadığını itiraf ediyor.

Shelton o an sergileyemediği eserlerin "mutsuz bir şekilde başka bir yerde uyuduğunu" söylüyor. Bu "başka yer" ise Cenevre serbest bölge deposundan başka bir yer değil.

Anne Shelton'a göre serbest bölge deposu, sanatın parayla soysuzlaşması değil, sadece gelişen sanat ortamının altyapısını güçlendiren bir oluşum.

Sanat eserlerine ilginin artması serbest bölgeye de ilginin artması anlamına geliyor.

Cenevre'deki binaya gelecek yıl 10 bin metrekarelik mekan eklenmesi planlanıyor. Lüksemburg ve Singapur'da da Cenevre'dekinin benzeri serbest bölgeler açılıyor.