Yazı: Yazgülü Yüksek
Arada hareket etmeyi başaran en yaşlı dört ayaklı omurgalı hayvan fosilleri İskoçya’da ortaya çıktı. Cambridge Üniversitesi’nin yürüttüğü çalışmada beş adet tam fosil ve henüz sınıflandırılmamış çok sayıda kemik parçası bulundu. Fosillerden bazıları kertenkele ve semendere benzerken diğerleri daha büyük, neredeyse timsah boyutlarında.
Günümüzden 360 milyon yıl önce, erken balıklar da dahil olmak üzere pek çok yaşam biçimi, kitlesel bir yok oluşla yeryüzünden silindi. Sonrasındaki 15 - 20 milyon yıl süresince dört ayaklıların evrimiyle ilgili fosil kayıtlarında geniş bir boşluk var. Balık benzeri canlıların onları karaya taşıyabilecek ayakları nasıl geliştirdikleri konusunda çok az şey biliyoruz. İskoçya’da bulunan fosiller karadaki ilk yaşamın hikâyesini anlatabilir.
Cambridge Üniversitesi’nden Prof. Jennifer Clack, buldukları fosillerin önemini Magma’ya anlattı: “Bu keşif, karaya çıkan dört ayaklı omurgalıların ilk gelişimlerinin saklı olduğu bir karakutuyu açmak gibi! Bundan önce geç devoniyen döneminde yani günümüzden yaklaşık 400 milyon yıl evvel, dört ayaklı omurgalıların balık benzeri özellikleri olduğunu biliyoruz. Karakutu olarak nitelendirdiğimiz 15 - 20 milyon yıllık boşluktan sonra büyüklü küçüklü, bir çoğu karaya çıkabilen çeşitli dört ayaklı türlerin olduğu da malum. Bazıları ayaklarını yeniden kaybedip yılan benzeri halini aldı, diğerleri azılı avcılardı ama dört ayaklıların karada yaşamayı ve bu çeşitliliği nasıl, ne zaman, hangi şartlarda başardığı konusunda neredeyse hiçbir fikrimiz yok. Çalışmalarımız bu karakutuyu araladı ve inanıyorum ki başkaları tarafından da yapılacak daha ileri araştırmaları teşvik edecek.”
Fosiller karaya çıkan ilk omurgalı hayvanların bugünkü İskoçya sınırları içinde bir zamanlar yaşadığını öne sürüyor. Ama dünyanın başka köşelerinde henüz keşfedilmemiş çok sayıda benzer fosil de olabilir.
