Kast sistemi nedir? Özellikleri nelerdir? Nasıl işler?

Farklı ırklardan, renklerden, sosyal statülerden ve maddi durumlardan insanların maalesef çeşitli özelliklerine göre sınıflandırıldıkları olur. Toplum içinde bireyler ya da dünya genelinde bazı toplumlar bu ayrımlara maruz bırakılır. Birden fazla sınıflandırma durumu olsa ve yüzlerce yıldır geçerliğini korusa da en bilineni ve hâlâ uygulananı kast sistemidir.

Kast sistemi nedir?

Kast sistemi, en net tanımı ile hiyerarşi ve sosyal sınıf anlayışına dayanan, başta Hindistan gelmek üzere çeşitli doğu kültürlerinde uygulanan toplumsal bir yapıdır. Bazı özellikleri ve sınıflandırmaları bulunur.

Bu sistem kişilerin doğuştan sahip oldukları sosyal statülerine göre yaşamalarına, mesleklerini buna göre seçmelerine ve çeşitli ilişkilerini bu durumlarına göre kurmalarına dayanır. Bilinen en katı sosyal yapılardan biridir. Kişilere toplumda nerede ve nasıl duracaklarını gösterir.

4 ana kast sistemi sınıfı bulunur. Bu sınıflar ve içerdikleri şunlardır:

• Brahmanlar: Din adamları, bilim insanları ve öğretmenler bu statüdedir. En yüksek sınıftır.
• Kşatriyalar: Hükümet yetkilileri, askerler ve yöneticiler bu grupta yer alır.
• Vaishyalılar: Çiftçiler, iş insanları ve tüccarlar bu grupta değerlendirilir.
• Shudralar: Hizmetliler, işçiler ve köylüler bu sınıfta yer alır. Bu sınıf kast sitemindeki en alt sınıftır.

Kast sisteminin özellikleri nelerdir?

Çeşitli özellikleri bulunan kast sistemi bir sosyal yapıdır. Hindistan’da etkin olarak uygulanır. Bireylerin doğdukları aileye ya da topluluğa göre değerlendirmelerini sınıflandırmalarını sağlar. Bilinen ve hâlâ uygulanan özellikleri şunlardır:

• Doğal ve katı bir sınıflandırma
• Katı bir sosyal ayrıştırma
• Meslek seçimi
• Sosyal roller
• Dini temeller
• Kültürel temeller
• Toplumsal ayrımcılık

Kast sistemi nasıl işler?

Kas sistemi adındaki bu sosyal yapı toplumdaki her seviyeden insan için etkilidir. Birçok yönü ile hayatı şekillendirir ve insanların nasıl yaşayacaklarını belirler. İşleyişi şu aşamalara ve adımlara dayanır:

• Toplumsal hiyerarşi ve yerleşik kast sınıfları
• Mesleki ilişkiler
• Sınırlı hareketlilik
• Evlilik
• Sosyal ilişkiler
• Din ve kast ilişkisi

Kast sisteminin uygulanması çeşitli sonuçlar doğurur. Tarihte Hindistan’da toplumsal yapı katı bir şekilde kast sistemi ile organize edilir. Bu nedenle de toplumsal eşitsizlikler doğmuştur. Sistem ayrımcılık, insan haklarının ihlal edilmesi, sosyal adaletsizlik gibi durumlara da neden olan bir sistemdir.

Sistem toplumu belli başlı sınıflara ayırarak doğuştan gelen sahip olunan çeşitli özelliklerin o kişilerin yaşamlarını yönlendirmesi şeklinde işler. Toplumsal olarak dışlanmayı da içeren bu sistem genel olarak insan haklarına aykırı bir sistemdir.

20. yüzyılda Hindistan’da bu sistemin yasal olarak kaldırılması hedefiyle çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Ancak bazı köylerde ve kırsal alanlarda kast sistemi uygulaması sürdürülmektedir. Hinduizm ile de yakından ilgili olan bu sistem dini inançlara dayalıdır.

Her kast sınıfına dahil olan kişilerin farklı dini görevleri ve sorumlulukları bulunur. Örnek olarak brahmanların görevi dini ritüelleri yönetmektir. Daha alt sınıflardaki kastlarda bireylerin dini ritüellerden bazılarına katılması yasak olabilir.

Kastlar arasında evlilikler de gelenekler doğrultusunda düzenlenmektedir. Aralarında evlilikler genel olarak yasaktır ve bu durum da toplumsal sınıfın ve hiyerarşinin korunmasına hizmet eder. Kast dışı ilişkiler de hoş karşılanmamakta ve cezai yaptırımlar uygulanmaktadır.