Kavganın yeni adresi HSYK

Yargının tayin, terfi, atama, soruşturma ve inceleme kararlarını alan Kurul'un önümüzdeki 4 yılda görev yapacak üyeleri Ekim'de seçilecek. Hükümet-Cemaat kavgasının yeni arenası HSYK seçimleri olacak.

Yapısı 2010 yılındaki referandumla değiştirilen Hakimler ve Savcılar Kurulu Ekim ayında yeniden şekillenecek. 2010 yılında seçilen üyelerin görevleri 25 Ekim 2014 tarihinde sona eriyor. HSYK üyeliği için 10 asil 6 yedek üyenin seçimi gerçekleşecek. Seçimle gelen üyeler 2018 yılına kadar görev yapacak.

HSYK'nın önemi 17 Aralık operasyonunun ardından daha da arttı. Bakan çocuklarının da aralarında olduğu isimlere yönelik operasyonlardan mülki idare amirlerinin ve bakanların haberininin olmaması hükümeti harekete geçirdi. 21 Aralık 2013 tarihinde Adli Kolluk yönetmeliği değiştirilerek polislerin amirlere bilgi verme zorunluluğu getirildi. 26 Aralık 2013 tarihinde HSYK'nın 22 üyesinden 13'ünün imzasıyla bu yönetmeliğin Anayasa'ya aykırı olduğuna dair bir açıklama yapıldı. Hükümet üyeleri bunu 'korsan bildiri' olarak değerlendirdi ve 30 Aralık 2013 tarihinde HSYK üyelerinden Adalet Bakanı Müsteşarı Birol Erdem görevden alındı.

Hükümet 7 Ocak 2014 tarihinde HSYK'nın referandumla kabul edilen yapısının değiştirilmesi için bir yeni yasa teklifi hazırladı. Ancak hem içerden hem dışardan gelen tepkilerin ardından Meclis'teki görüşmeler 24 Ocak 2014 tarihinde askıya alındı.

HSYK Genel Kurulu'nun 15 Ocak 2014'teki ilk toplantısında Adalet Bakanı Bekir Bozdağ hakim ve savcıların atamalarıyla ilgili kararların alındığı Birinci Daire'nin üye yapısını değiştirdi. Bazı üyeler 3.Daire'ye kaydırıldı.

Adalet Bakanı Bekir Bozdağ kritik atamaları gerçekleştirmek üzere HSYK Genel Kurulu'nu 10 Şubat 2014'te olağanüstü toplantıya çağırdı. Hükümet ile HSYK arasında yeni bir kriz patlak verdi. Toplantıda karar almak için 22 üyeden 15’nin hazır bulunması gerekiyordu. Ancak 8 üye toplantıya katılmadığı için hiçbir karar alınmadan toplantı bitirildi.

Bu gelişme üzerine acil olarak toplanan AK Parti’nin hukukçu kurmayları durum değerlendirmesi yaptı. TBMM Genel Kurulu’nda askıya alınan HSYK teklifi 15 Şubat 2014 tarihinde yeniden gündeme alındı. Muhalafet partilerinin yoğun itirazları, hatta yumruklu kavgalar arasında teklif Genel Kurul'dan geçti. Yasa HSYK kadrolarının sil baştan yenilenmesini ve Adalet Bakanı'nın HSYK'daki yetkilerinin arttırılmasını öngörüyordu. Yasa 16 Şubat 2014'te Köşk onayından sonra CHP tarafından 19 Şubat 2014 tarihinde Anayasa Mahkemesi'ne taşındı. Anayasa Mahkemesi de 11 Nisan 2014 tarihinde yasanın bazı maddelerini iptal etti. Ancak yasa yürürlüğe girdiği anda yapılan kadro değişiklikleri aynen korundu.

HSYK 3.Daire'nin önemi

Hükümet'ten gelen açıklamalar yargıda da 'paralel yapı'nın varlığına işaret ediyor. Ancak hakim ve savcılarla ilgili soruşturmaları sadece HSYK 3. Daire ve 2. Daire yapabiliyor. Bu dairelerin inceleme ve soruşturma konularını gündemine almaması halinde hiçbir hakim ve savcı incelenemiyor, soruşturulamıyor. Daireler incelemeye gerek görmese bile sadece Adalet Bakanı'nın oluruyla savcılarla ilgili işlem yapılabiliyor. Ancak bunun olması için toplantılardan olumlu ya da olumsuz bir karar çıkması gerekiyor.

HSYK kaynaklarının Al Jazeera’ye verdiği bilgiye göre hakim ve savcılar hakkındaki incelemeleri sonuçlandıracak birim HSYK 3. Daire olduğu için Bakan Bozdağ'ın tabiriyle 'blokaj' uygulamayacak isimlerin çoğunluğu oluşturması gerekiyor.

Adalet Bakanı Bekir Bozdağ 4 Ağustos 2014 tarihinde katıldığı A Haber televizyonundaki programda "HSYK 3. Dairesi hakim ve savcılarla ilgili incelemeler konusunda büyük bir blokaj uyguluyor" açıklamasını yapmıştı.

HSYK seçimleri Ekimde

HSYK üyelerinin görev süresinin dolmasına 60 gün kala Yüksek Seçim Kurulu, HSYK üyelerinin seçimiyle ilgili takvimi açıklamak zorunda. Bununla ilgili son tarih 25 Ağustos. Seçim takviminin açıklanmasına kısa süre kala hakim ve savcıların üyesi olduğu bazı birlik ve platformlar kulis faaliyetlerini sürdürüyor. En etkili oluşumlar Yargıçlar ve Savcılar Birliği (YARSAV) ile hükümete yakınlığıyla bilinen Yargıda Birlik Platformu.

HSYK Genel Kurulu 22 asil 12 yedek üyeden oluşuyor ve son değişiklikle 15 kişiyle toplanıp 12 kişiyle karar alabiliyor. 22 kişilik HSYK’da Adalet Bakanı ve Müsteşarı HSYK’nın doğal üyesi konumunda. HSYK seçimlerinde adli yargıdan 7 asil 4 yedek, idari yargıdan da 3 asil 2 yedek üye için oy verilecek. Ekim'deki seçimlerde Türkiye'deki 12 bin hakim ve savcı Hakimler ve Savcılar Kurulu'nun bu kritik 10 asil ismi için oy kullanacak.

Çarşaf liste sisteminin uygulanacağı seçimlerde her hakim ve savcı adli yargı için 11, idari yargı için 5 isime oy kullanacak En çok oyu alan üyeler seçimi kazanacak. Adli kaynakların Al Jazeera’ye verdiği bilgiye göre Hükümet’in HSYK’da herhangi bir 'blokaj'la karşılaşmaması için adli yargı seçiminde 7 üyeden en az 3’ünü HSYK üyesi olarak seçtirmesi gerekiyor. Ancak Cemaat'e yakın isimlerin YARSAV’a destek vermesi halinde hükümetin kendine yakın isimleri HSYK’ya üye seçtirmesi zorlaşıyor. Bu nedenle Cemaat'e yakın isimlerin oyları seçimlerde belirleyici olacak.

HSYK’ya Cumhurbaşkanı’nın atayacağı 4 üye ile Adalet Akemisi'nden atanacak bir üyenin hükümete yakın isimler olmasına kesin gözüyle bakılıyor. Danıştay'dan 2 ve Yargıtay’dan 3 adatın gireceği HSYK'da Hükümet'e yakın birer üyenin seçilmesi bekleniyor. Bu durumda Adalet Bakanı ve Müsteşarıyla birlikte HSYK Genel Kurulu'ndaki hükümete yakın üye sayısı 12 kişiye tamamlanabiliyor.

HSYK içindeki yüksek yargı üyelerinin seçimi

HSYK’nın diğer üyelerinin seçimi ve atanması şu şekilde olacak. Yargıtay 3 asil 3 yedek üye seçecek. Danıştay 2 asil 2 yedek üye seçecek. Türkiye Adalet Akademisi ise bir asil bir yedek üyeyi belirleyecek. Ayrıca Cumhurbaşkanı kurula avukat ve hukukçu akademisyenler arasından 4 üye atayacak.

Yargıtay'da hükümet kaybetmişti

Yasayla yapısı değiştirilen Yargıtay'da, Birinci Başkanlar Kurulu üyeliği için 3 Temmuz'dan 14 Temmuz’a kadar seçim yapıldı. 14 Temmuz da tamamlanan seçimlerde hükümetin desteklediği Yargıda Birlik Platformu listesi kaybetmişti. Hükümet listesindeki hiçbir aday 194 oy alamadığı için çoğunluk oluşturulamadı. Cemaat'e yakın üyelerin oy dağılımında diğer adaylara destek vererek dengeleri değiştirmesiyle Yargıda Birlik Platformu listesi seçimi kazanamadı.

Kaynak: Al Jazeera