Kaybolan Meslek: Kalaycılık

Çelik ve aliminyumun ardından seramik tencerelerin de yaygınlaşması bakır tencerelere olan ilgiyi azaltırken, bakır tencerelerin ömrünü uzatan kalay ustaları ise Trabzon’da artık bir elin parmaklarını geçmiyor.Trabzon'da, bir zamanlar çekiç sesinin eksik olmadığı Kemeraltı mevkiindeki Bakırcılar Çarşısı'nda, bakırcılar, onların şekil verdiği ürünleri parlatmak için körüklerini ateşleyen kalaycıların sayısı da gittikçe düşüyor. Kentte 1950'li yıllarda 160 civarında kalaycı bulunurken, şuanda 3-5 usta mesleği yaşatmaya çalışıyor.Çarşıda kalaycılık yapan Necmi Kaya (50) 13 yaşında başladığı meslekte 37. yılını geride bırakırken, mesleğin kendi kuşakları ile birlikte yok olup gideceğini belirtiyor. Çok sayıda yaşıtı ile başladığı mesleğini sürdüren usta sayısının artık Trabzon’da bir elin parmaklarını geçmediğini ifade eden Kaya “Ben bu mesleğe 13 yaşında, ustam sayesinde başladım. 37 yıldır bu mesleği yapıyorum. Bu civarda 7 kişi iken 3 kişi kaldık, mesleği devam ettiren usta sayısı azaldı, zor bir meslek olduğu için de gençler de tercih etmiyor ve bu nedende gelecek nesillere aktarılamayacağından endişeni yaşıyoruz” dedi.Kaya, 1980 yıllarında iş oranının çok yüksek olduğunu ancak son yıllarda kendilerine gelen iş sayısının giderek düştüğünü ifade ederek “''Mesleğe başladığım ilk yıllarda bakırdan yapılan mutfak eşyalarını insanlar günlük yaşamlarında kullanıyorlardı. Hemen hemen her evde bakır ürünü bulunuyordu. Bunlarda tabi ki bizim işimize olumlu bir şekilde yansıyordu. Ancak şimdi çelik ve aliminyumun ardından seramik tencerelere ilgi arttı. Şuanda kalayını yaptığımız ürünlerin büyük bir bölümünü insanlar süs eşyası olarak kullanıyor. Mesleğin son temsilcilerinden biri olmak beni üzüyor'' diye konuştu.Yaptıkları kalaylama işlemi hakkında da bilgi veren Necmi Kaya “Kalaylanacak kap öncelikle kumla veya çok çok önceki zamanlarda eski çarıklarla kaba kirinden temizlenirdi. Ardından kolay eriyebilen bir maden olan kalay, toz halindeki bir madde ile birlikte kalaylanacak kabın içinde karıştırılır. Tabii diğer yandan, kabı kızdırmak için alttan körük yardımıyla yoğun bir ateş verilir. Böylece nişadır hem kalayın erimesini hem de kalayın bakıra yapışmasını sağlar. Öte tarafta usta elindeki bol pamukla, eğer kap saplıysa sapından, değilse kıskaç yardımıyla tutarak, nişadır kalay karışımını kabın içinde iyice karıştırarak bir tabaka oluşturmaya çalışır. Aynı işlem, daha verimli olması için bir kez daha yapılır. Ardından kap, artıklardan temizlenir ve 7-8 saat içinde kaynar suyla iyice yıkanır. Böylece kap kullanılır hale gelir” ifadelerini kullandı.