Bağırışları ve bayılmaları ile sizin ilginizi çekmeye çalışsalar da bir keçinin gözlerini fark etmemek mümkün değil. İnsanların ve köpeklerin yuvarlak, kedilerin ise dikey bir yarık şeklindeki göz bebekleri ile kıyaslandığı zaman keçilerin yatay, dikdörtgen göz bebekleri uzaylılara benziyor. Neden keçilerin gözleri bu şekilde? Ve hatta neden kedilerin gözleri o şekilde? Yapılan yeni bir çalışmada, görme bilimi uzmanı Martin Banks, hayvanların göz bebeklerinin şeklinin, besin zincirindeki yerleri ile ilgili bir ipucu verdiğini buldu.
Banks ve ekibi, 214 farklı türden kara hayvanının gözlerini incelediler ve göz bebeklerinin şekli ile ekolojik rolleri arasında açık bir ilişki olduğunu buldular. Avlarını pusuya düşüren yırtıcı hayvanlar, dikey bir yarık şeklinde göz bebeklerine sahipken diğer hayvanlar için bir av olan otobur böcekler genellikle yatay şekilli göz bebeklerine sahipler.
Göz bebeği şekillerinin avcı-av olarak ayrılması, avcıların ve avların kendilerine özgü bir göz bebeği şekli olmasının avantajları olduğunu gösteriyor. Araştırmacılar bu avantajların neler olabileceğini bulmak için bu iki göz bebeği şeklinin becerilerini ve avcılar ile avların farklı görme ihtiyaçlarına nasıl hizmet ettiklerini analiz ettiler.
Avcılar tarafından avlanan keçiler ve diğer otçul hayvanların (geyik, sığır ve mus gibi) avlanmamak için oldukça basit bir stratejileri var: Tehlikeyi gözlemlemek ve eğer bir tehlike varsa kaçmak. Gözlerinin bu stratejiyi desteklemesi için iki şeyi yapabiliyor olması lazım. Araştırmacılar; “bu hayvanların, bir yandan çeşitli yönlerden yaklaşabilecek avcıları belirlemek için panaromik görüş açısına sahip olmaları gerekirken, diğer yandan ise engebeli arazilerde ileriye doğru hızlı bir şekilde hareket edebilmek için yeterince net bir görüşe sahip olmaları gerekiyor” diyor.
Ekibin elde ettiği bulgulara göre bu noktada yatay göz bebekleri yardımcı oluyor. Çünkü göz bebeklerinin bu şekilleri sizin yuvarlak veya dikey göz bebekleri ile gördüğünüzden daha keskin panaromik bir görüş yaratıyor ve hayvanların neredeyse tüm etraflarını görmelerini sağlıyor. Uzun yatay bir göz bebeği aynı zamanda hayvanların önündeki ve arkasındaki objelerin görüntü kalitesini de iyileştiriyor ve gözlerin arazi boyunca daha fazla, tepeden ise daha az parlak ışık almasına yardımcı oluyor.
Elbette bu avantajlar, hayvan otlamak için başını dikey bir şekilde eğdiği zaman göz bebeklerinin aynı şekilde yönelmesi durumunda geçerli olmuyor. Araştırmacılar hayvanat bahçesinde otlayan hayvanları gözlemledikten sonra başları dikken veya yüzleri otların içerisindeyken gözlerinin yere göre yatay olarak hizalanacak şekilde döndüğünü gördüler.
Araştırmacılar, başka bir şey tarafından yenme tehlikesi altında olan ve etrafında olanların farkında olmak ve kaçmak dışında çok az seçeneği olan bir kara hayvanı için uzun yatay bir göz bebeğinin ideal olduğunu söylüyorlar. Başka bir deyişle, keçilerin tuhaf gözleri var çünkü bu gözler keçilerin hayatta kalmalarına yardımcı oluyor.
Ekip ayrıca, dikey yarık şeklindeki göz bebeklerinin, kediler ve yılanlar gibi küçük avcıların, avlarının ve diğer objelerin ne kadar uzaklıkta olduklarını ve böylece ne kadar uzağa saldırmaları gerektiğini değerlendirmelerine yardımcı olduğunu saptadı.
