Kıbrıs Barış Harekatı ne kadar sürdü? Kıbrıs Barış Harekatı ve Kıbrıs olayları nasıl başladı?

1 Nisan itibariyle TRT1'de yayınlanmaya başlayan Bir Zamanlar Kıbrıs dizisi ile birlikte Kıbrıs Barış Harekatı da vatandaşlar tarafından araştırılmaya başlandı. Peki Kıbrıs'ta Türklerin Rumlar tarafından işkence ve zulme uğradığı Kıbrıs savaşı ne kadar sürdü? Kıbrıs olayları nasıl başladı?

KIBRIS OLAYLARI NASIL BAŞLADI?

Kıbrıs Barış Harekatı'na zemin hazırlayan gelişmeler 1959 senesinde başladı. Türkiye, İngiltere ve Yunanistan'ın 1959 yılında imzaladığı Zürih ve Londra anlaşmalarıyla bu ülkelerin garantörlüğünde Türk ve Rum halklarının eşitliğine dayalı Kıbrıs Cumhuriyeti kuruldu.

Rumlara ait silahlı gruplarca 1963 yılından itibaren gerçekleştirilen saldırılar sonucu Kıbrıs Türkleri, ülke yönetiminden baskı ve zulümle uzaklaştırıldı. Adayı Yunanistan'a bağlama amacına ulaşmak isteyen Rumların yürüttükleri saldırılar ve ambargolar ise 1963 ve 1974 seneleri arasında daha da artarak devam etti.

EOKA-B liderlerinden Nikos Sampson, Yunanistan'da iktidarda bulunan cuntanın desteğiyle gerçekleştirdiği darbe ile 15 Temmuz 1974 tarihinde Kıbrıs Cumhurbaşkanı Makarios'u devirdi. Adadaki darbe haberi Ankara'ya ulaştığında Milli Güvenlik Kurulu toplanma kararı aldı. Başbakan Bülent Ecevit, toplantının ardından Türk Silahlı Kuvvetlerine Kıbrıs'a müdahale ihtimaline karşı hazırlıklar yapılması yönünde bir talimat verdi. Dünya kamuoyunun Kıbrıs'taki askeri yönetime karşı görüşü ve tepkileri de Türkiye'nin lehine bir ortam yaratıyordu.

Kıbrıs Barış Harekatı, TSK'ye bağlı birliklerin Lefkoşa-Hamitköy-Gönyeli ve Pınarbaşı bölgelerine hava indirme, Yavuz Plajı'na ise denizden çıkarma yapmasıyla 20 Temmuz tarihinde başladı.

Harekatın parolası ise "Ayşe tatile çıksın" olarak belirlenmişti. Ayşe, Cenevre konferansına katılmış olan dönemin Dışişleri Bakanı Turan Güneş'in kızının ismiydi.

KIBRIS SAVAŞI NE KADAR SÜRDÜ?

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin çağrısı üzerine Türkiye, 22 Temmuz saat 17.00'den itibaren harekata son verdi. ABD ve İngiltere dışişleri bakanlıklarının yetkilileri vasıtasıyla Türkiye ve Yunanistan arasında ateşkes anlaşmasına varıldı. Yapılan harekatla Lefkoşa-Girne karayolunun denetim altına alınmasıyla Lefkoşa'nın Türk kesiminin denizle bağlantısı sağlandı. Bunun dışında bulunan başta Magosa olmak üzere diğer yerleşim bölgelerinde ise Türklerin güvenliği tam anlamıyla sağlanamadı. Harekatta 3 gün içerisinde 57 şehit verildi, 184 asker yaralandı.

Yunanistan'da sivil yönetimin iş başına gelmesinin sonrasında 25 Temmuz 1974'te Kıbrıs barış görüşmeleri Cenevre'de başladı. Türkiye, Yunanistan'a Kıbrıs'ta federasyon sistemini önerirken TSK da 26 Temmuz'da Girne'nin 5 Mil Plajı'na asker ve malzeme yardımı amacıyla çıkarma yaptı.

Türk birliklerinin Kıbrıs'ta yerleşim alanları genişlerken 30 Temmuz tarihinde Cenevre'deki görüşmeler sona erdi. Taraflar ateşkesin sürmesini istemesine rağmen 6 Ağustos'ta takviyeli Rum birlikleri, Girne'nin batı kesiminde saldırı başlattı. Saldırıyı püskürten Türk birlikleri, Rumların ateşkese uymaması sonrası Lapta'yı ele geçirdi.

Takvimler 14 Ağustos'u gösterdiğinde Kıbrıs'ta ikinci harekat başlamıştı. Harekatın amacını ise doğuda Magosa ve batıda Lefke'ye kadar olan bölgelerin, Rum işgalinden kurtarılması oluşturuyordu. Türk birlikleri 15 Ağustos tarihinde Magosa'ya girdi. Batıda ise Lefke yönünde Mitri alındı. Harekatın son günü olan 16 Ağustos tarihinde Lefke ve Omorfo alındı, Lefkoşa bombalandı. Daha sonrasında ilan edilen ateşkes 6 saat sürdü. Rumların açtığı ateşe, Türk birlikleri karşılık verdi. Harekatın başarıyla sonuçlanmasının ardından, 13 Şubat 1975 tarihinde Kıbrıs Türk Federe Devleti kuruldu, devlet başkanlığına Rauf Denktaş getirildi. 15 Kasım 1983 tarihinde ise mecliste alınan kararla Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti kuruldu.