Her bir erkek vatandaşın zamanı geldiği zaman zorunlu askerlik görevini yerine getirmesi beklenir. Fakat belli başlı durumlarda bir erkek bireyin askerlik görevini yerine getiremeyeceği saptanabilir. Bu durumda kişiye çürük raporu da denilen bir muafiyet belgesi verilir. Askerlikten muaf olmaya yol açan durumlar ise genellikle kronik ve şiddetli hastalıkları içerir. Bununla beraber kişinin vücut kitle endeksinin standartlara uymaması durumunda da muafiyet belgesi alması söz konusu olabilir. Dolayısıyla askerlikten muaf olmaya yol açan durumlar EK-C Hastalık ve Arızalar Listesi kapsamındaki maddelere göre detaylı olarak belirtilmelidir.
Normal şartlarda erkek bireylerin zorunlu askerlik görevlerini yerine getirmeleri gerekir. Ancak belli başlı engeller ortaya çıktığı zaman askerlikten muaf olma durumu oluşur. Dolayısıyla askerlikten muaf olma durumu bir erkek bireyin askeri görevini yerine getiremeyeceğini temsil eder. Zorunlu askerlik görevini yerine getiremeyecek olma durumu genellikle sağlık sorunlarından ötürü ortaya çıkar. Bu durumun ortaya çıkmasına yol açan hastalıklar ise erkek vatandaşın askerlik öncesinde gittiği sağlık muayenesinde belirlenir.
Askerlik başvurusunda bulunan erkek bireylerin sağlık muayenesinden geçmeleri zorunludur. Çünkü bu muayenede kişinin askeri görevini yerine getirmeye uygun olup olmadığı incelenir. Bu süreçte kişiye askerlik görevini yapmasına engel teşkil eden bir sağlık probleminin mevcut olmasına göre çürük raporu olarak da adlandırılan bir belge verilir. Söz edilen bu rapor sağlık muayenesini gerçekleştiren uzman doktorlar tarafından hazırlanır. Askerlikten muaf olma şartları ise genel olarak aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Erkek vatandaşların zamanı geldiğinde askerlik görevlerini yerine getiremeyecek olmaları askerlikten muaf olma durumuyla açıklanır. Bu durumda kişilere verilen heyet raporu ise çürük raporu olarak adlandırılır. Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından aktarılan bilgiler incelendiği zaman "Askerlikten muaf olmak için hangi hastalıklar dikkate alınır?" sorusuna yanıt alınabilir. İlgili yönetmelikte belirtilen hastalıklar listesinde bu rahatsızlıkların detaylı olarak açıklandığı görülür. Bu listenin yönetmelikteki adı ise EK-C Hastalık ve Arızalar Listesi olarak bilinir. İncelenen listeye göre genel olarak bir erkek bireyin askerlikten muaf olmasına yol açan hastalıkların aşağıdaki gibi olduğu söylenebilir:
Çürük raporu olarak da adlandırılan askerlikten muaf belgesinin nasıl alındığı yaygın olarak araştırılır. Bu durumda iki ayrı seçeneğin ortaya çıktığı söylenebilir. Söz edilen seçeneklerden ilki herhangi bir rahatsızlığı olduğunu bilmeyen kişiler için geçerlidir. Bu kişiler askerlik başvurusu sürecinde aile hekimine sağlık muayenesi için uğradıklarında hastaneye yönlendirilebilir. Sağlık muayenesinde askeri görevini yerine getirmesine engel oluşturan bir rahatsızlığı olduğu saptanan kişiler ise daha sonra askeri hastanelere yönlendirilerek detaylı bir şekilde muayene edilir.
Diğer bir durumda ise askerlikten muaf olmasına yol açacak herhangi bir ciddi rahatsızlığı olan kişilerin direkt olarak askeri hastanelere başvurmaları mümkündür. Her iki durumda da son olarak askeri hastanelere gidilerek muayene olunması söz konusudur. Ardından bu hastanelerde yapılan kontrollere bağlı olarak kişiye çürük raporu yani "barışta ve seferde askerliğe elverişli değildir" belgesi verilir. "Çürük raporu kimlere verilir?" diyenlere ise askerlik görevlerini yerine getirmelerine engel olan, EK-C Hastalık ve Arızalar listesinde belirtilen rahatsızlıklardan en az birinden mustarip olmaları gerektiği hatırlatılmalıdır.
Askere gidecek olan bireylerin sağlık muayenesi sırasında vücut kitle endeksleri kontrol edilir. Bu nedenle obezite ya da anoreksiya nervoza gibi durumlara bağlı olarak gelişen aşırı zayıflık askerlikten muaf olmaya yol açabilir. Erkek vatandaşların da askerlik başvuruları öncesinde çürük raporu alabilmeleri için kaç kilo olmaları gerektiğini araştırdıkları görülür.
148 kilo sınırını aşan bireylerin belli bir yaşa kadar sağlıklı beslenme ve spor ile kilo vermeleri beklenir. Ancak belli bir yaşa kadar kilo veremeyen ve obeziteden mustarip olan bireyler askerlikten muaf tutulur. Bununla birlikte askerlik başvurularında gerçekleştirilen sağlık muayenesinde kişinin vücut kitle endeksinin belirtilen sınırın altında kaldığı görülürse bu durum da askerlikten muaf olmaya yol açabilir.
Askerlikten muaf olan kişilerin ne gibi haklarının mevcut olduğu üzerine araştırma yaptıkları görülür. Ancak bu bağlamda belirtilmesi gereken en temel husus askerlikten muaf olma durumunun başlı başına bir hak olduğudur. Yani sağlık muayenesinde EK-C Hastalık ve Arızalar adlı listede yer alan herhangi bir rahatsızlığa sahip olduğu saptanan kişiler askerlik görevlerini yerine getirmeme hakkına sahiptir.
Askerliğe elverişli olmadığını temsil eden ve çürük raporu olarak da adlandırılan muafiyet belgesini alan kişiler ise ekstra herhangi bir hakka sahip değildir. Bununla birlikte bazı durumlarda kişinin saptanan rahatsızlığının sakatlık oranı cetveline göre %40 ve üzeri bir puana denk geldiği anlaşılabilir. Bu durumda kişinin standart engelli haklarından yararlanması mümkündür.