Kış gelmeden zamları geldi, kemerler iyice sıkıldı
Kış gelmeden zamları geldi. Yapılan bir araştırmaya göre Kasım ayında en yüksek artış yüzde 24,7 ile sebze fiyatlarında yaşanırken, meyve fiyatları yüzde 16,7 oranında arttı. Fiyatlar et ve balık grubunda yüzde 2,4, kuru gıdada yüzde 3,7 oranında arttış gösterdi.
Türkiye'deki en yoksul kesimlerin, gelirlerinin önemli bir bölümünü gıda için harcadığını dikkate alan Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu gıda fiyatlarındaki gelişmeleri aylık olarak izlemeye aldı.
Birleşik Kamu-İş Ar-Ge Bölümü, Türkiye'deki gıda maddelerinin fiyat değişimini izlemek amacıyla en fazla tüketilen 115 ürünün fiyatlarını aylık olarak derlemeye başladı. Tüketici fiyatları endeksindeki ağırlıkları dikkate alınarak izlemeye alınan söz konusu gıda maddelerinin ortalama fiyat artışları hesaplandı.
TÜİK'in Hanehalkı Tüketim Harcaması Araştırmasının (2014) sonuçlarına göre Türkiye'deki yoksullar harcamalarının yüzde 70'ine yakınını gıda ve konut-kira için yapmak zorunda bulunuyorlar. En yoksul yüzde 10'luk kesim harcamalarının yüzde 30,9'unu gıda harcamaları, 34,8'ini ise konut ve kira harcamaları meydana getiriyor. En yoksul ikinci yüzde 10'luk kesim ise harcamalarının yüzde 27,4 ünü gıda, yüzde 31,5'ini ise kira harcamaları meydana getiriyor. Oysa TÜİK, Tüketici Fiyatları Endeksini hesaplarken, gıda harcamalarının payını yüzde 24,25, konut ve kiranın ağırlığını ise yüzde 15,79 olarak dikkate alıyor. Bu farklılık nedeniyle, TÜİK'in açıkladığı enflasyon oranları, özellikle toplumun yoksul kesimleri arasında inandırıcı bulunmuyor.
Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu, bu nedenle yoksul kesimlerin gelirlerinin büyük bölümünü harcamak zorunda kaldıkları gıda fiyatlarını yakından izlemeye başladı. Araştırma kapsamında, mevsimlik olarak değişmekle birlikte yaklaşık 115 temel gıda maddesinin fiyatları aylık olarak derlendi.
-GIDA HARCAMALARI NEREYE GİDİYOR-
Araştırmaya göre, Türkiye'deki aileler gıda için yaptıkları her 100 liralık harcamanın 6,7 lirasını meyve, 11,5 lirasını sebze, 19,6 lirasını et, et ürünleri ve balık, 16,2 lirasını süt, süt ürünleri, yumurta ve bal, 18,1'ini ekmek, un ve diğer unlu ürünler, 3,8 lirasını kuru gıda, 4,2 lirasını yağ, 2,5 lirasını kuruyemiş, cips, 4,1 lirasını alkolsüz içecekler, 13,3 lirasını ise konserve şeker, çay, kahve ve benzeri diğer ürünler için harcıyor.
-KASIM AYI GELİŞMELERİ-
Piyasa payı en fazla olan en az üç markanın fiyatının ortalaması alınarak ve mevsimi olmayan meyve ve sebzeler hariç tutularak yapılan araştırmanın ilk sonuçları, kış gelmeden zamlarının geldiğini gösteriyor. Araştırmanın sonuçlarına göre, gıda fiyatları Kasım ayında bir önceki aya göre yüzde 5,53 oranında artış kaydetti.
Bu yüksek orandaki artış ağırlıklı olarak meyve ve sebze fiyatlarından kaynaklandı. Kasım ayında meyve fiyatları bir önceki aya göre yüzde 16,7, sebze fiyatları ise yüzde 24,7 oranında artış kaydetti. Meyve fiyatlarındaki artışta elma, nar, muz ve kivi gibi meyvelerin fiyatında gözlenen artış, sebze fiyatlarındaki artışta ise domates, kabak, kuru soğan, marul, patlıcan, patates gibi ürünler belirleyici oldu.
Kasım ayında, et ve et ürünleri ile balık fiyatlarında ise ortalama yüzde 2,36 artış kaydedildi. Bu gruptaki fiyat artışları ise özellikle dana eti ve salam, sosis gibi işlenmiş et ürünlerinden kaynaklandı. Süt, süt ürünleri, yumurta ve bal gurubunda ise ortalama yüzde 1,5 oranında artış kaydedildi. Bu artışa da büyük ölçüde beyaz peynir ve yumurta fiyatlarında gözlenen artışlar yol açtı.
Kasım ayında, ekmek, un ve unlu ürünlerde de yüzde 0,5 oranında fiyat düşüşü yaşandı. Bu düşüş de buğday unu fiyatlarındaki düşüşten kaynaklandı. Bakliyat ve benzeri kuru gıda fiyatlarında da Kasım ayında yüzde 3,72 oranında artış kaydedildi. Pirinç ve bulgur fiyatlarında gözlenen artışlar kış aylarına girerken kuru gıdanın aile bütçesine olan yükünü artırdı.
Kasım ayında, yağ grubunda fiyatlar yüzde 0,91 artarken, kuruyemiş-cips grubunda yüzde 8,6, alkolsüz içecek fiyatları yüzde 3,31 artış kaydederken, büyük bölümünü işlenmiş gıda ürünlerinin oluşturduğu diğer gıda maddelerinde ise yüzde 3,14 oranında fiyat artışı artış gözlendi.
-YÜZDE 5,53 ORANINDAKİ ARTIŞA KATKILAR-
Gıda fiyatlarında yaşanan ortalama yüzde 5,53 oranındaki artışın 1,12 puanlık kısmı meyve, 2,84 puanlık kısmı ise sebze fiyatlarındaki artıştan kaynaklandı. Et, et ürünleri ve balık fiyatları ortalama artışa 0,46 puanlık, süt, süt ürünleri, yumurta ve bal fiyatları 0,25 puanlık, kuru gıda 0,14 puanlık, yağ grubu 0,03 puanlık, kuruyemiş, cips grubu 0,21, alkolsüz içecekler 0,13 puanlık, diğer gıda maddeleri ise 0,12 puanlık bir katkı yaptı.
Kasım ayında gıda fiyatlarında gözlenen yüksek oranlı artışta her ne kadar mevsimlik ürünler belirleyici olsa da işlenmiş gıda fiyatlarında yaşanan artışların da önemli bir etkisi oldu. (ANKA)
(HM/ÖZK)
