Kısırlığa çözüm: Yumurta üreten kök hücreler

Boston'daki Massachusetts General Hospital ekibinin Nature Medicine Dergisi'nde yayınlanan araştırmasında yumurta üreten kök hücrelerin bulunduğu açıklandı. Tüp Bebek, Üreme İmmünolojisi ve Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Halit Fırat Erden "Yeni fertilite tedavi seçenekleri ve daha uzun süreli doğurganlığın yolunu açacak bu buluş, evlat sahibi olmak isteyen aileler için de yeni bir ümit olacak" dedi.

Bilim dünyasında laboratuvar ortamında yumurta üreten kök hücrelerden (OSC) yumurtalar geliştirmek fertilite tedavisinde çok önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. Böylelikle hücrelerin vücutta yumurta üretmeye devam etmesi, kadınların biyolojik saatinin yavaşlaması için hücreleri yeniden harekete geçiren hormon veya ilaç uygulama şansı doğdu. Op. Dr. Halit Fırat Erden araştırmayla ilgili olarak şunları söyledi:

"Yumurtalıkların fonksiyonunu beş yıl daha uzatabilmek, IVF tedavisinde birçok kadının doğurganlık sorunun çözümü anlamına gelir. 60 yılı aşkın süredir üst düzey fertilite uzmanlarına kadar herkes kadınların yaşamları boyunca üretecekleri yumurtalar ile doğduklarını ve bu kaynaklarını yenilemenin yolu olmadığı varsayımıyla çalışıyordu. Ancak Boston'daki Massachusetts General Hospital ekibinin 22 ile 33 yaşları arasında altı kadının yumurtalıklarından toplanan yumurta üreten kök hücre üretmesi bu inancı sarstı.

Nature Medicine dergisinde yayınlanan çalışma, 2009 yılında farelerden benzer kök hücre izolasyonu yapan Şangay merkezli bir grubun bulguları ile paralellik gösteriyor. Ancak bu ve daha önceki çalışmalar çok sayıda uzmanın bu kök hücrelerin varlığı konusundaki şüpheci yaklaşımları nedeniyle tartışmalı olarak kaldı.

Floresan aktive hücre ayırma tekniği nedir?

Farelerde yumurtalık kök hücresi teşhis etmek ve toplamak için daha hassas bir yöntem geliştirmekle yola çıkılan araştırmada; floresan aktive hücre ayırma (FACS) adı verilen tekniği temel alan yöntem, floresanla etiketlenmiş antikoru daha sonraki aşama yumurta hücrelerinin veya oositlerin yüzeyinde değil, kök hücrelerin dış yüzeyinde bulunan Ddx4 adlı bir proteine bağlıyor. FACS cihazı, hücreleri tek sıra halinde toplayıp, etiketlenmiş olanları diğerlerinden ayırarak tek tek ayrıştırıyor.

Ayrıca iç kısımdaki Ddx4 proteininin antikora erişilmez olduğu oositler gibi ölü veya hasarlı hücrelerden kurtuluyor. Bu yöntem, bu hücrelerden arınmayan daha önceki yöntemlere göre daha seçicidir. Bu yöntemle fare yumurtalıklarındaki kök hücrelerin izole edildiğinden emin olduktan sonra dikkatler doğurganlık yaşlarındaki insan yumurtalıklarına yöneltildi.

Kadınların sınırsız yumurta üretmeleri mümkün mü?

Japonya Saitama Tıp Fakültesi'nde doğurgan yaşlarda olan ve cinsiyet değiştirme ameliyatı geçiren genç kadın hastalardan alınmış, dondurulmuş tüm yumurtalıklar toplandı. Ancak yapılan araştırmalarda ogonial kök hücreler (OSC'ler) adı verilen yumurta hücrelerinin vücutta doğal olarak yeni yumurtalar oluşturduğuna dair henüz herhangi bir kanıt elde edilemedi.

Amerika ve İngiltere'deki Edinburgh Üniversitesi'nde yapılan bilimsel çalışmalarda yumurta üreten kök hücrelerden gerçek bir embriyo oluşturup oluşmayacağının test edileceği araştırmalar için özel fon ve lisans gibi hususlar gerektiriyor. Eğer bir kaba alınarak in vitro fertilizasyonda (IVF) başarılı bir şekilde kullanılabilecek yumurtalar üretmeleri sağlanabilirse, OSC'leri barındıran ovaryan dokusu, kadınlar için sınırsız bir yumurta kaynağı anlamına gelir. Bu grupta, sterilizasyon amaçlı kemoterapi alan kanser hastalar, erken menopoza giren veya normal yaşlanma sürecindeki kadınlar olabilir. Takip çalışmalarda 40'lı yaşlardaki kadınların yumurtalıklarında dahi OSC'lerin bulunduğu görülüyor."