KKTC'de mülkiyet yasası yürürlüğe girdi
LEFKOŞA (İHA) - KKTC sınırları içinde kalan eski Rum malları için tazminat, takas ve mal iadesi ile taşınır mallara tazminat öngören yasa, resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Cumhuriyet Meclisi'nin pazartesi günü yaptığı birleşimde oy çokluğuyla onaylanan ve dün KKTC Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat tarafından imzalanan yasa, "Anayasa'nın 159'uncu Maddesinin 1'inci Fıkrasının (b) Bendi Kapsamına Giren Taşınmaz Malların Tazmini, Takası ve İadesi" adını taşıyor.
Bakanlar Kurulu'nda onaylanarak 21 Kasım'da tasarı halinde resmi gazetede yayımlanmasıyla kamuoyunda yoğun tartışmalara neden olan yasa, çeşitli kesimlerin görüşleri çerçevesinde önce Meclis Hukuk ve Siyasi İşler Komitesi'nde, ardından da Meclis Genel Kurulu'nda bazı değişikliklerin ardından muhalefetin ret oyuna karşılık oy çokluğuyla kabul edilmişti.
Yasaya ret oyu veren ana muhalefetteki Ulusal Birlik Partisi (UBP), yasanın onaylanması halinde Anayasa Mahkemesi'ne başvuracaklarını açıklamıştı.
KKTC Anayasası'nın 147'nci maddesine göre, "Cumhurbaşkanı, Cumhuriyet Meclisi'nde temsil edilen siyasal partiler, siyasal gruplar ve en az dokuz milletvekili veya kendi varlık ve görevlerini ilgilendiren alanlarda diğer kurum, kuruluş veya sendikalar" yasanın iptali için 90 gün içinde Anayasa Mahkemesi'ne iptal davası açabilecekler.
Rumların KKTC sınırları içinde kalan eski mallarıyla ilgili olarak Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) gündemine gelen davalar için "iç hukuk" olarak gündeme gelen yasa, mahkeme gibi çalışacak bir komisyon atanmasını öngörüyor. Kısa sürede atanması planlanan komisyon 2'si yabancı 7 kişiden oluşacak. Komisyon üyeleri Cumhurbaşkanı tarafından önerilecek üyeler arasından Yüksek Adliye Kurulu tarafından atanacak. Komisyon başkan ve üyeleri, hukukçular veya kamu yönetimi ile mali konularda tecrübeli kişilerden oluşacak. Üyeler, 1974 öncesinde Rumlara ait mallardan doğrudan veya dolaylı olarak yararlanan kişilerden meydana gelmeyecek. Komisyonda görev yapacak 2 üye de yabancılardan oluşacak. Yabancı tanımı yapılırken, bu kişilerin Kıbrıslı Türk, Rum ve bunlara ek olarak garantör ülkeler Türkiye, Yunanistan ve İngiltere vatandaşı olamayacaklarına da vurgu yapılıyor.
MAL İADESİ İKİ AYRI ŞEKİLDE DÜZENLENİYOR
KKTC mülkiyet rejiminde uluslararası hukukun gereklerini yerine getirme ve AİHM tarafından "iç hukuk" olarak kabul edilme hedefi taşıyan yasa, eşdeğer karşılığı malları iade dışında tutarak mal iadesini, "hemen iade" ve "çözümden sonra iade" diye iki ayrı şekilde düzenliyor. Buna göre eşdeğer dışında tapulu olan, birilerinin kullanımında olan, askeri tesis olarak kullanılan, üzerinde kamu yararı bulunan eski Rum malları, ancak çözümden sonra iade edilebilecek. Çözümden sonra ilgili mal KKTC devleti tarafından kamulaştırılarak iade edilebilecek. Bu kapsam dışında kalan, yani kimsenin kullanımında olmayan, kamu düzenini tehlikeye düşürmeyecek devlet kontrolündeki mallar ise hemen iade edilebilecek.
Yasa, tazminat ve takasa ilişkin şartları da düzenliyor. Başvuru halinde ilgili Rumlara Kuzey'deki eski malına karşı tazminat ödenmesi için bugünkü rayiç bedel ile o günden bugüne değer artışı dikkate alınacak. Tazminat belirlenirken başvuru sahibinin Güney'de Türklere ait mal tutup tutmadığı da dikkate alınacak.
Başvuru sahibinin talebine göre takas teklif edilmesi halinde ise, bugünkü rayiç bedeller esas alınacak. Bu durumda malların değerleri arasında fark olması halinde aradaki fark kimin lehine ise onun tarafından ödenecek. Davalı taraf adına ödemeyi komisyon, yani KKTC devleti yapacak.
Tazminat ve takas halinde mülkiyet hakkı ortadan kalkacak. Ancak takas halinde, kullanım kaybından doğan zarar ve konut hakkından doğan manevi zarara ilişkin tazminat talebi saklı kalacak.
Yasa, talep edilmesi ve başvuru sahibinin ispatlaması halinde Rumlara taşınır mallar için de tazminat öngörüyor. Tazminat miktarı, komisyonun karar verdiği tarihteki rayiç değer üzerinden ödenecek.
Mahkeme gibi çalışacak komisyonun talebe göre takas, iade, tazminat veya kullanım kaybından doğan zarar tazmini kararına karşı taraflar Yüksek İdare Mahkemesi'ne başvurabilecekler. Başvuru sahibi, Yüksek İdare Mahkemesi'nin kararından da tatmin olmaması halinde AİHM'ye başvuru yapabilecek.
"Anayasa'nın 159'uncu Maddesinin 1'inci Fıkrasının (b) Bendi Kapsamına Giren Taşınmaz Malların Tazmini, Takası ve İadesi Yasası"nın yürürlüğe girmesiyle, 2 yıl önce hazırlanan ve sadece tazminat ile takas öngören Taşınmaz Malların Tazmini Yasası yürürlükten kalktı.
