Kocaman: "Sıcaklar depremi tetikleyebilir"

Mimar Ufuk Kocaman;”Sıcakların anormal bir şekilde artması yer altındaki jeolojik faliyetlerin hareketlenmesine ve tetikleyici olmasına neden olabilir. Bunun içinde Güçlü Kiriş,Zayıf kolon etkisine dikkat edilmesi gerekir”dedi.

Mimar Kocaman;Yapılarda meydana gelen hasarların en önemli nedenlerinden biri, yapının statik sistemindeki aksaklıklardır. ‘Afet bölgelerinde yapılacak yapılar’ hakkındaki yönetmeliğin öngördüğü konstrüktif kurallara uyulmayarak taşıyıcı sistem elemanlarında etriyelerin yeterli sıklıkta yerleştirilmemeleri, kolon-kiriş düğüm noktalarında etriyelerin hiç konulmaması veya yeterince konulmaması nedeni ile bu düğüm noktalarında ağır hasarlar meydana gelmiştir.Bir kısım yapılarda bu düğüm noktalarının, yeterli rijitlikte olmaması yüzünden zayıf kolon ve güçlü kiriş etkisi oluştuğu, bu noktalarda göçme meydana gelerek tüm katların üst üste yığıldığı gözlemlenmiştir. Bu da önemli miktarda can ve mal kaybına sebep olmuştur. Düğüm noktalarında usülüne uygun donatı yerleştirilmesi ve etriye sıklaştırılmasının yapılması son derece önemlidir.”

Kocaman;”Bu binadaki kolonlar kirişlerden daha zayıf olduğundan, zayıf kolonlar üst katlarda kırılarak göçmüştür. Deprem kuvvetleriyle oluşan enerji, kolon- kiriş birleşmelerinde, yetersiz donatı ve yetersiz kesit nedeniyle tüketilemediğinden, buralarda kırılma ve göçmeler meydana gelmiştir. Zemin katta kısmen daha güçlü kolonlar olduğundan yıkılmamıştır.

Bu binada, kolonlarda meydana gelen mafsallaşma sonucu tüm katlar üst üste yığılarak çökmüştür. Asmölen yapılarda yatay ötelenmeler daha fazla olacağından, bu yatay ötelenmeyi karşılamak için her iki yönde perde kolonlar yerleştirilmelidir.

Yanda bina kesitinde gösterildiği gibi düşeyde kolonlar aynı hat üzerinde değilse, yani konsol bir kirişle üst kat kolonu dışarıya alınmışsa (Bunlara mühendislikte düşeyde düzensiz yapılar deriz). Yurdumuzda bir zamanlar sık görülen bir yaklaşımdı. Üst katlarda iç mekanı büyütmek üzere dışarıya doğru 1.5 -2 metrelik çıkmalar çok sık görülür. Bunların bazılarında iç mekanda kolon ortalıkta görünmesin diye dış duvar içine almak üzere üst kat kolonu bu şekilde yerleştirilir”.dedi.

Sözlerine devam eden Mimar Ufuk Kocaman; “Bina bir yatay yönde güçlü kirişlere sahipken diğer yönde zayıf kalmışsa Bina bir yatay yönde güçlü kirişlere sahipken diğer yönde zayıf kalmışsa. Yanda bir yönde birçok kiriş görülürken diğer yönde daha az ve zayıf kiriş kullanılmış olabilir veya bazı durumlarda diğer yönde hiçbir kiriş te kullanılmamış olabilir. Bu durumlarda bina bir yönde deprem yüklerini rahatlıkla karşılarken, diğer yöndeki deprem yüklerine karşı çok zayıf kalabilir.Bazı durumlarda, arsa planı yüzünden bina planları dikdörtgen kesitli değil de daha çok yamuk bir kesitte projelendirilmek zorunda kalınabilir. Bu durumlarda bir kenarda kolonlar arası mesafe diğer uç kenardaki mesafeye göre oldukça artmış olabilir. Her iki uç kenarlardaki kolonların boyutları yandaki planda gösterildiği gibi aynı alınırsa; bu durumda bina taşıyıcı sisteminde bir düzensizlik oluşur ve deprem anında bina hiç te istenmeyen “burulma” kuvvetlerine maruz kalır.

Yetersiz etiye ve burulma kuvveti tesirinde kalmış kolonlar Bina kolon aplikasyon sisteminde düzenleme hataları: mesela 70 cm x 30 cm’lik kolonlar kullanılıyor ama yandaki şekilde olduğu gibi tüm kolonlar bir aks doğrultusunda aynı yönde yerleştirilmiş. Bu durum o aks doğrultusunu deprem açısından güçlü kılarken diğer aks doğrultusunun zayıf kalmasına neden olabilir. Bu nedenle diğer doğrultu için bazı kolonların 90 derece döndürülmesi faydalı olacaktır.”diyerek sözleri noktaladı.