Köprünün maliyeti nasıl çıkacak?

Uzmanlar, 3. köprüde kamyonlardan alınacak geçiş ücretinin 6 milyar dolarlık maliyeti karşılamayacağını hatırlatarak, “Otomobillerin de kullanması için 6 bağlantı noktası ilerde 12’ye çıkarılır. Bu da yeni yerleşim bölgelerini beraberinde getirir” diyor.

Anadolu yakasıyla Avrupa’yı birbirine bağlayacak üçüncü köprünün güzergahının belli olmasıyla yeni bir tartışma başladı: “Köprü fayda mı getirecek zarar mı?” Özellikle inşaat mühendisleri ve şehir plancıları 3. köprüye karşı çıkıyor. Yeni köprünün açılmasıyla İstanbul’un nüfusunun 25 milyona çıkacağını ve yeni kaçak ilçelerin oluşacağını iddia ediyorlar. Bu isimlerden biri de Boğaz Köprüsü’nün yapımında da çalışan ve ulaşım konusunda uzman olan Prof. Dr. Semih Tezcan. Tezcan çok basit bir hesap ile 3. köprünün zarar getireceğini iddia ediyor: “3. köprünün özellikle ağır vasıta ve taşıma için yapılacağı söyleniyor. Bu köprü yap-işlet-devret modeliyle yapılacak. Maliyet ise 6 milyar dolarak hesaplanıyor. Yap-işlet-devret modellerinde basit bir formül vardır, 1’e 3 kuralı.Firma bu köprüyü yaptığında 3 kat hasılat hedefleyecek. Yani hedefi 18 milyar dolar. Şu anda iki köprünün otoyol bağlantıları ile yıllık hasılatı 490 milyon TL. Bu noktada var olan trafik akışı ile 3. köprünün maliyetlerinin çıkartılması çok zor. Çünkü özellikle kamyon gibi ağır vasıta araçlarının bu köprüyü kullanması istenecek. Otomobil geçişi çok kullanılmayacak. Bu noktada yatırım yapan firmanın maliyetleri çıkarması zor görünüyor.”

Firma baskı yapar

Tezcan maliyetin sağlanması için bağlantı noktalarının artırılacağını iddia ediyor: “Yatırımcı firmanın parasını çıkartabilmesi için 3. köprünün cazip hale getirilmesi gerekecek. Bunun için de köprünün ulaşılabilir olması lazım. İşte bu noktada yatırımcı firma bağlantı yollarının artırılmasını isteyecek. 6 olan bağlantısı noktası belki 16’ya çıkacak. Her bağlantı noktası ise yeni yerleşim bölgesi demek. Kavşakların yakınlarına hemen yeni yerleşim bölgeleri kurulacak. Böylece yeni köprü, diğer köprülerin yükünü hafifletmek yerine yeni müşterilerin geçtiği köprü olacak.”

518 milyon araç geçmeli

Fatih Sultan Köprüsü’den geçiş yapan kamyon, TIR, minibüs, otobüs ve kamyonetlerin geçiş fiyatları 5 TL’den başlıyor ve 29 TL’ye kadar değişiyor. Bir başka ifadeyle 3. köprüye yönlendirilecek araçların geçiş ücretinin ortalaması 17 TL. Yap-işlet-devret modeliyle yapılacak 3. köprünün maliyeti 6 milyar dolar olacak. Bir başka ifadeyle yaklaşık 8.8 milyar TL’ye denk geliyor. Bu maliyetin çıkartılması için de yaklaşık 518 milyon nakliye aracının geçmesi anlamına geliyor.

Sadece maliyet 74 yıl

2009’da Boğaz’dan yaklaşık 14 milyon kamyon, kamyonet, TIR, otobüs ve minibüs geçti. Bu rakamdan yola çıkıldığında bütün ağır vasıta araçları yeni köprüden geçerse toplam 37 yıl sonra maliyeti karşılanmış olacak. Oysa şu anda ihaleyle ilgili yap-işlet-devret süresi ise 30 yıl olması öngürülüyor. TÜİK’in 2010 Ocak verilerine göre Türkiye’de 14,4 milyon araç var. Bunların 2,2 milyonu kamyonet, 727 bini kamyon, 585 bini minibüs, 201 bini ise otobüs. Kısaca 3. köprüyü kullanacak Türkiye’deki toplam araç sayısı 3.7 milyon. Bu araçların hepsi 140 defa geçerse 6 milyar dolarlık yatırım çıkartılmış olacak.

2030’da 20 milyon ağır vasıta olacak

2001 rakamlarına göre Türkiye’deki kamyon, kamyonet, otobüs ve minibüs sayısı 1 milyon 587 bin. 2010’da bu rakam 3,7’ye çıkmış durumda. 10 yılda 2,3 kat artış söz konusu. Bu rakamdan yola çıkıldığında 2020’de kamyon, kamyonet, otobüs, minibüs sayısının 8,5 milyon; 2030’da ise 20 milyon olacağı öngörülebilir.

İstanbul 25 milyon olur

İstanbul Şehir Planlamacıları Odası eski başkanı Erhan Demirdizen de yeni köprünün İstanbul’un nüfusunu artıracağını söylüyor:

“Yola yeni bağlantı eklemek demek yeni nüfus demek. Özellikle Beykoz’un üst taraflarında 2-B arazileri var. Buralar yeni Çavuşbaşı olarak karşımıza çıkacak. Yeni yerleşim merkezleri oluşacak. Denetim yapılmadığı için de kaçak yapılaşma artacak. 10 yıl içinde İstanbul’un nüfusu 25 milyona çıkar. TEM’in ve ikinci köprünün etkisini unutmayalım. Elimizde böyle bir örnek varken gelecekte başımıza gelecekleri tahmin etmek hiç de zor değil.”

Karadeniz kıyısı binayla dolar

Şehir Planlamacısı Engin Erkin ise başka bir noktaya dikkat çekiyor: “İstanbul’un yapılaşması Marmara’ya paralel olarak planlandı. Şimdiye kadar yapılan planlamalar hep bu yönde oldu. Amaç ise Marmara Denizi’nden faydalanmaktı. Ancak bu köprü planlamanın kuzeye kaydırıldığını gösteriyor. Bu İstanbul’un planlamasında sistem değişikliğine gidildiğini gösteriyor. Bu değişiklik özellikle Karadeniz kıyısının yerleşime açılacağını ve yeni yerleşim

bölgelerinin oluşturulacağını gösterir. Bu şartlar altında 3. köprü çözüm değil yeni sorunlar üretir.”

‘Üçüncü köprü projesi meclisimize gelmedi’

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş “Balkan Ülkeleri Kardeş Şehirler ve İşbirliği Forumu”nun açılışının ardından basın mensuplarının 3’üncü köprüye ilişkin sorularını yanıtladı. Topbaş, CHP İstanbul İl Başkanı Gürsel Tekin’in 3’üncü köprüyü “korsan” olarak nitelendirerek yargıya taşıyacağının hatırlatılması üzerine şöyle konuştu: “Bütün hünerleri yapılan işleri ve çalışmaları yargıya götürmek. Ve bunda ne kadar mahir olduklarını biliyoruz. Böyle bir süreci başlatabilirler. Bunu her alanda her konuda görüyoruz. İETT arazisi ve diğer kamu alanlarının satışında da gördük. Bütün yaptıkları iş bu. Sayın Bakan açıkladı. Meclisimize daha gelmedi. Belediyeye daha teslim edilmedi. Süreç başlamadı. Ve maalesef ’Yargıya götüreceğim’ diyor. Bu talihsiz. Onların tarzı hüneri, yapılan işleri, çalışmaları yargıya götürmek.” Topbaş, daha önce 1’inci köprüye karşı çıkanlar olduğunu, 3’üncü köprüye karşı çıkanların da kayda gireceğini belirterek, bir tarafta işi yapanlar, başaranlar, kente katkıları olanların bulunduğunu, diğer tarafta da karşı duranların yer aldığını söyledi. Gürsel Tekin’in koordinatları nasıl hesapladığını merak ettiğini de dile getiren Topbaş, “Hemen ertesi günü gidip nasıl bulabildi onu da merak ediyorum. Koordinat bilgisi ne kadar ileri onu da anlamakta güçlük çekiyorum” diye konuştu.(Vatan)