Küçük böceğin 'büyük' sırrı

Cambridge ve Derby Üniversiteleri'nden araştırmacılar, yeryüzünün vücut ağırlığına oranla bilinen en büyük testislere sahip canlısını ve bunun nedenini buldular. Çalışma büyük testis yapısının, bilim dünyasındaki bilinen görüşün aksine, aynı oranda fazla sperm üretimiyle ilişkili olmadığını da ortaya koyuyor.

Araştırma projesini yürüten biyologlar, kabarcıklı çalıçekirgesi'nin (Platycleis affinis) vücut ağırlığının yüzde 14'ü ağırlığındaki testislere sahip olduğunu ortaya çıkardılar. Bu da aynı oranı insana uyguladığımızda testislerin yaklaşık 5 kg'a eşit olması anlamına geliyor. Bu sonuçla çalıçekirgesi, yüzde 10,6'lık oranla daha önceki rekortmen olan meyve sineğini de (Drosophila bifurca) geride bırakmış oluyor.

Çalışmanın lideri Dr Karim Vahed, çekirgenin neredeyse tüm karnını kaplayan organın büyüklüğü karşısında oldukça şaşırdıklarını söylüyor, "Aynı zamanda testislerin neden bu kadar büyümüş oldukları üzerinde de çalıştık. Burada da evrensel evrim kuralları işliyor gibi görünüyor. Vücuda oranla nispeten büyük testislere sahip olan canlılarda dişiler, bir çok böcek, balık, kuş ve memeli türünde gösterildiği üzere genel olarak çok fazla erkekle çiftleşme eğilimi gösteriyorlar. Bu nedenle erkekler rekabete dayalı olarak çok daha fazla sperm üretim ihtiyacı duyuyorlar. Bununla birlikte erkeklerin çiftleşme sıklığındaki azlık da benzer yapıyı meydana getiriyor. Fakat önümüzde bulunan çalıçekirgesinin durumunda aynı mekanizma görülmüyor. Büyük testislere dayalı bir fazla sperm üretimi söz konusu değil. "

Üzerinde çalışılan 21 çalıçekirgesi türünde de dişiler, iki ay süren ergenlik dönemleri boyunca birden fazla erkekle çiftleşiyorlar. Çiftleşilen erkek sayısı bazen 23'e kadar çıkabiliyor. Buna karşılık kabarcıklı çalıçekirgelerinde bir seferde aktarılan sperm sayısı beklendiği gibi fazla değil aksine çok daha düşük hacme sahip.

Vahed, canlılardaki sperm rekabetine ilişkin bilinenlerin yeni bulguyla birlikte tekrar elden geçirilmesi gerektiğini söylüyor, "Kabarcıklı çalıçekirgesini incelediğimizde erkeklerin dişiye tek bir seferde yüksek miktarda sperm aktarmak yerine, onlarla tekrar tekrar çiftleşme eğilimi gösterdiklerini keşfettik. Bunu da büyük testisler sayesinde mümkün olan yüksek sperm depolayabilme imkanı sayesinde gerçekleştirebiliyorlar. Erkekler tek bir dişiye yüksek miktar yerine bir çok dişiye daha az sperm aktarmayı tercih ediyorlar. Dişilerin birden fazla erkekle çiftleşme eğilimi de bu çoklu aktarımı mümkün kılıyor. Bu tip büyük testis gelişiminin, tek eşli canlılardan ziyade evrimsel açıdan çok eşlilikle parallellik kurduğunu düşünüyoruz."