Küçük Menderes’i kurtarmanın yol haritası belirlendi

Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı olarak faaliyet gösteren Su Yönetimi Genel Müdürlüğü, İzmir’de kirlilikle pençeleşen Küçük Menderes Nehri ve bölgedeki diğer su kaynakları için alınacak acil tedbirleri belirledi.
Su Yönetimi Genel Müdürlüğü, Küçük Menderes Havzası Nehir Havza Yönetim Planı kapsamında alınacak tedbirlere ilişkin nihai raporunu yayımladı. Rapor, Küçük Menderes Nehri başta olmak üzere bölgedeki birçok su kaynağındaki kirliliğe dair acı tabloyu ortaya koydu. Rapora göre 2022’ye kadar Küçük Menderes havzasında 5 atık su arıtma tesisinin kurulması gerekiyor. 19 endüstriyel işletmeden atık su arıtmalarını geliştirmesi istenirken bölgedeki düzensiz çöplük alanlarının oluşturduğu kirliliğe de dikkat çekiliyor.
Geçtiğimiz günlerde yayımlanan raporda Küçük Menderes havzasının Ödemiş, Tire, Kiraz, Beydağ, Bayındır, Torbalı ve Selçuk’u kapsayan bölümündeki 18 ayrı su kütlesine yer verildi. Küçük Menderes Nehri ile birlikte Tasavra Çayı, Pirinççi Çayı, Gelenboz Deresi, Birgi Çayı, Rahmanlar Deresi, Eğridere, Aktaş Çayı, Yuvalı Dere, Falaka Çayı, Ilıca Dere, Uladı Çayı, Fetrek Çayı, Çevlik Çayı, Beydağ Barajı ve Rahmanlar Barajı bölgenin su kütlesi olarak belirlendi.

Kurulması gereken arıtma tesisleri
Bölgede kirliliğe karşı alınması gereken tedbirlerin başında Kiraz, Beydağ, Kaymakçı-Çaylı, Birgi, ve Selçuk’a atık su arıtma tesisi yapılması, Gökçen’in atık sularının da Tire’de arıtılması öngörüldü. Kiraz, Beydağ, Kaymakçı-Çaylı, Birgi için atık su arıtma tesislerinin en geç 2022’de hizmete alınması planlanırken Selçuk’taki doğal arıtma tesisinin ileri biyolojik arıtma tesisine dönüştürülmesi konusunda hedeflenen yıl 2023 olarak belirlendi. Tire’nin Gökçen Mahallesi’ndeki atık suların Tire’deki arıtma tesisine aktarılması işinin 2019 yılında gerçekleşmesi gerektiği vurgulandı.

19 işletmeye ileri arıtma gerek
Evsel atık suların yanı sıra zeytin işleme sonrası ortaya çıkan ve doğaya büyük zarar veren atık sularla ilgili de “Teknik olarak uygun tesislerde 3 fazlı sistemden 2 fazlı sisteme geçiş, kullanılan lagünlerde hacim ve sızdırmazlık özelliklerinde ilgili düzenlemelere uyulacak tasarımların yapılması” tedbirleri öngörüldü. Raporda Küçük Menderes havzasında 54 zeytincilik işletmesinin bulunduğuna dikkat çekilerek, 35 bin 671 metreküp zeytin atık suyunun bertaraf edilmesi gerektiği belirtildi.
Raporda Tire OSB ve Torbalı’dan sonra Küçük Menderes Nehri ve yan kollarında yoğunlaşan endüstriyel kirliliğe karşı 19 sanayi kuruluşuna mevcut arıtma tesislerine ek olarak ileri arıtma sistemlerine geçmeleri önerildi. Fetrek Çayı ve Uladı Çayı için alınması gereken tedbirler de sıralandı.

Düzensiz çöp deponi alanları kapatılmalı
Raporda Ödemiş, Tire, Kiraz, Torbalı ve Selçuk’taki 18 düzensiz çöp deponi alanının rehabilite edilmesi gerektiği aktarıldı. Çöp sularının yeraltına sızdığı ifade edilerek Torbalı, Selçuk, Ödemiş, Tire, Beydağ ve Kiraz ilçe merkezleri ile kırsal mahallelerden Gökçen, Birgi, Ovakent, Bademli, Kaymakçı, Konaklı, Gölcük, Karaburç, Selçuk’a bağlı Gökçealan ve Çamlık’ın düzensiz çöp sahalarının kapatılması öngörüldü. Düzenli çöp sahalarının da atmosferden etkilenmemesi için toprakla örtülmesi ve sızdırmazlığın sağlanması 2023 yılına kadar alınması gereken tedbirler arasında. Rapora göre düzenli ve sızdırmaz çöp sahalarıyla birlikte yeraltına sızan çöp suyu oranı 2037 yılına gelindiğinde %83 oranında azalacak. Raporda tarım faaliyetlerinde gübre kullanımı sonucu yaşanan kirliliğe karşı alınacak tedbirler de anlatıldı. Küçük Menderes havzası genelinde %51 oranında doğal gübre, %49 oranında da sentetik gübre kullanıldığına dikkat çekilerek, bu soruna karşı teraslama çalışması yapılması gerektiği ifade edildi. Tarımsal ilaçlama sonucu su kaynaklarında oluşan kirliliğe karşı yine teraslama ve akarsu çevrelerinde yeşil kuşak oluşturulması öngörüldü.

Nehir çevresine yeşil kuşak
“İyi Tarım Uygulamaları” kapsamında da ele alınan “yeşil kuşak” konusunda içme suyu kaynaklarının olduğu göl ve barajların çevresine 10 metre genişliğinde orman tamponu, nehir ve derelerde ise iki kıyıya 5’er metre genişlikte orman hattı oluşturulması gerektiği belirtildi. Tarım alanlarından geçen ve arazi sıkıntısı olan ve teraslama önlemi yetmeyen akarsular için ise 1’er metrelik bitki bariyeri oluşturulması önerildi. Rapora göre Küçük Menderes Nehri kıyılarına 1,5 hektar, Rahmanlar Barajı çevresinde 9,1 hektar, Rahmanlar Deresi kıyılarına 8,5 hektarlık yeşil kuşak gerekiyor.