Küresel kriz turizmde yatırım eğilimini geriletti
ANKARA(ANKA) - Devam eden küresel finansal kriz ve bunun da etkisiyle Avrupa ülkelerinin yanı sıra Türkiye ekonomisindeki daralma eğilimi, yatırımlara da yansıdı.
Teşvik belgesine bağlanan toplam yatırım tutarı ilk yedi ayda geçen yılın aynı dönemine göre yerinde sayarken, turizm sektöründe ise yüzde 3'lük bir düşüş yaşandı. Geçen yıl ilk yedi ayda 1 milyar 23.9 milyon YTL olan teşviğe bağlanan turizm yatırımı, bu yıl aynı dönemde 992.8 milyon YTL'de kaldı.
İktisatçı Mustafa Sönmez'in, Hazine verilerini baz alarak turizmhabercisi.com için yaptığı araştırmaya göre, duraklayan iç pazar, gerileyen dış talep ve yüksek faiz koşullarında yatırımcıların, yatırım niyetlerini ertelediği gözlendi. Araştırmaya göre geçen yılın Ocak-Temmuz döneminde 17 milyar 584.1 milyon YTL olan teşvik belgesine bağlanan toplam yatırım tutarı, bu yılın aynı döneminde de 17 milyar 591.1 milyon YTL düzeyinde gerçekleşti. Teşvikli yatırımlarda yedi aylık dönemlere göre nominal bazda sadece yüzde 0.04'lük bir artış oldu. Yıllık bazda çift haneli enflasyon dikkate alındığında, yatırımlarda reel bazda ciddi bir gerileme olduğu dikkati çekiyor.
Turizm yatırımlarında gerileme
Türkiye genelinde yatırım niyetlerindeki bu duraklama, yıllık geliri olmasa da turist sayısı hızla artan ve bu yıl 27 milyonu bulması beklenen turizmde de etkisini gösterdi. Türkiye'ye en çok turist gönderen Avrupa ülkelerinin küresel kriz nedeniyle resesyon riski ile karşı karşıya olması, turizm yatırımcılarını temkinli olmaya itti.
Teşviğe bağlanan turizm sektörü yatırımlarında geçen yılın aynı dönemine göre nominal bazda yüzde 3'lük bir gerileme yaşandı. Böylece, turizm yatırımlarının toplamda 2007'nin ilk yedi ayında yüzde 5.8 olan payı da 2008'de yüzde 5.6'ya indi.
Hazine verilerine göre, 2007'nin ilk yedi ayında turizmciler toplam tutarı 1 milyar 24 milyon YTL 94 projeleri için teşvik belgesi almışlardı. Bu yılın aynı dönemine ise proje sayısı 86'ya, yatırım tutarı da 992.8 milyon YTL'ye düştü. Bir yılda yatırımlarda nominal bazda yüzde 3'lük bir düşüş meydana geldi.
Teşvik belgesine bağlanan yatırımlar (Ocak-Temmuz; Bin YTL)
2007 2008 Değ.(%)
Turizm 1.023.929 992.807 -3,04
Genel Toplam 17.584.056 17.591.056 0,04
Turizmin Payı (%) 5,8 5,6
Turizm yatırımları nerelere?
Turizm yatırımlarının, bölgesel ve türsel eğilimleri de değişti. 2007'nin ilk yedi ayında Antalya'nın toplam yatırımlarda yüzde 27 olan payının 2008'de yüzde 36.5'a çıktığı, bu ildeki yatırım tutarının da yüzde 30 dolayında artış gösterdiği belirlendi.
Güney'in ikinci büyük coğrafyası Muğla'ya yönelik yatırımların ise 2008'de hız kestiği dikkati çekti. Muğla'ya 2007'nin ilk yedi ayında 128 milyon YTL'lik 12 proje teşviğe bağlanırken, 2008'in aynı döneminde toplam tutarı 49 milyon YTL olan 12 proje için teşvik belgesi alındı. Böylece toplam turizm yatırımlarında Muğla'nın payı yüzde 12.5'ten yüzde 5'e geriledi.
Bu gelişmelerle kum-deniz-güneş turizmine odaklanmış Antalya ve Muğla'nın yatırımlarda toplam yüzde 40'lık paylarını koruduğu gözlendi. Bu yatırımların ise yine kitle turizmine dönük "ucuzcu turizm" yatırımları olması nedeniyle turizmin geleceği adına fazla sevindirici olmadığı ifade ediliyor.
Turizm yatırımlarında İstanbul'a ilgi ise sürüyor. 2007'nin ilk yedi ayında 10 projeyle 158 milyon YTL'lik yatırım öngörülen İstanbul, 2008'de bu yatırımı 180 milyon YTL'ye, toplamdaki payını da yüzde 15,4'ten yüzde 18'e çıkardı. Kültür, kongre, kruvaziyer gibi yüksek katma değerli turizm çeşitlerini temsil eden İstanbul turizminde yatırımların payının artmasının olumlu bir gelişme olduğu belirtiliyor.
Toplam yatırımlarda Antalya, Muğla ve İstanbul olmak üzere üç il yüzde 60'a yakın pay alıyor. Kalan yüzde 40'lık pay genellikle kent otel yatırımları ve termal yatırımların yer aldığı illere gidiyor. 2007'de ve 2008'de İzmir, Denizli, Nevşehir, Ankara, Bolu, Afyon, Adana, Aydın, Balıkesir, Yozgat, Malatya, Konya, Şanlıurfa dikkate değer turizm yatırımı çeken iller oldu.
Teşvik belgesine bağlanan turizm yatırımları (Ocak-Temmuz)
2 0 0 7 2 0 0 8
----------------------------------------- --------------------------------------------
İLK 10 İL PROJE S. YATIRIM(YTL) PAY(%) İLK 10 İL PROJE S. YATIRIM(YTL) PAY(%)
ANTALYA 22 278.583.109 27,2 ANTALYA 28 362.389.680 36,5
İSTANBUL 10 158.186.549 15,4 İSTANBUL 9 179.769.614 18,1
MUĞLA 12 127.630.903 12,5 ANKARA 5 69.190.018 7,0
İZMİR 3 69.643.249 6,8 AYDIN 3 59.858.316 6,0
DENİZLİ 1 58.767.111 5,7 BALIKESİR 2 58.287.749 5,9
NEVŞEHİR 4 47.872.701 4,7 YOZGAT 1 53.279.232 5,4
ANKARA 4 38.057.393 3,7 MUĞLA 12 49.074.641 4,9
BOLU 1 36.558.657 3,6 MALATYA 1 22.566.262 2,3
AFYON 1 30.540.400 3,0 KONYA 1 20.001.342 2,0
ADANA 3 29.345.305 2,9 ŞANLIURFA 1 18.378.880 1,9
10 İL TOPLAMI 61 875.185.377 85,5 10 İL TOPLAMI 63 892.795.734 89,9
TOPLAM(32 il) 94 1.023.929.100 100,0 TOPLAM (29 il) 86 992.800.690 100,0
