Kuru dut ihracatından 5 milyon dolar gelir sağlandı

ORHAN YOLDAŞ - Türkiye'den 2020 yılında 44 ülkeye 1325,6 ton kuru dut ihracatı gerçekleştirilerek 5 milyon 197 bin dolar döviz elde edildi.

AA muhabirinin edindiği bilgiye göre, Malatya, Diyarbakır, Elazığ, Adıyaman ve Tunceli'de üretilen dutların şeker oranı yüksek olanlar pekmez yapımında kullanılıyor, diğerleri ise kurutularak yurt içi ve dışı pazarına sunuluyor.

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre, geçen yıl 44 ülkeye 1325 ton 594 kilogram kuru dut ihracatı yapılarak ülkeye 5 milyon 197 bin dolar döviz girdisi sağlandı.

Kuru dut ihracatında 257 ton 445 kilogramla ilk sırada bulunan Hollanda'yı, 226 ton 759 kilogramla ABD ve 138 ton 669 kilogramla Almanya izledi.

Malatya Ticaret Borsası Başkanı Ramazan Özcan, AA muhabirine, kentin "dünya kuru kayısı başkenti" olarak bilindiğini, yıllık ortalama 115 ülkeye 100 bin ton kuru kayısı ihracatı yapıldığını belirtti.

Kentte üretilen çeşitli tarım ürünleriyle ülke ekonomisine katkıda bulunduklarını dile getiren Özcan, kuru dut üretiminin de önemine işaret etti.

- Kuru dut, üreticiler için önemli bir gelir alanı

Malatya'nın, bölgesinde yetiştirilen dutların pazarlanması ve ihraç edilmesi açısından önemli bir üsse dönüştüğüne vurgu yapan Özcan, şöyle konuştu:

"Bu bölgede Diyarbakır, Elazığ, Adıyaman ve Tunceli'de üretilen sofralık dutlar buradan ihraç ediliyor. Sofralık dutun dışında bölgemizde yetişen endüstriyel, briksi yani şeker miktarı yüksek dutları da pekmeze dönüştürerek tüketicinin damak tadına sunuyoruz. Türkiye geneli 1325 ton kuru dut ihracatı gerçekleştiriliyor, karşılığında ülke ekonomisine yaklaşık 37 milyon lira gelir elde etmiş oluyoruz. Bölgemiz dut üretimi ve ihracatının önemli bir kısmını gerçekleştiren merkez konumunda. Kayısı bizim en önemli ürünümüz ama üreticilerimizin ikinci bir gelir elde etme konusunda da dut önemli bir alan."

Özcan, kentin, dut yetiştiriciliği için iklim ve rakım açısından uygun olduğuna işaret etti.

Bölgede kuruyemiş sektöründe sofralık kuru dutun fiyatının, kilogramının kalitesine göre 20-40 lira arasında değiştiğini ifade eden Özcan, "Kuru dut ihracat rakamlarına baktığımızda kilogram fiyatı ortalama 4 dolar civarında, kuru kayısı ihracat rakamlarına çok yakın görünüyor." dedi.

- "Kentte 160 bin civarında dut ağacımız var"

İl Tarım ve Orman Müdürü Tahir Macit ise yöre halkının dutu, pestil, pekmez yaptığını ve kurutarak da değerlendirdiğini söyledi.

Kentte beyaz, kara ve urmu olmak üzere 3 farklı dut türünün yetiştirildiğini belirten Macit, şöyle devam etti:

"Kentte 160 bin civarında dut ağacımız var, bunlardan yıllık ortalama 8-9 bin ton arasında dut üretimimiz var. Beyaz dutun farklı çeşitleri çekirdekli, çekirdeksiz ile şıralık kullanılan çeşitleri var. Kara dut pekmezlik ve kurutmalık olarak kullanılıyor. Urmu dutu da şifa kaynağı olarak tüketiliyor. Geçen yıl 75 çiftçimize kapama bahçe şeklinde yüzde 75 hibeli örnek bahçeler kurduk. Dut ağacı ilaç, aşırı bakım gerektirmeyen kanaatkar bir ağaç. Atıl ve yamaç ile teraslanmış arazilerde, sebze, meyve ile sanayi bitkilerinin yetişmediği alanlarda dut ağacı yetiştirilebilir. Çekirdeksiz kuru dutun ihracatı çok fazla."

- Pekmez üreticileri dut bulmakta zorlanıyor

Dutpınarı Fabrikası'nın sahibi Tahsin Öner de 2005 yılında faaliyete başladıklarını, Malatya, Adıyaman ve Diyarbakır'dan aldıkları dutlarla günde 15 ton pekmez ürettiklerini söyledi.

Geçmişte dut ağaçlarının köylerde hep atıl kaldığını, şimdi ise bunların artık zayi edilmediğini belirten Öner, şunları kaydetti:

"Biz yılda ortalama 600-1000 ton arası kuru dut alıyoruz. Kentte bizden başka birkaç firma daha var. Onlar da bir o kadar alıyor. Artık bahçesinin kenarında dut ağacı olanlar en azından çocuklarının okul harçlığını çıkarıyor. Son yıllarda Amerika'ya dut ihracatı oldukça arttı, ciddi bir talep var. Biz elek altı diye tabir edilen sofralık dutların kalan kısmını pekmez yapıyoruz. İnanın bu dutların temininde bile zorlanıyoruz. Bölgemizde 600 ton ancak buluyoruz. Sezona kadar yaklaşık 150 ton duta ihtiyacımız var ancak temin etmemiz zor."