Leylek yavrularına halka

Türkiye' de soyu hızla azalan leyleklerin korunması ve izlenmesi için İzmir Ege Üniversitesi ve Kuşadası Ekosistemi Koruma ve Doğa Sevenler Derneği (EKODOSD) arasında imzalanan protokol gereği, Aşağı Büyük Menderes Havzası’nda pilot olarak seçilen köylerdeki leylek yavrularına halka takıldı.

Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün izni ve Söke Kaymakamlığı’nın ve Aydın Orman ve Su İşleri Şube Müdürlüğü’nün bilgileri dahilinde gerçekleştirilen çalışmalar, Söke’ye bağlı Avşar, Yeşilköy, Karacahayıt, Özbaşı ve Gölbent köylerinde gerçekleştirildi.

40 dereceyi aşan sıcaklık altında, Aşağı Büyük Menderes Havzası köylerindeki halkalama çalışmalarına EKODOSD üyesi de olan Ege Üniversitesi Tabiat Tarihi Uygulama ve Araştırma Merkezi Öğretim üyesi Prof. Dr. Mehmet Sıkı’nın yürütücülüğünde, Dr. Ortaç Onmuş, biyolog Orhan Gül, WWF-Türkiye(Doğal Hayatı Koruma Vakfı) Aydın Doğa Koruma Sorumlusu Çağrı Göcek, EKODOSD üyeleri Nuray Çelik, Mustafa Kurt ve Selçuk İnanç katıldı.

Yapay platformların yapılmasıyla birlikte leyleklere karşı özel bir ilgi ve duyarlılık gösteren AYDEM kuruluşu da sepetli vinç ve personel desteğiyle katkıda bulundu. Sepetlerle aşağıya indirilen yavruların öncelikle ağırlıkları ölçüldü. Her yavrunun gaga boyları ölçülerek kayıt altına alınırken, Tarsus(kanat) uzunluklarının ölçüleri alınarak, cinsiyet tayini ve bilimsel araştırmalarda kullanılmak üzere her yavrudan tüy örnekleri belirlendi. Üzerinde 4 harften oluşan harf kombinasyonları bulunan, uzaktan da okunabilen Mavi-Beyaz PVC plastik halkalar, yavru leyleklerin sağ bacaklarına takıldıktan sonra tekrar yuvalarına geri bırakıldı.

Yapılan bu çalışmalar köyde yaşayan yöre insanları tarafından ilgiyle izlendi. Köylerde leyleklerle ilgili çıkarılan ve kuşaktan kuşağa geçen ve yanlış olarak anlatılan efsanelerin, gerçek durumları hakkında bilgilendirmeler yapıldı. Leyleklere karşı özel ilgi gösteren köy insanları, atalarından bu yana bu sevimli kuşları çok sevdiklerini, birlikte barışık bir şekilde yaşadıklarını ve onların gelişlerinde sevindiklerini, göç ettiklerinde ise hüzünlendiklerini anlattılar.

Avşar Köyü önündeki sulak alanda, yapılan bu çalışmaların ne kadar doğru olduğunu gösteren çok önemli bir bulguya rastlanıldı. Dr. Ortaç Onmuş'un dikkatiyle sulak alanda beslenen leylekler arasında 2 leyleğin ayağında halka olduğu görüldü. Halkadaki harfler okunduğunda ilginç bir sonuç ortaya çıktı. Leyleklerden birisinin 2011, diğerinin 2012 yılında Avşar Köyü’nde halkalandığı ve 2013 yılında yine doğdukları yer olan Avşar Köyü’ne geldikleri tespit edilmiş oldu. Bilimsel olarak yapılan halkalama çalışmaları sayesinde leyleklerin Afrika’dan dönüp-dönmedikleri, aynı alana mı yoksa farklı alanlara mı gittikleri, kaç yıl yaşadıkları, beslenme alanlarındaki değişimler belirlenebilecek.

Ege Üniversitesi Tabiat Tarihi Uygulama ve Araştırma Merkezi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Sıkı, “Orman ve Su işleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ve EKODOSD işbirliğiyle 2013 yılı leylek yavrularının halkalama çalışmalarını tamamladık. 5 Değişik köyde halkalama çalışmaları yaptık. Leyleklerin korunması yönünde yapılan çalışmalar şu an yetersiz. Bakanlıkla yapmış olduğumuz protokol neticesinde Ağustos ayında elektrik telleri üzerindeki yuvaların hepsi platform haline getirilecektir. EKODOSD ve AYDEM’le işbirliğine devam edeceğiz. Yapılan bu çalışmalar için Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’ne, EKODOSD’a, AYDEM’e, ve Ege Üniversitesi rektörümüz sayın Prof. Dr. Candeğer Yılmaz’a teşekkür ederiz” dedi.

Onmuş, "Söke köylerinde Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün izniyle, EKODOSD’la birlikte bir proje yürütüyoruz. Projenin amacı leyleklerin bu bölgedeki yaşamları hakkında daha fazla bilgi almak. Leyleklerin hayatlarını tehdit eden faktörleri ortaya koymak. Bunun için leylekleri halkalıyoruz. Leylek yavrularının bacaklarına plastik halkalar takıyoruz. Her halka mavi renkli, her halkanın başında Türkiye’nin baş harfini gösteren T harfi karakteri var. Böylece leyleklerin nerelerden göç ettikleri, ne zaman geri geldikleri, ölüm sebepleri, leylekleri tehdit eden faktörleri daha iyi analiz ediyoruz. Bu çalışmalar bir sivil toplum örgütü olan EKODOSD ile Ege Üniversitesi arasındaki önemli bir çalışmadır. Türkiye’deki birçok sivil toplum örgütü ve üniversiteye örnek olmasını amaçlamaktadır.” dedi.