Liderler problemleri nasıl çözüyor?
ANKARA (İHA) - Liderler siyasi hayatlarında ve özel yaşamlarında karşılaştıkları sorunları, genellikle güç kullanma diye de bilinen "Köpek Balığı" yöntemiyle çözüyor. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, CHP Genel Başkanı Deniz Baykal, ANAP Genel Başkanı Erkan Mumcu, "Köpek Balığı" yöntemini kullanırken, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer ve TBMM Başkanı Bülent Arınç daha çok "Baykuş" ve "tilki" yöntemiyle sorunlarını çözüyor.
Ankara Üniversitesi Araştırma Görevlisi ve Kişisel Gelişim Uzmanı Muhammet Genç'e göre, kişiler karşılaştıkları sorunlara karşı "yumuşak", "sert" ve "ilkeli" olmak üzere üç şekilde tepki veriyor. David Jahnson ve Frank Johnson ise, insanların kişilerarası sorunları çözmek için her biri bir hayvanla sembolleştirilen 5 ayrı yöntem kullandığını ortaya koyuyor. Dolayısıyla bu faktörlere bağlı olarak insanlar birbirinden farklı sorun çözme yöntemlerini belirleyebiliyor. Kişisel Gelişim Uzmanı Muhammet Genç'in aylık siyaset dergisi Kırmızı Çizgi'ye yaptığı açıklamaya göre, insan bir sorunla karşılaştığında ya kendi amaçlarını gerçekleştirmeye çalışıyor ya da sorun yaşadığı kişi ve kişilerle olan ilişkilerinin önemine göre hareket tarzını geliştiriyor. Genç, David Johnson ve Frank Johnson, insanlarının amaçlarına ve ilişkilerine ne ölçüde önem verdiklerine bağlı olarak baş vurabilecekleri 5 farklı "şahıslar arası sorun çözme yönetimi" olduğunu vurguluyor ve bunların her birinin bir hayvanla sembolleştirildiğine dikkat çekiyor.
Buna göre Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, CHP Genel Başkanı Deniz Baykal, DYP Genel Başkanı Mehmet Ağar ve ANAP Genel Başkanı Erken Mumcu sorunlarını köpek balığı yöntemiyle çözerken, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, TBMM Başkanı Bülent Arınç, Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, baykuş ve tilki yöntemini tercih ediyor.
KİM, HANGİ YÖNTEMİ KULLANIYOR Ahmet Necdet Sezer: Türkiye'nin 10. Cumhurbaşkanı Sezer, karşılaştığı sorunları genellikle tilki ve baykuş yöntemlerini kullanarak çözüyor. Ancak krizlere neden olmamak için çok az da olsa kaplumbağa yöntemini kullandığı da oluyor.
Bülent Arınç: Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Arınç, karşılaştığı sorunları çözmede daha çok baykuş yöntemini tercih ediyor. Bu yöntemin sonuç vermediği durumlarda Tilki Yöntemine de başvuruyor.
Recep Tayyip Erdoğan: AK Parti Genel Başkanı ve Başbakan Erdoğan, genellikle köpek balığı yöntemini kullanıyor. Bununla beraber özellikle AB ile ilgili süreçte Tilki yöntemini sıkça kullandı.
Abdullah Gül: Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Gül, sorunların büyük çoğunluğunu baykuş yöntemiyle çözmeyi tercih ediyor. Gül zaman zaman siyasetin gereği olarak tilki yöntemini de kullanıyor.
Deniz Baykal: CHP Lideri Baykal, karşılaştığı sorunları çoğunlukla köpek balığı yöntemini kullanarak çözmeye çalışıyor. Baykal'ın sorun çözmede bir diğer favori yöntemi ise tilki yöntemi.
Mehmet Ağar: DYP Genel Başkanı Ağar, karşılaştığı sorunları köpek balığı yöntemiyle çözmeyi tercih ediyor.
Devlet Bahçeli: Alparslan Türkeş'in vefatından sonra MHP'ye Genel Başkan seçilen ve 57. Hükümet döneminde Başbakan Yardımcılığı yapan Devlet Bahçeli, yine koalisyon hükümeti döneminde Başbakanlık yapa Bülent Ecevit ile olan ilişkilerinde baykuş yöntemini kullandı. Bahçeli son yıllarda bu yöntemi kullanan tek lider olarak dikkat çekti. İlkeleri söz konusu olduğunda ise sık sık köpek balığı yöntemine başvurdu.
Erkan Mumcu: AK Parti'ye geçip bakan olan, daha sonra AK Parti'den ve bakanlığından istifa ederek ANAP'ın başına geçen Mumcu da sorunlarını köpek balığı yöntemiyle çözenler arasında yer alıyor. Tilki yöntemi ise Erkan Mumcu'nun sorun çözümünde kullandığı ikinci gözdesi.
Süleyman Demirel: Hükümeti kurma konusunda gidip-gelmeler rekorunu elinde tutan 9. Cumhurbaşkanı Demirel ise, sorunlarını köpek balığı taktiğiyle çözmeyi tercih edenlerden. Demirel'in köpek balığı yöntemi dışındaki gözde yöntemi ise tilki yöntemi.
Bülent Ecevit: Bir dönem "umudumuz" denilen ve dağa taşa "karaoğlan" olarak isminin yazıldığı eski Başbakan Ecevit, tilki ve kaplumbağa yöntemleriyle sorunlarının üstesinden gelmeyi tercih eden liderlerden.
Necmettin Erbakan: Türk siyasetine damgasını vurmuş liderlerden biri olan Erbakan, sorunlarını çözmede tilki yöntemin kullanırken, 28 Şubat sürecinde kaplumbağa yöntemini kullandı.
Tansu Çiller: Türkiye siyaset tarihinin ilk kadın lideri ve Başbakanı olan Çiller, DYP Genel Başkanı ve Başbakanı olduğu dönemlerde de sorunlarını köpek balığı ve tilki yöntemlerini kullanarak çözmeye çalıştı.
Mesut Yılmaz: ANAP'ın 3 Kasım seçimlerinde yüzde 4.5 oy almasının ardından siyasetten ayrılan Yılmaz, sorun çözümünde genellikle Tilki Yöntemini kullanıyor. Ancak Yılmaz, 28 Şubat sürecinde Kaplumbağa Yöntemine de başvurdu.
George W. Bush: ABD Başkanı Bush, sorunlarını köpek balığı yöntemini kullanarak çözmeyi tercih ediyor.
Tony Blair: Yeni sol hareketin İngiltere'deki temsilcisi Tony Blair, özellikle ABD Başkanları'yla olan ilişkilerinde oyuncak ayı ve kaplumbağa yöntemlerini kullanıyor.
Bill Clinton: ABD eski Başkanı Clinton daha çok tilki ve baykuş yöntemlerini kullanarak sorunlarını çözüyordu.
KÖPEK BALIĞI (GÜÇ KULLANMA) YÖNTEMİ Köpek balığı yöntemiyle sorun çözenler kendi çözüm önerilerin kabul ettirmek için gereken her şeyi yaparlar. Amaçlarına ulaşabilmek için fiziksel güç kullanmayı dahi düşünebilirler. Onlar için önemli olan hedeflerine en kısa sürede ulaşabilmektir. Sorunları bir kişinin kazandığı diğerinin kaybettiği yarış gibi görürler. Asla kaybeden taraf olmak istemezler.
TİLKİ (UZLAŞMA) YÖNTEMİ
Tilki yöntemini kullananlar amaçlarına ve ilişkilerine orta düzeyde önem verirler. Bu yönetim sıklıkla kullanan şahıslar uzlaşmacı kişilerdir. Hem kendi amaçlarının hem de karşı tarafın amaçlarının bir kısmından vazgeçmelerini sağlarlar. Çözüm yolu bulmak için kendi amaçlarından bir parça fedakarlık yapmayı göze alırlar fakat karşı taraftan da fedakarlık isterler.
BAYKUŞ (YÜZLEŞME) YÖNTEMİ Şahıslar arası sorun çözmek için baykuş yöntemi kullananlar, hem amaçlarına hem de ilişkilerine önem verirler. Taraflar arasında gerilimi azaltmanın her iki tarafın da tatmin olduğu sonuçlara ulaşmadan sorunu çözülmüş kabul etmezler. Her iki tarafın kazanması için çaba sarf ederler, taraflar arasındaki olumsuzluk duygular ve gerginlikler ortadan kalkmadan tatmin olmazlar.
KAPLUMBAĞA (GERİ ÇEKİLME) YÖNTEMİ Bu yöntemi kullananlar sorunlardan kaçmak için geri çekilirler. Çatışma meydana getiren sorunlardan ve kişilerden uzak dururlar. Sorunları çözmeye çalışmanın vakit kaybı olduğunu düşünürler. Bunların ilişiklerine verdikleri önem, çoğunlukla amaçlarına verdikleri önemden biraz daha fazladır.
OYUNCAK AYI (YATIŞTIRMA) YÖNTEMİ
Sorunların çözümünde oyuncak ayı yöntemi kullananların ilişkileri çok önemli, amaçları ise önemsizdir. Bu yöntemi kullananlar başkaları tarafından kabul edilmeyi ve sevilmeyi isterler. İnsanların ilişkilerine zarar vermeksizin tartışamayacaklarını, bir tatsızlık çıkmaması için tartışmadan kaçınılması gerektiğini düşünürler. İlişkilerini sürdürebilmek için gerekirse amaçlarının tamamından vazgeçebilirler.
EN POPÜLER KÖPEK BALIĞI, EN İYİ İSE BAYKUŞ YÖNTEMİ Gerek dünyada gerekse Türkiye'de siyasetçilerin en çok kullandıkları sorun çözme yönteminin köpek balığı yöntemi olduğunu belirten Genç, siyasilerin genel olarak en çok kullandıkları ikinci sorun çözme aracının da tilki yöntemi olduğunu söylüyor. Kaplumbağa yönteminin da zaman zaman kullanıldığına dikkat çeken Genç, oyuncak ayı ve baykuş yöntemlerine siyasetçilerin pek rağbet etmediklerini kaydediyor. "Siyasi hayatında oyuncak ayı veya kaplumbağa yöntemini sık kullanan siyasi liderler genellikle siyaset sahnesinden silinmişlerdir" diyen Genç, en iyi yöntemin ise baykuş yöntemi olduğunu söylüyor. Günlük hayatta yaşanan karmaşık ve yoğun ilişkiler arasında herkesin iyi niyetli olduğunu hatırlatan Genç şöyle konuştu:
"Bu sebeple ideal olan baykuş yöntemi, karşılaşılan her türlü sorunu çözebilir. Baykuş yönteminde sonuç alınabilmesi için tarafların iyi niyetli hareket etmesi gerekir. Ancak günlük yaşantı esnasında sorularımızı çözerken kimi zaman baykuş, kimi zaman köpek balığı yöntemini kimi zaman da diğer yöntemleri kullanmak zorunda kalabiliriz. İyi bir sorun çözücü bütün yöntemleri yeri ve zamanı geldiğinde en iyi şekilde kullanan kişidir."
