Makat ağrısının tanı ve tedavisi

Makatta ağrı durumunda ne tür tetkikler yapılır?

Endoskopi: Anoskopi ile sadece makat kanalı içi, rektoskopi ile sadece rektum denilen kalın bağırsağın makattan 25 cm ilerisine dek, sigmoidoskopi ile kalın bağırsağın sol yarısı ve kolonoskopi ile kalın bağırsağın tamamı görünütülenip, bir sorun varsa parça alınıp tanı konulabilir. Böylelikle, makat ağrısına neden olabilen makat ve rektum tümörleri, proktit, iltihabi bağırsak hastalıkları vb. birçok neden dışlanmış olur.

Defekografi: radyolojik bir görüntüleme tekniği olan video-defekografi ile makat kanalı içindeki rektosel, rektal prolapsus vb. durumlar açıklığa kavuşturulur ve farklı bir sorun olmadığından emin olunur.

Anorektal manometri: Makat etrafındaki kasların gücünü ve fonksiyonunu araştırmada anorektal manometri çok yararlı bir tetkik yöntemidir. Bu tetkikte makatı kontrol eden kasların istirahat ve kasılma halindeki basınçları ölçülerek değerlendirme yapılır ve böylelikle anismus vb. hastalıklar dışlanmış olur.

Anal MRG: Makat bölgesinde yer alan: makat apsesi, makat fistülü, makat kanseri vb. sorunların ayırt edilmesinde anal MRG (manyetik rezonans görüntüleme veya MR) çok etkili bir yöntemdir.

EAUS veya ERUS: Özellikle anal kanal veya rektumda tümörleri dışlamakta ve iç makat kası (internal anal sfinkter) ve dış makat kasının (eksternal anal sfinkter) fonksiyonlarının değerlendirilmesinde endoanal ultrasonografi (EAUS) veya endorektal ultrasonografi (ERUS) gayet etkilidir.

Makatta ağrı durumunda ne tür tedaviler uygulanır?

Basit önlemler:

Ağrıdan korunmak için kadınlarda kadınlık organının (vajina) arkasına doğru ve erkeklerde ise penis köküne doğru banyonun kenarına oturmak yada bir tenis topu üzerine oturmak fayda sağlar.

Topuklara değme şeklinde gevşeme egzersizleri çok yarar sağlar.
Makat kenarına her iki taraftan parmaklar ile yumuşak bir şekilde günde ortalama 50 kez masaj yapılması puborektal kas adı verilen bu bölgede kasılmaya yol açan kasta rahatlama sağlar.

Oturma banyosu ve buz uygulaması:

Sıcak su ile oturma banyosu ve dönüşümlü olarak paketlenmiş buz uygulaması yarar sağlar. Oturma banyosunu, günde 5-6 kez 15-20 dakika süre ile sıcak su içine oturarak yapmak yarar sağlar. Yaz aylarında denize veya havuza girmek yarar sağlar.

İlaçlar:

Proktalgia fugax tedavisinde aslen salbutamol veya albuterol adlı astım ilaçları ve Klonidin adlı tansiyon ilacı kullanılmaktadır, ancak Proktalgia fugax’ı kesin olarak tedavi ettiği bilinen bir ilaç yoktur.

Asetaminofen, Parasetamol, İbuprofen veya Naproksen türü ağrı kesici ilaçlar ağrıları dindirmede yararlıdır.
Diazepam adlı sakinleştirici ilacın da etkili olduğu görülmüştür.
Nitrogliserinli krem (% 0.2 veya % 0.4’lük) veya gliseril trinitrat krem ile masaj makat kaslarında gevşeme yaparak, çok yarar sağlar.
Diltiazem: makat kaslarında gevşemeye neden olur.

Botoks tedavisi: Bazı vakalarda Botulinum toksini (Botoks) enjeksiyonu etkili olmaktadır. Ancak, bu tedavinin tercihen kolorektal cerrahi ve proktoloji konusunda deneyimli bir cerrah tarafından gerçekleştirilmesi önemlidir.

Pudendal sinir bloğu: Pudendal sinir blokajının yani makat bölgesine giden ağrı sinirinin bazı kimyasal maddeler verilerek dondurulmasının, bazı vakalarda etkili olduğu bildirilmiştir. 2005 yılında Takano, proktalgia fugax sorunu olan 68 hastaya pudendal sinir bloğu uygulamış ve hastaların % 65’inde yakınmaların tamamen kaybolduğunu ve % 25’inde ise azaldığını belirlemişlerdir.

Biofeedback tedavisi: Biofeedback tedavisi, bazı elektronik cihazların yardımı ile kişinin kas ve sinirlerine ait fizyolojik yanıtını ölçümleme yapma, alınan değerleri sağlıklı kişilerin değerleri ile karşılaştırma ve elde edilen sonuçlara göre, görsel veya işitsel uyaranlarla kişinin kendisini geliştirmesine yardımcı olma işlemidir. Bağırsak ve makat bölgesi hastalıklarında biofeedback tedavisi ile, çatı veya leğen kemiği (pelvik taban) kaslarının gücünü, tahammül yeteneğini ve hızını arttırma hedeflenir ve son yıllardaki yayınlarda % 85’e yakın başarı oranları bildirilmektedir.

Makatta ağrı durumunda nasıl bir yol izlemelidir?

Makat ağrısı durumunda kişilerin tek yapmaması gereken, kendi kendine tedavi yöntemleri aramaktır. Burada en yararlı olacak davranış mutlaka konunun uzmanı olan bir Genel Cerraha başvurmaktır. Bu konu ile yoğun olarak uğraşan cerrah grubuna, Proktolog veya kolorektal cerrah adı verilir ve Genel Cerrahi’nin bu bölümüne ise kolorektal cerrahi, koloproktoloji veya proktoloji adları verilir.

SORULARINIZ İÇİN: drkorhantaviloglu@mynet.com