Makat kanseri tanı ve tedavisi

Makat kanseri (anal kanser) tanısı nasıl konulur?

• Tarama testi: Yüksek risk grubundaki kişilere (HİV enfeksiyonu taşıyan erkekler, erkekler ile cinsel ilişki yaşayan erkekler, değişik kişilerle cinsel temasa girenler ve rahim ağzında kondilomu bulunanlar) tarama testleri yapılabilir.
• Muayene: Makattan sürüntü şeklinde hücre örneği alınabilir (pap smear) veya anoskopi (makat bölgesi endoskopisi) ile tetkik yapılabilir.
• Biyopsi
• Endorektal veya endoanal ultrasonografi (ERUS veya EAUS)
• Bilgisayarlı tomografi

Makat kanserinin hangi tipleri vardır?

1. Skuamöz hücreli kanser (epidermoid kanser): 60-70 yaş grubunda rastlanır. Yakınmaların başlamasından ortalama iki yıl sonra tanı konulur. Olguların yaklaşık % 30’u yanlışlıkla hemoroid, makat apsesi veya egzema tanısı alırlar.

2. Makat bölgesinin Paget hastalığı: Makat bölgesindeki, Paget hücrelerinden ve ter bezlerinden kaynaklanan ve % 70 oranında ise epitel kaynaklı ve adenokanser karakterinde bir tümördür.

3. Bazal hücreli kanser: ortalama 1-2 cm çapta tümörlerdir, % 30 oranında nüks görülür. Beş yıl sağ kalım % 75 civarındadır.

4. Verrüköz karsinom: bunlar dev siğillerdir, Buschke-Löwenstein tümörü veya kondiloma akuminata olarak ta adlandırılırlar. Aynen makat siğilinde olduğu gibi, HPV-6 ve HPV-11 ile ilişkilidirler. Çap olarak 8 cm çapa kadar büyüyebilen tümörlerdir.

5. Adenokarsinom: tüm makat kanserlerinin % 3-10’unu oluştururlar.

6. Küçük hücreli kanser: bu tümörler nöroendokrin kanserler veya Merkel hücreli kanserlerdir. % 80’i lenf bezlerine sıçrarlar.

7. İndifferansiye kanser: bu tür kanserler, az differansiye kanser, küçük hücreli kanser, lenfoma ve lösemiden ayırt etmek gerekir.

8. Melanom: tüm melanomların % 1-3’ünü oluştururlar, makat üçüncü en sık rastlandığı bölgedir. Kadınlarda iki kat daha sık görülürler ve ortalama yaş 63’dür.

Makat kanseri (anal kanser) nasıl tedavi edilir?

1. Cerrahi: Bowen hastalığı olguları çıkartıldığında, % 2-28 oranında altta yatan skuamöz (epidermoid) kanser olduğu belirlenir.
Miles ameliyatı: Makat kanseri için makat kaslarının (internal ve eksternal anal sfinkter) tutulması durumunda makat yok edilerek stoma veya kolostomi uygulanır ki bu girişime Miles ameliyatı, abdomino-perineal rezeksiyon, abdomino-perineal amputasyon adı verilir. Bu olgularda nüks oranı % 30-60 ve beş yıllık sağ kalım oranı % 25-60 arasındadır.
Lokal eksizyon: İki cm ve daha küçük çaplı makat kanserlerinde ise lokal eksizyon veya sadece tümörün çıkartılması yöntemi tercih edilmektedir ki, bu olgularda nüks oranı % 20-80 ve beş yıllık sağ kalım oranı % 45-85 arasındadır.

2. Radyoterapi (ışın tedavisi); 3,000 rad (günde 200 rad olarak 25 seans) verilir.

3. Kemoterapi (damardan kanseri yok etmeye yarayan ilaçların verilmesi): 5-fluorouracil, mitomisin

4. Imiquimod: bağışıklık sistemini değiştiren bir krem, özellikle HİV varlığında bölgesel olarak uygulanır.

5. Bölgesel (topikal) 5-fluorouracil krem: özellikle Bowen hastalığı tedavisinde etkilidir.

6. Koterle yakma: elektrokoagülasyon tekniği adı verilir, ve sorunlu bölgenin elektrik akımı ile yakılması prensibine dayanır.

7. Lazer tedavisi: CO2 lazer tedavisi ile tümörü yok etme prensibine dayanır.

Günümüzde sıklıkla radyoterapi ile kemoterapi birlikte verilir.

Makat kanseri (anal kanser) tedavisinde mutlaka stoma veya kolostomi gerekir mi?

Makat kanseri hastalarının büyük bir çoğunluğunda stoma veya kolostomi gerekmeyecektir. Radyoterapi ile kemoterapi tedavisine yanıt vermeyen hastalarda, tedaviye rağmen tümörü tekrarlayan hastalarda rektum ve makatın (anüs) birlikte çıkarılması yani abdomino-perineal rezeksiyon ameliyatı (Miles ameliyatı) gerekebilir.

Makat kanseri (anal kanser) evrelendirmesi nasıl yapılır?

Tis: insitu karsinom veya kanser öncesi tümör
T1: tümör çapının 2 cm veya altında olması
T2: tümör çapının 2-5 cm arasında olması
T3: tümör çapının 5 cm’den büyük olması
T4: tümörün vajina (hazne), üretra ve mesane gibi organlara yayılmış olması
N1: rektum etrafındaki lenf bezlerinde tümör bulunması
N2: tek taraflı kasık lenf bezlerinde tümör bulunması
N3: rektum etrafındaki ve iki taraflı kasık lenf bezlerinde tümör bulunması

Tümörün seyrini: çapı (2 cm’den küçük olanların seyri daha iyidir), yeri (makat kanalı veya makat etrafındaki ciltten kaynaklanması) ve lenf bezlerinin tutulumu belirler. Evre 1 ile 4 arasında evrelendirme yapılır, 1. evre başlangıç aşamasında ve 4. evre yayılmış tümör anlamına gelir.

Makat kanseri (anal kanser) tedavisi sonrasında takip nasıl yapılır?

Makat kanserlerinin bir çoğu yeterli tedavi edilebilirler, ancak nüks açısından takip edilmeleri gerekir. Takibin deneyimli bir doktor tarafından düzenli aralıklarla yapılması önemlidir.

Makat kanserinde (anal kanser) seyir nasıldır?

Geçmiş yıllarda makatın (anüs) birlikte çıkarılması yani abdomino-perineal rezeksiyon ameliyatı (Miles ameliyatı) sonrasında 5 yıl sağ kalım oranı % 70 iken, günümüzde ameliyat uygulanmadan tek başına ışın tedavisi (radyoterapi) ile 5 yıl sağ kalım oranı % 70 olarak bulunmaktadır ve tedaviye kemoterapi (5-FU, cisplatin) de eklenirse, bu oranının % 70’i aştığı görülmektedir.

SORULARINIZ İÇİN: drkorhantaviloglu@mynet.com