Makat yırtığında basit tedaviler

Diyet düzenlemeleri: posa bırakan gıdalar ve günde 2 Lt gibi su tüketilmesi, acı, ekşi ve baharatlı gıdaların kısıtlanması ve günde 20-25 gram civarında lif tüketilmesi çok etkili olmaktadır. Bu anlamda bitkisel lif takviyelerinin çok etkili olduğu bilinmektedir.

Oturma banyosu: ılık su içinde (24-38oC), günde iki kez 15 dakika süreli oturma banyosu yapılması çok yararlıdır. Oturma banyosunun havuz veya deniz suyu içinde yapılması çok kolaylıklar sağlar. Birçok hastanın, havuza girmenin, makatta çatlak olan bölgede enfeksiyon riski doğuracağı endişesi taşıdığını gözlemlemekteyiz, ancak havuz suyunda bulunan yüksek klor oranından, çatlağın olumlu yönde etkilendiğini bilmek yararlı olur. Hastaların büyük bir bölümünde, ilk günler dışında düzenli oturma banyosunu devam ettirmenin pek mümkün olmadığı, buna karşın havuza veya denize girme önerilerine uyulduğunu saptamaktayız. Makat bölgesindeki ağrıyı hafifletmekte, oturma banyosu ile ortalama 5 dakika süre ile buz kompresinin ile ardışık olarak uygulanması, çok etkilidir.

Dışkı yumuşatıcılar: Dışkı yumuşatıcı ilaçların sert dışkının çatlağı daha fazla tahriş etme etkisini azalttıkları bilinmektedir. Ancak, ishal durumunun da makat çatlağına neden olduğu bilindiğinden, bu tedavi asla gelişigüzel yapılmamalı ve mutlaka doktor kontrolünde uygulanmalıdır.

Kortizonlu kremler: çok yaygın olarak kullanılırlar, bazılarında aneztezik madde de bulunur.

Çinko oksit: bebeklerin pişiklerinde de kullanılan ve makat çatlaklarında çok etkili oldukları bilinen kremlerdir.

Lokal anestezik kremler: bölgesel olarak ağrıyı ve spazmı azaltmaya yararlar.

Nitrogliserinli (gliseril trinitrat) krem: Sağlıklı bir kişide dışkılama eylemi sırasında iç makat kası gevşer ve dışkı tahliye edilir. Buna karşın makat çatlağı veya yırtığı olan kişilerde iç makat kası veya internal anal sfinkter istemsiz olarak kasılı kalır ve bu da dışkılama eylemi sırasında hastalarda ‘cam ile kesme veya jilet ile kesme’ türünde kötü bir his ve saatlerce devam edebilen şiddetli makat ağrısına neden olabilir. % 0.2’lik veya % 0.4’lük Nitrogliserin içeren kremler, ilk olarak 1993 yılında O’Kelly ve ark. tarafından iç makat kasını gevşetmek amacı ile kullanılmış olup, o günden bu yana yaygın olarak başarı ile kullanılmaktadır. Genellikle günde iki kez kullanılmaları önerilir, fazla miktarda kullanıldığında tansiyonu düşürerek hastaların % 25-30’unda baş ağrısı, baş dönmesi, terleme ve baygınlık hissi gibi yakınmalar yapabilir ve % 10-20 hastanın ilacı bırakmasına neden olabilirler. Uygulama sırasında parmaktan emilme olasılığına karşın eldiven ile veya kalın bir tahta veya plastik çubuk yardımı ile uygulanması bu tür yan etkileri azaltabilir. Çeşitli çalışmalarda nitrogliserin krem uygulaması sonrasında yakınmaların % 40-70 oranında gerilediği, ancak ardından olguların % 10-50’sinde yakınmaların tekrarladığı belirlenmiştir.

Kalsiyum kanal blokerleri: % 0.2-0.5 Nifedipin jel ve % 2 diltiazem gibi kremler aynı şekilde iç makat kasını gevşeterek çatlağı iyileşmesine katkı sağlayabilirler. Hastaların % 30-35’inde baş ağrısı ve yaklaşık % 5’inde baş dönmesi, terleme ve baygınlık hissi gibi yakınmalar yapabilir ve % 10-20 hastanın ilacı bırakmasına neden olabilirler. Diltiazem krem ile yakınmaların % 70-90 oranında gerilediği, ancak sonradan olguların % 10-50 oranında yakınmaların yeniden görüldüğü belirlenmiştir. Nelson makat çatlağı tedavisinde, 6 hafta süreli % 0.2 Nitrogliserin krem kullanımı ile 6 hafta süreli % 2 diltiazem gibi kremin etkinliğini karşılaştırmış ve arada bir fark olmadığını belirlemiştir.

Makat kası basıncını düşüren diğer ilaçlar: % 0.1 Bethenecol ve Dipiridamol

Gümüş Nitrat tedavisi: Makat çatlağı veya yırtığına gümüş nitrat uygulaması ve bazen CO2 lazer ile yakılması anal fissür tedavisinde çok etkilidir.