Makatta aşırı kasılma tanı ve tedavisi

Makatta aşırı kasılma veya anismus tanısı nasıl konulur?

Anismus kadınlarda daha sık görülür ve bazı vakalar cinsel istismar nedeniyle oluşabilir. Çocuklarda ise doğumdan itibaren görülebilir ve bu konu ile Çocuk Cerrahları ilgilenir. Özellikle bağırsak cerrahisi (kolorektal cerrahi, proktoloji, kolo-proktoloji) konusunda deneyimli hekimler (kolorektal cerrah, proktolog), anismus tanısını büyük ölçüde muayene sırasında koyarlar. Ancak, bu tanıyı bazı tetkikler ile pekiştirmek gerekir. Burada kullanılan tetkik yöntemleri şunlardır:

- Anoskopi: makat kanalının anoskop ile incelenmesi işlemidir.
- Rektoskopi: rektumun rektoskop ile incelenmesi işlemidir.
- Sigmoidoskopi: kalın bağırsağın sol bölümünün endoskopi ile incelenmesi işlemidir.
- Kolonoskopi: kalın bağırsağın tümünün endoskopi ile incelenmesi işlemidir. Ek olarak biyopsiler alınmasına olanak verir.
- Defekografi: Makat içine bir alet yardımı ile röntgende görülen macun şeklinde bir madde vererek video ve film çekilmesi işlemidir.
- MR defekografi: Defekografi tetkikinin MR (manyetik rezonans) veya MRG (manyetik rezonans görüntüleme) adı verilen aletle gerçekleştirilmesi işlemidir.
- Kolorektal geçiş zamanı: Hastaya röntgende görülebilen (radyo-opak) madde ile işaretli 24 adet kapsül yutturulur, 5. günde röntgen çekilir ve böylelikle kapsüllerin bağırsağın hangi bölümüne kadar geldiği anlaşılmaya çalışılır.
- Anorektal manometri: makat içine, ucunda elektrodu olan balonlu bir kateter yerleştirilir ve dinlenme, sıkma ve gevşeme gibi dönemlerde hastanın makat içi basınçları ölçülür ve sağlıklı bir kişide belirlenen değerler ile karşılaştırılır. Ölçümler, anal kateterin balonunun su ile şişirildiği yandan deliği olan model, su ile şişirilen ve uçtan deliği olan model, mikrotranduser (üç veya dört kanallı), mikrobalon (dört kanallı) ve kateterin balonunun hava ile şişirildiği beş farklı türde cihaz kullanılmaktadır.
- Balon atılım testi: makat içine içi yaklaşık 60 ml hava veya sıvı dolu bir balon yerleştirilerek, hastanın bunu dışarı atması istenilir, bu sayede dışkılama yeteneği hakkında fikir edinilir. Balonun bir dakikada dışarıya atılması dışkılama zorluğunu ve üç dakikadan uzun bir sürede dışarıya atılması ise dissinerjik defekasyon veya anismus lehine değerlendirilir.
- Pelvik taban floroskopisi: ağızdan, vajinadan ve rektumdan röntgende görülen (radyopak) madde verielrek gerçekleştirilen röntgen tetkikidir.
Anismus hangi komplikasyonlara yol açar?

- Dışkı taşlaşması: Anismus tedavi edilmediği takdirde aşırı sert dışkı oluşmasına (taşlamış dışkı veya fekal impaksiyon) neden olur.
- Megarektum: Anismus aşırı ıkınmaya neden olarak rektum adı verilen kalın bağırsağın makat kanalı ile birleşen kısmında genişlemeye neden olur ki, bu durum megarektum olarak adlandırılır.
- Enkoprezis: istemsiz olarak dışkı kaçırma durumudur.

Anismus tedavisi nasıl gerçekleştirilir?

- Kegel egzersizleri: bir sandalyeye oturulur, eller ile bacaklar tutulur, derin nefes alınır. Nefes verilirken popo kasları karına doğru kaldırılarak gevşetilir ve bir defada 15 kez ve 5 set olarak (75 kez) bu egzersiz tekrarlanır. Kegel egzersizlerinin günde 75 kezden dört dönem veya toplamda 300 kez kadar yapılması sonucunda anismus sorununun rahatladığı bilinmektedir.
- Biofeedback: Biofeedback tedavisinde makat içine silikondan yapılı ve ucunda transducer olan işaret parmağı kalınlığında bir prob (anal prob) yerleştirilir ve yaklaşık iki kibrit kutusu büyüklüğünde bir cihaz ile önceden hekim tarafından hastaya özel olarak programlanarak, bir kulaklık aracılığı ile hastaya makat kaslarını kasma ve gevşetme komutları verilerek hastanın 10-15 dakika bir sürede makat kaslarını güçlendirmesi hedeflenir. İlk çalışma ise hastaya gerekli eğitimin verilmesi ve cihazın tanıtımı açısından yaklaşık bir saat kadar sürer.
- Makat kasları stimülasyonu: makat içine serçe parmağı inceliğinde silikon bir prob (anal prob) yerleştirilir ve düşük akımlarla makat analı içine elektriksel uyarılar verilerek, makat kaslarının doğru kaılması temin edilmeye çalışılır. Çalışma süresi ortalama 10 dakika civarındadır. En az üç ay (tercihen 12 aya dek) kadar çalışmanın yapılması önerilir. Kalp pili olanlar, kalpte ritim sorunu (aritmi) olanlar, sara (epilepsi) hastası olanlar, hamileler ve makatta iltihabi durumu olanlara uygulanmamalıdır.
- Botoks enjeksiyonu: Puborektal kasa Botoks enjekte edilerek anismus tedavisinde olumlu sonuçlar alınmaktadır.

Görüş ve sorularınız için: drkorhantaviloglu@mynet.com