Maltepe’nin seneler önce gün yüzüne çıkmamış tarihi bu fotoğraflarda

1950’lerin sayfiyesinden denizine, 1960’lardaki fabrikalardan gecekondu mahallelerine, Apikoğlu sucuklarından Maltepe gazozuna, Maltepe Gençler Birliği’nden Maltepespor’a, Lefter’in çalıştırdığı futbol takımından İstanbul Şampiyonu olan voleybol takımına, Mişon’un bakkalından ayı lakaplı kabadayılarına ve Bakireler Anıtı’ndan dramatik-politik olaylara Maltepe’nin tarihi “Toplumsal Hafızada Zamanda ve Mekânda: Maltepe” kitabıyla gözler önüne serilecek.
Maltepe’nin yüzlerce yıllık tarihi “Toplumsal Hafızada Zamanda ve Mekânda: Maltepe” adıyla kitaplaştırıldı. Maltepe Belediyesi’nin girişimleriyle bir araya gelen ve aralarında şehir planlamadan sosyolojiye; siyaset biliminden antropolojiye kadar farklı bilimsel disiplinlerde üretimi bulunan 10 kişilik araştırma ekibinin hazırladığı kitap, Prof. Dr. Türkan Saylan Kültür Merkezi’nde, Belediye Başkanı Ali Kılıç’ın da katılımıyla düzenlenecek bir sergi ve panelle görücüye çıkacak. 2 yıllık titiz bir çalışmanın ürünü olan kitap, ilçenin tarihine ışık tutarken, ilçenin kuruluşuna dair önemli belgeleri de bir araya getirdi. Aralarında eski belediye başkanları, muhtarlar, dernek ve sivil toplum kuruluşu yöneticilerinin de yer aldığı 200 kişiyle yüz yüze yapılan görüşmeler, görüntü kayıtları, ulusal ve yerel basın taramaları, ilçe üzerine yapılmış lisansüstü tezler, geçmişten günümüze yapılan planlar, kitaplar, makaleler, meclis kararları ile TÜİK, İBB gibi kurumların verilerinin taranarak oluşturulan kitap 371 sayfadan oluşuyor.
Maltepe’ye dair çok bilinenleri ve az bilinenleri tarihsel açıdan analiz edecek bir ortak hafızayı ortaya koymaya çalışan kitap, diğer yandan da hiç bilinmeyenlerin ya da unutulmuş olanların peşine düştü. Çalışmalar kapsamında Osmanlı arşivinden 900’e yakın belgenin de taranarak, ilk kez görücüye çıkarılacağı kitapta, İstanbul’da ilk modern belediye teşkilatının kurulması ile eş zamanlı olarak kurulan Maltepe Belediyesi’nin kuruluş belgesi, 19. yüzyılın modern sayfiye gelişimi, erken Cumhuriyet döneminde değişen nüfus yapısı, emek ve üretim ilişkilerine dair belgeler de yer aldı.
Cumhuriyet’in başkenti olan Ankara’nın, Cumhuriyetin erken yıllarında İstanbul’a ne kadar uzaksa Maltepe’ye o kadar yakın olduğu; yine bu araştırma sonucunda Dragos’daki milletvekili kooperatifinin hikâyesinde ortaya çıktı. Maltepe’den mübadele ile giden Rum ve Ermeniler ile 6-7 Eylül olaylarından sonra ayağı kesilen Yahudilerle ilişkiler, tanıklıklarla ortaya çıkarken, hem 6-7 Eylül olaylarında, hem de Yassıada mahkemelerinde izleyici olmuş Maltepelilerin o günlere yaşadıkları da kitapta kendine yer buldu. Ayrıca kitapla, Maltepe’nin mübadeleye tabi olarak Yunanistan’a göç eden yerli Rum nüfusu, oraya vardıklarında; mübadeleye tabi olarak Türkiye’ye gönderilecek olan Müslümanlara Maltepe’yi bir cennet olarak tasvir ettikleri de ortaya çıktı.