Mangala oyununda şansın önemi yok. Bu oyunda dikkatli olarak ve doğru stratejileri kurarak başarıya ulaşabilirsiniz. Tabii bol bol antrenman yapmayı da unutmamak gerekiyor. Mangalanın nasıl oynandığını öğrenmeden önce oyunun tarihçesine göz atalım. Ardından oyun kazandıran taktikleri birlikte inceleyelim.
Dünyanın çeşitli yerlerinde mangala benzeri taş toplama oyunları bulunur. Türk mangalasının temel farkı; oyundaki taşların asker, kuyularınsa karargâh olarak nitelenmesi. İlkel dönemlerde mangalanın sayım amaçlı kullanıldığına dair bazı kanıtlar var. Bu dönemlerde, tarım uygarlıkları taşların yerine tohumları kullanmışlar.
Oyun olarak mangalanın kökeniyse Osmanlı kahvehane kültürüne dayanıyor. 1500-1600'lü yıllara ait minyatürlerde görüldüğü üzere, bu dönemlerde Osmanlı'da mangala oynandığını öğreniyoruz. Yabancı seyyahlar, Osmanlıların bu oyunu saatlerce bıkmadan oynadıklarını yazmışlar. Mangala, yüzyıllar boyunca gelişimini sürdürüp modern halini almış. Günümüzde Kültür ve Turizm Bakanlığı, mangala oyunun tanıtılması ve yaygınlaşması için çalışmalarını sürdürüyor. Mangala Federasyonu ise kurulduğu 2015 senesinden bu yana mangalayı profesyonel anlamda geliştiriyor.
Mangala nasıl oynanır kısaca açıklamak gerekirse; karşılıklı iki oyuncunun mangala tahtasındaki taşları kuyular üzerinden hareket ettirerek toplamaya çalışmaları gerektiğini söyleyebiliriz. Oyun tahtasında, karşılıklı olarak taşların konulduğu altışar adet ufak kuyu ve bu taşların toplandığı birer adet büyük kuyu bulunur. Mangala, 48 adet taşla oynanır.
Oyuncular, bütün taşları mangala tahtasındaki kuyuların her birine dörder dörder dağıtırlar. Her oyuncunun önünde bulunan 6 adet kuyu kendi bölgesidir.
Mangalanın amacı; oyuncuların önlerindeki taşları adım adım hareket ettirerek büyük kuyuda biriktirmeye çalışmasıdır. Oyun sonunda, büyük kuyuda en çok taşı biriktiren oyuncu kazanmış olur.
l Oyunu kimin başlatacağı kurayla seçilir.
l Oyun, saat yönünün tersine doğru oynanır.
l Oyunu başlatmaya hak kazanan oyuncu kendi bölgesindeki kuyulardan, istediği 4 taşı seçer. Bu taşlardan birisini o kuyuda bırakır. Kalan 3 adet taşı sağdaki kuyulara doğru teker teker dağıtır. Eğer oyuncunun dağıttığı taşlardan sonuncusu büyük kuyuya denk gelirse, oyuncu tekrar hamle sırası kazanır.
l Eğer oyuncunun kuyusunda tek taş kalmışsa, hamle sırası tekrar o oyuncuya geldiğinde tek kalan taşı sağdaki kuyuya koyabilir.
l Kendi kuyusundaki taşları dağıtan oyuncu, bu taşları büyük kuyuya ve rakibinin kuyusuna da taşıyabilir.
l Hamle sırası gelen oyuncu, kendi kuyusundaki taşları hareket ettirirken, bir tane taşı o kuyuda bırakmalıdır.
l Hareket ettirilen taşların sonuncusu; taşındığı kuyudaki taşların sayısını çift yapıyorsa, hamleyi yapan oyuncu o kuyudaki bütün taşları kendi büyük kuyusunda toplar.
l Hareket ettirilen taşların sonuncusu, hamleyi yapan oyuncusun bölgesinde boş bir kuyuya denk geliyorsa ve o kuyunun karşısında rakip oyuncunun taşları varsa mangala boş kuyu kuralı uygulanır. İstisnasız bir şekilde her iki kuyudaki taşlar hamleyi yapan oyuncunun büyük kuyusuna atılır. Bu hamle, mangala tilki kuralı olarak da bilinir.
l Bir oyuncunun bölgesindeki taşlar tamamen tükendiğinde set tamamlanmış olur. Büyük kuyuda en çok taşı bulunan oyuncu kazanmış olur.
l Oyun, toplam 5 setten oluşur.
Dünyada pek çok oyuncusu bulunan mangala, profesyonel bir spor dalı. Ülkemizde de 2010'dan bu yana mangala turnuvaları düzenleniyor. Bu turnuvalarda geleneksel Türk mangalası kuralları geçerli. Profesyonel turnuvalarda, bir adet hakem bulunur ve bu hakem gerekli gördüğü yerde oyuna müdahale edebilir. Kalabalık turnuvalarda müsabakalar 5 yerine 3 set olarak oynanabilir.
Seti kazanan oyuncu 1 puan alır. Kaybeden oyuncu puan almaz. Beraberlikle sonuçlanan setlerde her iki oyuncuya da yarım puan verilir.
Alternatif mangala oyunu olan Kale Kurallı Mangala, prensip olarak klasik mangalayla aynı şekilde oynanır. Buna karşın bazı ufak noktalarda klasik mangalayla ayrılırlar.
l 48 adet taşa ek olarak 2 adet farklı renkte taş bulunur. Bu taşlar kullanılarak kale kurulur.
l Bu oyun biçiminde, taşlar hareket ettirilirken büyük kuyulara taş bırakılmaz.
l Hareket ettirilen taşların sonuncusu; bir kuyudaki 2 adet taşı üçlerse, buradaki taşlar hamleyi yapan oyuncunun büyük kuyusuna eklenir. Bu kuyuya bir adet farklı renkteki taşlardan konulur ve burası kale olur.
l Kalenin kurulduğu kuyu, kaleyi kuran oyuncuya ait olur. Kalenin sahibi, buraya gelen her taşı kazanır.
l Her oyuncu set boyunca sadece bir kale kurabilir.
l Her oyuncu kale kurmak zorunda değildir. Hiç kale kurulmadan da set bitebilir.
l Bir oyuncunun önünde bulunan kuyulardaki bütün taşlar tükendiğinde oyun sona erer.
l Oyun sonunda, büyük kuyuda en çok taşı bulunan oyuncu kazanmış olur.
l Oyun, toplam 5 setten oluşur.
Mangala, bir strateji ve zekâ oyunu olsa da basit kurallarla ilerlediği için karmaşık taktikler kurulması mümkün değil. Yine de dikkat edilmesi gereken bazı noktalar sayesinde mangalada zafere ulaşılabilir.
Rakibinizi iyi gözlemleyin. Onun nasıl bir mangalacı olduğunu çözmeye çalışın. Mangalada kazanmak için taşları toplamak kadar rakibin taşları toplamasına engel olmak da önemli. Onun yapacağı hamleleri önceden sezerek bu hamlelere karşı taşlarınızı hareket ettirebilirsiniz.
Mangalada sadece tekrar oynamaya odaklanarak belli bir oranda başarıya ulaşabilirsiniz. Bu taktiğe göre amacınız sadece tekrar oynamaya çalışmak olmalı. Örneğin, tekrar oynamanızı sağlayacak bir hamle varsa o hamleyi oynamak için diğer stratejileri göz ardı etmelisiniz.
Mangalada sayılar çok önemli. Öyle ki bir sayıyla kuyudaki bütün taşları kazanabilir ya da kaybedebilirsiniz. Her el mümkün olduğunca bütün kuyulardaki taşları saymaya çalışın. Bu sayede sizin taşlarınızı tehdit edebilecek taşları en iyi şekilde görür ve aynı şekilde rakip taşları tehdit edebilirsiniz.
Mangalada, rakibinizin taşlarını çift sayılı hale getirerek bu taşları toplayabilirsiniz. Bu kural sayesinde tek hamle yaparak 8 sayı birden öne geçilebilir. Adım adım taşlarınızın sayısını artırın ve hesaplayın. Hiç beklemediği bir anda rakibinize doğru yapacağınız bir hamleyle onu alt edebilirsiniz.
