Masif arazi nedir? Özellikleri nelerdir? Nerelerde görülür?

Masif araziler, Türkiye’de Kaz Dağları, Yıldız Dağları, Menderes Masifi gibi bölgelerde yaygın olarak görülür. Masif araziler düz ya da hafif engebeli yapılarıyla dikkat çeker ve tarım, orman gibi ekonomik faaliyetler için sınırlı kullanıma sahiptir. Sahip oldukları maden zenginlikleri ve jeolojik yapılar, ekonomik ve bilimsel açıdan büyük değer taşır.

Masif arazi nedir?

Masif arazi jeolojik olarak dünyanın en eski zamanlarında oluşmuş, kırılmaya ve dış kuvvetlere karşı oldukça dayanıklı geniş yer kabuğu parçalarıdır. Genellikle birinci jeolojik zaman olarak bilinen Paleozoik döneme ait olan bu araziler, uzun yıllar boyunca yüksek basınç ve sıcaklık etkisiyle katılaşmış ve başkalaşıma uğramış kayaçlardan meydana gelir. Bu kayaçlar çoğunlukla magmatik ve metamorfik kökenlidir. Masif araziler tektonik hareketlerden fazla etkilenmezler ve bu nedenle sert, sağlam bir yapıya sahiptirler.

Fiziksel ve kimyasal aşınmalara karşı oldukça dirençli olan masif arazilerde dağ oluşumu gibi jeolojik faaliyetler daha az görülür. Dış kuvvetlerin etkisiyle zamanla aşınarak hafif dalgalı yüzeyler haline gelebilirler. Türkiye’de masif arazi örneklerine Kaz Dağları, Yıldız Dağları, Kırşehir Masifi ve Bitlis Masifi gibi bölgelerde rastlanır. Bu alanlar genellikle eski kara parçaları olarak kabul edilir ve üzerinde genç kıvrım dağları gibi hareketli yapılar görülmez.

Masif arazi özellikleri nelerdir?

Masif arazilerin en önemli özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

• Jeolojik olarak çok eski yapıdadır: Masif araziler, Paleozoik (Birinci Zaman) veya daha önceki jeolojik devirlerde oluşmuştur. Dünya’nın en eski kara parçalarıdır.
• Kırılmaya ve tektonik hareketlere karşı dirençlidir: Bu araziler yer kabuğundaki kırılma, kıvrılma gibi tektonik hareketlere karşı dayanıklıdır. Bu yüzden dağ oluşumu gibi faaliyetlerden fazla etkilenmezler.
• Sert ve dayanıklı kayaçlardan oluşur: Masif arazilerde magmatik ve metamorfik (başkalaşım) kökenli kayaçlar yaygındır. Sert yapıları sayesinde aşınmalara karşı uzun süre dayanırlar.
• Dış kuvvetlerin etkisiyle aşınabilir: Zamanla rüzgar, su ve diğer dış kuvvetlerin etkisiyle aşınarak hafif dalgalı yüzeyler hâline gelebilirler.
• Fay hatlarından fazla etkilenmez: Masif arazilerde kırık hatları azdır, bu nedenle deprem riski daha düşüktür.
• Yüksekliği fazla değildir: Genellikle eski kara parçaları oldukları için fazla yüksek olmayan aşınmış plato veya yayla şeklinde yüzey şekillerine sahiptirler.
• Genç tektonik yapılarla kaplı olmazlar: Bu bölgelerde genç kıvrım dağları gibi hareketli yapılar gözlenmez.

Türkiye’de Kaz Dağları, Kırşehir Masifi, Yıldız Dağları ve Bitlis Masifi, masif araziye örnek verilebilir. Bu araziler, Türkiye’nin en eski ve en sağlam jeolojik yapılarına sahiptir.

Masif araziler nerelerde görülür?

Masif araziler dünyanın farklı bölgelerinde ve Türkiye’de de geniş alanlarda görülen eski kara parçalarıdır. Bu bölgeler jeolojik olarak çok eski devirlerde oluşmuş dayanıklı yapılarıyla öne çıkar. Özellikle tektonik hareketlerden daha az etkilenen masif araziler, dünyanın değişik kıtalarında bulunur ve bazıları geniş yüzeyler oluştururken bazıları ise daha sınırlı alanlarda yer alır.

Dünya üzerinde masif arazilere örnek olarak Sibirya Masifi, Kanada Kalkanı, Baltık Kalkanı, Hindistan’daki Dekkan Platosu ve Afrika Kıtasındaki Gine Masifi gösterilebilir. Bu bölgeler milyonlarca yıl boyunca oluşmuş sert kayaçlardan meydana gelir ve yeryüzünün en eski jeolojik oluşumlarından biridir. Bu tür alanlar özellikle aşınmış, yüksekliği fazla olmayan, hafif dalgalı düzlükler şeklinde yüzey şekillerine sahiptir.

Türkiye’de masif araziler belirli bölgelerde yer alır ve genellikle ülkenin jeolojik geçmişinin önemli bir parçasını oluşturur. Türkiye’deki masif araziler Paleozoik dönemde oluşmuş olup, bu arazilerde daha çok magmatik ve metamorfik kayaçlara rastlanır.

• Kaz Dağları ve Menteşe Yöresi (Batı Anadolu): Türkiye’nin batısında bulunan bu bölgeler eski kara parçalarına örnektir ve aşınmış yüzeyler hâkimdir.
• Kırşehir Masifi (İç Anadolu): İç Anadolu Bölgesi’nde bulunan Kırşehir Masifi Türkiye’nin önemli eski jeolojik yapılarından biridir.
• Bitlis Masifi (Doğu Anadolu): Bitlis Masifi Türkiye’nin doğusunda yer alır ve jeolojik açıdan oldukça eski bir yapıdır.
• Yıldız Dağları (Trakya): Trakya’nın kuzey kesiminde yer alan Yıldız Dağları eski masif yapılarının görüldüğü alanlardandır.
• Zonguldak Bölgesi (Batı Karadeniz): Bu bölgedeki eski kara parçaları da masif arazi özellikleri taşır.

Bu alanlar çoğunlukla yüksek olmayan aşınmış plato ve yayla şeklindeki yüzeylerle karakterizedir. Türkiye’nin jeolojik yapısında genç kıvrım dağlarının aksine bu eski masifler daha dayanıklı ve durağan bir yapı sergiler. Bu nedenle fay hatlarından ve tektonik hareketlerden nispeten daha az etkilenirler.