BİZE ULAŞIN
Maymun çiçeği virüsü Afrika’da hızla yayılırken, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) durumu ciddiye alarak acil durum ilan etmiştir. Bu gelişme, uluslararası ajanslar tarafından "son dakika" haberi olarak duyurulunca, insanlar " Maymun çiçeği virüsü son dakika", " Maymun çiçeği hangi ülkelerde, Türkiye'de maymun çiçeği hastalığı var mı? " ve " Maymun çiçeği nasıl geçer?" gibi soruları öğrenmek için başta Google olmak üzere arama motorlarına yönelmiştir.
Dünya Sağlık Örgütü, 2022 yılında maymun çiçeği salgınına karşı küresel acil durum ilan etmişti.
Maymun çiçeği hastalığı, Orta ve Batı Afrika'da daha yaygın görülen ve Ortopoksvirüs cinsine ait zoonotik bir hastalıktır. İnsanlara genellikle enfekte bir kişi ya da hayvanın cilt lezyonları veya vücut sıvılarıyla doğrudan temas yoluyla bulaşır. Hastalığın belirtileri arasında ateş, baş ağrısı, lenf bezlerinde şişme, kas ağrısı ve yorgunluk bulunur. Ayrıca, tipik olarak yüz, eller, ayaklar ve ağızda başlayan, ardından içi sıvı dolu lezyonlara dönüşen döküntüler de yaygın belirtiler arasındadır.
Maymun çiçeği virüsü, ilk kez kayıtlara geçtiği dönemden itibaren adı nedeniyle "ayrımcı ve damgalayıcı" olarak değerlendirilmiş ve bu durum tartışmalara yol açmıştır. Bu endişeler doğrultusunda, Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Kasım 2022'de virüsün adını "mpox" olarak değiştirmiştir.
Mpox virüsü, çiçek hastalığına neden olan variola virüsü ile aynı virüs ailesine mensup olmasına rağmen, genellikle daha hafif seyreder ve nadiren ölümcül olur. "Maymun çiçeği hastalığı" olarak bilinse de, hastalığın kesin kaynağı henüz tam olarak belirlenememiştir.
"Maymun çiçeği en çok kimlerde görülür?" dendiğinde, Afrika'da yaşayan kemirgenler ve primatların virüsü taşıyabileceği ve insanlara bulaştırabileceği düşünülmektedir. Dolayısıyla Afrika maymun çiçeği ve maymun çiçeği başlangıcı konusunda risk altında olan yerlerin başında gelir.
M çiçeği hastalığı ilk insan vakası 1970 yılında kaydedilse de, dünya bu virüsü 2022 yılındaki maymun çiçeği salgını ile birlikte geniş çapta tanımıştır. Belirtileri genellikle 2-4 hafta süren ve kendiliğinden iyileşen bu hastalık, ateş, kaşıntılı deri döküntüleri, lenf düğümlerinde şişme ve halsizlik gibi semptomlarla ortaya çıkar ve bazı Maymun çiçeği varyantı türleri ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Maymun çiçeği virüsü belirtileri genellikle ateş, boğaz ağrısı, baş ağrısı, kas ağrıları, lenf düğümlerinde şişme ve kaşıntılı döküntüler şeklinde kendini gösterir. Döküntüler, genellikle yüz bölgesinde başlar ve avuç içi, ayak tabanları gibi vücudun diğer bölgelerine yayılır.
Maymun çiçeği belirtileri şunlardır:
M çiçeği virüsü esnasında döküntüler, ağrılı olabilen düz, kırmızı şişlikler olarak başlar. Bu şişlikler zamanla irinle dolan kabarcıklara dönüşür, ardından kabuklanır ve dökülür. Bu süreç genellikle 2 ila 4 hafta sürer ve döküntüler tamamen iyileşene kadar kişi virüsü başkalarına bulaştırabilir.
Bu konuda sıklıkla merak edilen ise "maymun çiçeği bulaşıcı mı?" ve "maymun çiçeği virüsü nasıl bulaşıyor?" sorularının yanıtıdır. Maymun çiçeği virüsü, enfekte bir kişiyle öpüşme, cinsel ilişki gibi cilt teması, damlacık yoluyla bulaşma ihtimali olan uzun süreli yüz yüze temas ve virüsle temas etmiş giysi, çarşaf, havlu gibi eşyaların kullanılmasıyla yayılabilir. Hayvanlardan insana bulaşma ise enfekte bir hayvanın derisinin yüzülmesi, ısırılması, sıvıları veya atıklarıyla doğrudan temas, çizilme ya da o hayvanın etinin yenmesi yoluyla gerçekleşebilir. Virüs, özellikle sincap, sıçan ve fare gibi küçük yabani hayvanlarda daha yaygındır.
Mpox virüsü şu yollarla bulaşabilir:
Kalabalık ve kapalı alanlar, örneğin toplu kullanılan kapalı havuzlar, saunalar, buhar odaları, hamamlar ve jakuziler, hastalığın yayılma riski taşıyan ortamlardır. Bu tür yerlerde hastalık şüphesi taşıyan kişilerin bulunmaması, hem kendi sağlıkları hem de diğerlerinin korunması açısından büyük önem taşır. Özellikle hamamlar gibi ortak kullanım alanlarında, hastalık belirtileri gösteren kişilerle yakın temastan kaçınılmalı; köpük masajı, kese gibi uygulamalardan uzak durulmalıdır. Bu önlemler, hem bireysel hem de toplumsal sağlık açısından gerekli bir tedbir olarak kabul edilir.
Maymun çiçeği virüsü, suçiçeği, kızamık, bakteriyel deri enfeksiyonları, uyuz, uçuk ve frengi gibi hastalıkların neden olduğu semptomlara benzer belirtiler gösterebilir. Maymun çiçeği görüntüsü, belirtileri ve vücutta çıkan döküntüleri bakımından yukarıdaki hastalıklara benzerlik gösterir. Bu nedenle, doğru teşhis koymak için özel testler yapılması gereklidir.
Ciltte ortaya çıkan lezyonlardan alınan örnekle yapılan PCR (polimeraz zincir reaksiyonu) testi, maymun çiçeği virüsünü tespit etmek için en yaygın kullanılan yöntemdir. Eğer ciltte yara yoksa ve buradan örnek alınamıyorsa, anal veya rektal sürüntü örneği alınarak da test yapılabilir.
Ayrıca, bağışıklık sisteminizin virüse karşı antikor üretip üretmediğini belirlemek için kan testi de istenebilir.
Bu hastalık söz konusu olduğunda merak edilen en önemli konulardan biri de "maymun çiçeği tedavisi var mı?" sorusunun yanıtıdır. Maymun çiçeği virüsü tedavisi, temel olarak belirtileri hafifletmeye ve komplikasyonları önlemeye odaklanır. Hastalık için spesifik bir tedavi olmamakla birlikte, semptomların yönetilmesi ve hastanın rahatlaması için çeşitli yaklaşımlar kullanılabilir:
Bu tedavi yaklaşımları hastalığın seyrini hafifletebilir ve hastanın iyileşmesine katkıda bulunabilir. Dolayısıyla Maymun çiçeği geçici mi sorusuna yanıt olarak, evet cevabı verilir.
Maymun çiçeği virüsü, çiçek hastalığına kıyasla genellikle daha hafif bir seyir izlese de, ölümcül sonuçlarla karşılaşmak nadir de olsa mümkündür. Ancak bu tür vakaların oranı oldukça düşüktür. Semptomların başlangıcında hızla bir sağlık uzmanına başvurmanız, iyileşme şansınızı büyük ölçüde artırabilir. Erken müdahale, hastalığın seyrini olumlu yönde etkileyerek, komplikasyon risklerini en aza indirebilir. Bu nedenle, belirtiler ortaya çıktığında zaman kaybetmeden tıbbi yardım almak, hem sağlığınızı korumanın hem de iyileşme sürecini hızlandırmanın anahtarıdır.
Önemli not: Bu içerik tıbbi tavsiye niteliğinde değildir. İçinde yer alanlar sadece bilgilendirme amacı taşır ve herhangi bir tıbbi sorunu teşhisi ya da tedavisi için kullanılmamalıdır. Tıbbi bir sorununuz varsa lütfen en kısa sürede bir uzman doktora danışınız.
